یائسگی زودرس چقدر ترسناک است؟

شفا آنلاین>سلامت>زمانی که سیکل‌های قاعدگی طی 12 ماه و براساس بعضی منابع علمی، 6 تا 12 ماه اتفاق نیفتد و خونریزی‌های قاعدگی قطع شود، «یائسگی» نام دارد. تشخیص یائسگی باید همراه علائم بالینی مانند حالت گُرگرفتگی، افسردگی و اختلالات خلقی باشد. همچنین انجام آزمایش خون نیز ضروری است تا مشخص شود که فعالیت تخمدان‌ها در چه وضعیتی است.

به گزارش شفا آنلاین:بنابراین، بروز این شرایط برای تشخیص قطعی یائسگی ضروری است و به صرف اینکه خانمی چند ماه سیکل قاعدگی نداشته‌باشد نمی‌توان به‌طور قطع گفت یائسگی اتفاق افتاده‌است. یائسگی در کشور به طور متوسط در سنین 6/48 سالگی است اما در خانواده‌های مختلف، متغیر است و با توجه به زمینه ژنتیک ممکن است یائسگی پیش از 40 سالگی تا گاهی پس از 55 سالگی و حتی بیشتر اتفاق بیفتد. زمانی که از «یائسگی زودرس» صحبت می‌شود، به این معناست که پیش از سن متوسط 48 تا 50 سال باشد. اما مسئله مهم اینکه در این موارد توجه شود یائسگی زودرس پیش از چهل سالگی یا پس از آن است. اگر یائسگی در سنین بالای چهل سال اتفاق بیفتد، اهمیت کمتری دارد اما در سنین کمتر از چهل سال مهم‌تر خواهدبود. حتی گاهی اوقات یائسگی در سنین کمتر از سی سال دیده می‌شود. بنابراین، شناخت علائم حتما باید موردتوجه قرار گیرد.

در مواردی که یائسگی در سنین کمتر از سی سال باشد حتما لازم است آزمایش‌های ژنتیک انجام شود و احتمال بیماری‌های کروموزومی ارزیابی گردد. در صورتی‌که این اختلالات تشخیص داده‌شود و ممنوعیتی برای مصرف داروهای هورمونی نباشد، نیاز به هورمون‌درمانی است تا سیکل‌های قاعدگی ادامه یابد و سلامت جسمی و روانی این افراد حفظ گردد. اما باید دانست که این خانم‌ها تخمک ندارند و اگر قصد بارداری داشته‌باشند باید از طریق تخمک اهدایی نسبت به بارداری اقدام نمایند. در مورد این گروه از خانم‌ها که البته تعداد کمی هستند، گاهی در آزمایش کروموزومی تکه‌‌هایی از کروموزوم Y مردانه دیده می‌شود و احتمال سرطانی‌شدن تخمدان وجود دارد. بنابراین، نیاز به برداشتن تخمدان‌ها خواهدبود. علاوه بر اختلالات ژنتیک که می‌تواند زمینه‌ساز یائسگی در سنین جوانی شود، برخی بیماری‌های عفونی و ویروسی نیز ممکن است تخمدان‌ها را درگیر کرده و موجب یائسگی ‌شود. همچنین بعضی از خانم‌ها به‌دلیل مواجه با اشعه X طی اقدامات درمانی یا ناشی از اشتغال در مراکزی که اشعه وجود دارد، دچار آسیب به تخمدان‌ها می‌شوند و یائسگی زودهنگام اتفاق می‌افتد. بعضی از بیماری‌های زنان مانند آندومتریوز نیز می‌تواند موجب یائسگی زودرس شود و معمولا تخمدان‌ها زودتر تخریب می‌شوند و از بین می‌روند.
بنابراین، برحسب سن خانمی که دچار یائسگی شده‌است، علت پیگیری و اقدامات درمانی مناسب در نظر گرفته‌ می‌شود و در صورت یائسگی کمتر از چهل سالگی نیاز به درمان‌های دارویی خواهدبود.

(Premature Ovaria- Failure‏( نیز باید موردتوجه باشد. خانم‌هایی که دچار این سندروم می‌شوند، معمولا علائم یائسگی ایجاد می‌شود اما پس از چند ماه به‌طور خودبخود یا با مصرف دارو، عملکرد تخمدان دوباره آغاز می‌شود و حتی طی دوره مصرف هورمون‌درمانی باردار می‌شوند. بنابراین برای خانمی که در سنین جوانی است و علائم یائسگی دارد، نمی‌توان به‌طور قطع یائسگی را مطرح کرد زیرا در عده‌ای از این افراد ممکن است فعالیت تخمدان‌ها برگشت‌پذیر باشد. طی دوره پاندمی کووید19، این حالت در بعضی بیماران بستری در بخش مراقبت‌های ویژه وجود داشت که پس از چند ماه دوباره سیکل‌های قاعدگی آغاز شد. اما وظیفه متخصص زنان در این موارد، درمان دارویی برای یائسگی زودرس است تا از نظر سلامت عروق و پیشگیری از آرترواسکلروز، پوکی استخوان، پوست و مو و همچنین مسائل خلقی نظیر بدبینی و افسردگی محافظت شوند.

