شفا آنلاین>سلامت>واکسن‌های مبتنی بر پلتفرم آران‌ای
پیام‌رسان موسوم به mRNA، در زمان همه‌گیری کووید-۱۹ به جهان معرفی شدند،
اما واقعیت این است که سال‌ها پیش از شروع این بیماری، متخصصان زیست‌فناوری
در برخی نقاط جهان برای ساخت واکسن‌های سرطان و بیماری‌های مهلک ویروسی
ازجمله ایدز بر مبنای این پلتفرم در حال تحقیق و توسعه بوده‌اند.
به گزارش شفا آنلاین: یکی از دانشمندانی که از ۵سال پیش در ایران مشغول توسعه انواع فرآورده‌های دارویی و درمانی مبتنی بر mRNA است، دکتر وحید خدامی است. وحید خدامی، فارغ‌التحصیل مقطع دکترا در رشته زیست‌شناسی مولکولی از دانشگاه یوتای آمریکاست. او پس از دوره دکترای خود و سپری کردن ۲دوره پسادکترا در انستیتو سرطان هانتسمن در ایالت یوتا و دپارتمان زیست‌شناسی سلولی دانشگاه هاروارد (ماساچوست) پس از ۱۰سال تحصیل و تحقیق در آمریکا سال۱۳۹۶ به ایران بازگشته است تا این فناوری مهم در پیشگیری و درمان انواع بیماری‌ها را در داخل کشور با تاسیس شرکتی دانش‌بنیان که نامگذاری آن براساس همین فناوری است، توسعه دهد.
خدامی بیشتر درباره این فناوری مهم دنیای بیوتکنولوژی و بازگشتش به ایران برای خدمت به حوزه درمان و پزشکی کشور، توضیح داده است.
هدف اصلی شما از بازگشت به ایران و تحقیق و توسعه فناوری نوین mRNA در کشورمان چه بوده است؟
من و همسرم هر دو فارغ‌التحصیل رشته زیست‌شناسی مولکولی با گرایش علوم سرطان از دانشگاه یوتای آمریکا هستیم. پس از پایان تحصیلات به ایران برگشتیم و حالا ۵سال است که با راه‌اندازی و ثبت شرکت دانش‌بنیان خود، در حال توسعه فناوری mRNA در زمینه واکسن‌های مختلف ازجمله واکسن کووید-۱۹ شامل انواع سویه‌های در حال گردش و نوظهور و دیگر واکسن‌های مهم نظیر آنفلوآنزا، RSV، HIV و… هستیم. همچنین در زمینه توسعه انواع روش‌های ایمونوتراپی و واکسن‌های درمانی سرطان، درمان بیماری‌های قلبی و عروقی و نیز ژن درمانی تعدادی از بیماری‌های ژنتیک نظیر بیماری پروانه‌ای (EB) نیز کار می‌کنیم.
مهم‌ترین عامل پیشروی این فناوری در حوزه پزشکی دنیا را چه می‌دانید؟
مهم‌ترین ویژگی این فناوری سرعت عمل در توسعه محصولات مؤثر برای عرضه به نظام سلامت در حداقل زمان ممکن و به میزان مورد نیاز است؛ به‌عنوان مثال، با همین سرعتی که سویه‌های جدید کوویدـ۱۹ ظاهر می‌شوند، مراحل توسعه واکسن ما نیز طبق آنها پیش می‌رود که حتی جدیدترین سویه‌ها و زیرسویه‌های اومیکرون را نیز در برمی‌گیرد. در بیماری‌های ویروسی و مواجهه با عوامل ناشناخته آنچه مهم است سرعت عمل و انعطاف‌پذیری و امکان تولید در مقیاس بالاست.
می‌توانید به زبان ساده توجیه علمی این فناوری را توضیح دهید؟
ببینید، واکسن‌هایی مانند واکسن سینوفارم با ساختار سنتی ویروس ضعیف یا کشته شده، ساخته شده‌اند. اگر بخواهیم از این پلتفرم قدیمی برای تولید واکسن بیماری‌های مهلکی مانند HIV یا تب کریمه کنگو استفاده کنیم، باید ساختار بسیار بزرگی داشته باشیم که بتوانیم در آن به میزان زیاد ویروس را تکثیر و سپس غیرفعال کنیم و مطمئن هم باشیم که غیرفعال‌سازی این ویروس‌های خطرناک به‌طور کامل انجام شده است. همچنین این ویروس‌های کشته شده باید در عین اینکه غیرفعال شده‌اند، تغییر ساختاری جدی هم نکرده باشند؛ چون قرار است از نظر ساختاری همانند ویروس‌های عفونی زنده باشند تا بدن نسبت به آنها پادتن‌های خنثی‌کننده درست کند. این مخاطره‌آمیز بودن در کنار زمان طولانی برای انجام این فرایند از مشکلات واکسن‌های سنتی است. جالب است بدانید، شرکت مدرنا تنها ۴۲روز بعد از رمزگشایی از ژنوم ویروس کرونا، واکسن mRNA خود را روی میز سازمان ملی بهداشت آمریکا گذاشت./آرمان