البته نکته حائزاهمیت اینکه از قدیم توصیه به ازدواج و فرزندآوری در سنین جوانی بود زیرا بروز یائسگی و از دست‌دادن فرصت فرزندآوری در سنین زودتر از سن معمول نیز وجود دارد. اما امروزه سن ازدواج افزایش یافته که امکان دارد فرصت فرزندآوری تهدید شود. حتما در خانواده‌هایی که زمینه یائسگی زودرس یا بیماری‌های عامل یائسگی وجود دارد و همچنین در مورد دخترانی که مبتلا به بیماری اندومتریوز هستند، توصیه می‌شود ازدواج به تعویق نیفتد و پس از ازدواج نیز زودتر برای بارداری اقدام نمایند تا دچار مشکلاتی در این زمینه نشوند.

سبک زندگی در بروز همه بیماری‌ها از جمله یائسگی زودرس تاثیر دارد. امروزه متاسفانه دخانیات و مصرف سیگار و قلیان در دختران و بانوان دیده می‌شود. به‌دلیل‌هایپوکسی یا کمبوداکسیژن در تخمدان‌ها ممکن است سن یائسگی زودتر اتفاق بیفتد. البته توجه به سبک زندگی سالم، تغذیه صحیح و ورزش منظم و مدیریت استرس قطعا در پیشگیری از این شرایط نقش دارد. معمولا توصیه می‌شود بانوان از مصرف دخانیات و الکل خودداری نمایند تا بر باروری آنها مشکلی ایجاد نکند. برخلاف تصور، قلیان نیز بسیار آسیب‌زا است و حتی از سیگار عوارض جدی‌تری دارد زیرا موادی که به تنباکو اضافه می‌شود، حاوی سمومی است که وارد بدن می‌شود. با این حال لازم به ذکر است که به‌طور طبیعی در موقعیت‌های جغرافیایی خاص نیز تغییراتی در مورد سن یائسگی وجود دارد و همانگونه که بلوغ در مناطق نزدیک به استوا زودتر و در مناطق نزدیک به قطب دیرتر دیده می‌شود، محل زندگی بر یائسگی نیز تاثیرگذار است. کسانی که در ارتفاعات زندگی می‌کنند به‌دلیل کمبود اکسیژن زودتر یائسه می‌شوند. آماری نیز وجود دارد که خانم‌های چپ‌دست تا حدودی زودتر یائسه می‌شوند که علت این مسئله نیز مشخص نیست.

«نائومی واتس»، هنرپیشه و تهیه‌کننده انگلیسی-استرالیایی است که بعدها به ایالات متحده عزیمت کرد و در فیلم‌های متعددی به نقش‌آفرینی پرداخت. او که این روزها 55 سالگی را سپری می‌کند، چندی‌ پیش در مورد یائسگی زودرس خود سخن گفت. او در این باره اظهار داشت: «من خیلی زود و پیش از چهل سالگی یائسه شدم در حالی‌که اصلا آمادگی و انتظار این تغییر را نداشتم و برایم شوک‌آور بود. با بروز این تغییر دچار حالت انزوا شدم اما الان به‌خوبی می‌دانم که یائسگی بیماری نیست.» بازیگر خانه رویایی به بیان علائم این دوران پرداخت: «یکی از مشکلاتی که پس از بروز یائسگی برایم اتفاق افتاد، خارش‌های پوستی بود. سلامت پوست برای من به‌دلیل حرفه‌ای که دارم بسیار مهم است. البته با علائم دیگری نیز مواجه بودم که نیاز به توجه فوری و اقدام درمانی لازم را می‌طلبید. نائومی واتس هدف خود از پرداختن در مورد یائسگی زودرس را مقابله با باورهای اشتباه و انزوای بانوان در مورد بیان این شرایط عنوان کرد. به گفته او هنوز بسیاری از بانوان از یائسگی می‌ترسند اما لازم است این نگرش تغییر یابد و به‌جای احساس شرم و پنهان‌کاری بتوان به مراقبت‌های حفظ سلامتی در این دوران توجه داشت و به ایجاد پایه‌های زندگی سالم برای نسل بعد کمک کرد. / هفته نامه سلامت