موج‌سازی مهاجرت برای موج‌سواری تعرفه‌ای!

شفا آنلاین>سلامت>دمیدن بر موضوع مهاجرت پزشکان از سوی مسئولان وزارت بهداشت، اهداف دیگری مثل قالب کردن افزایش خارج از عرف تعرفه‌های پزشکی دارد.

به گزارش شفا آنلاین:ماجرای مهاجرت پزشکان و پرستاران و به طور کلی کادر درمان از پر چالش‌ترین موضوعاتی است که طی یکی، دو سال اخیر به تیتر یک رسانه‌ها تبدیل شده‌است. جالب اینجاست که آمارهای متعدد و متناقضی در این‌باره منتشر می‌شود و هر یک از افراد و صاحب‌نظران این حوزه با اعلام کردن یا خودداری از اعلام عدد و رقم و آمار مستند به حاشیه‌های این حوزه بیشتر دامن می‌زنند.

درست مانند اظهارنظر اخیر رئیس کل سازمان نظام پزشکی و بیان این جمله که «من از اینکه اعداد و ارقام برای مهاجرت پزشکان را اعلام کنم ابا دارم؛ زیرا سوءاستفاده می‌شود.» بگذریم از اینکه رئیس‌زاده پیش از این گفته‌بود مهاجرت پزشکان زیاد نیست و از قدیم بوده، اما در چند سال اخیر شتاب مهاجرت پزشکان بیشتر شده‌است.

وزیر بهداشت با انداختن توپ در زمین نظام پزشکی به گونه‌ای دیگر از پاسخ به این سؤال طفره می‌رود و می‌گوید آمارها را از نظام پزشکی بپرسید! نمایندگان مجلس و برخی دیگر از چهره‌هایی که مسئولیت اجرایی ندارند و شاید حتی در مقاطعی مانند همین روزها و نزدیک‌شدن به ایام انتخابات مجلس به دنبال بیشتر دیده‌شدن هستند، اما از آمار دادن ابایی ندارند؛ حتی از دادن آمارهایی که منبعش نامعلوم است! ترجیع‌بند ماجرا، اما یک جمله است «واقعی نبودن تعرفه‌ها مهاجرت پزشکان را تشدید کرده‌است.»

به کار بردن همین کلیدواژه تعرفه‌های غیرواقعی می‌تواند از یک موج‌سازی برای رشد تعرفه‌ها حکایت داشته‌باشد؛ موجی که بر یک چالش یعنی مهاجرت نخبگان سوار می‌شود و مهاجرت نخبگان را به مهاجرت پزشکان و کادر درمان محدود می‌کند، آن هم در شرایطی که نخبگان سایر حوزه‌ها هم ممکن است در حال رفتن باشند!

ماجرای مهاجرت پزشکان و پرستاران و ارتباط دادن آن با عوامل اقتصادی، درآمد و تعرفه‌ها یکی از موضوعاتی است که در چند سال اخیر جای خودش را در تیترهای نخست رسانه‌ها باز کرده‌است. در این بین هر کس برای خودش سازی می‌زند و آماری می‌دهد و گاهی وقت‌ها هم برخی چهره‌ها با آمار ندادن است که به حاشیه‌ها دامن می‌زنند.

درست مانند محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی که به سؤالی درباره آمار مهاجرت پزشکان اینگونه پاسخ داده‌است: «من از اینکه اعداد و ارقام برای مهاجرت پزشکان را اعلام کنم ابا دارم، زیرا سوءاستفاده می‌شود.» از سوی دیگر هر یک از مقامات و مسئولان توپ اعلام آمار و ارقام را در زمین دیگری می‌اندازند. همچنان که بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت در پاسخ به این پرسش که طبق آمار، تعداد دقیق خروج پزشکان و پرستاران از کشور به چه مقداری رسیده‌است، می‌گوید: «آمار را از نظام پزشکی باید بگیرید.»

آمارهای ضد و نقیض غیرمسئولان

با وجود این، در شرایطی که نظام پزشکی از بیان آمار مهاجرت پزشکان ابا دارد و وزیر بهداشت هم معتقد است این سازمان باید در این باره آمار بدهد، هستند کسانی که به سادگی آمار می‌دهند و آمارهایشان از تلورانس بالایی برخوردار است.یحیی ابراهیمی، نماینده مجلس یکی از این افراد است که در مورد مهاجرت پزشکان و پرستاران می‌گوید: «یکی از چالش‌های مهم امروز کشور که کمیسیون بهداشت و درمان مجلس را هم به شدت درگیر کرده افزایش مهاجرت پزشکان و پرستاران ایرانی به سایر کشورها از جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند امارات و عمان است.»

وی هر چند معتقد است آمار و ارقام درستی از مهاجرت پزشکان و پرستاران وجود ندارد، اما در عین حال آمار می‌دهد و می‌افزاید: «میزان خروج پزشکان بعد از کرونا و محدودیت‌های سفر دو برابر شده و این عدد حدود ۶ تا ۱۰ هزار پزشک در حوزه‌های مختلف عمومی، متخصص و جدیداً فوق‌تخصص متغیر بوده و این عدم قطعیت آماری به‌دلیل عدم انتشار آن از سوی نهادهای رسمی همچون سازمان نظام پزشکی کشور است.»

ایرج خسرونیا، رئیس جامعه پزشکان داخلی ایران اعلام کرده و گفته‌است، در سه سال گذشته بین ۱۰ تا ۱۲ هزار پزشک از کشور مهاجرت کرده‌اند که به طور میانگین بیانگر مهاجرت سالانه حدود ۴ هزار نفر از اعضای جامعه پزشکی است.

با وجود این «رضا لاری‌پور» سخنگوی سازمان نظام پزشکی دی ماه ۱۴۰۱ گفته‌بود: «در سال‌های ۹۵ و ۹۶، ماهانه ۵۰ نفر از جامعه پزشکی به دنبال دریافت گواهی حسن سابقه (گود استندینگ) برای مهاجرت بودند، اما در دو سال اخیر، درخواست برای مهاجرت بیش از ۱۲۰ درصد افزایش یافته‌است.»

این صحبت در حالی مطرح می‌شود که علی سالاریان، عضو شورای عالی نظام پزشکی در این مورد می‌گوید: «هیچ‌کس نمی‌تواند آمار دقیقی از مهاجرت پزشکان اعلام کند. هر عددی هم اعلام شود، غیر واقعی است.»‌

محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی پیش از این درباره آمار مهاجرت پزشکان گفته‌بود: «مهاجرت پزشکان زیاد نیست و از قدیم بوده، اما در چند سال اخیر شتاب مهاجرت پزشکان بیشتر شده‌است. علت اصلی آن هم واقعی نبودن تعرفه‌های پزشکی است. ۲۰ هزار پزشک عمومی اکنون به همین علت طبابت نمی‌کنند.»

گود استندینگ‌هایی که همیشه به معنای مهاجرت نیست

به گفته رئیس سازمان نظام پزشکی در عین حال جاذبه‌ها در کشورهای اطراف به دلیل سطح اقتصادی ایران، خیلی بیشتر شده‌است. بنابراین هم جاذبه‌های کشورهای دیگر قوی‌تر و هم در داخل وضعیت نسبت به سال‌های قبل به لحاظ بازار کار نامطلوب‌تر شده‌است.بر این اساس شتاب مهاجرت پزشکان که از قدیم بوده، بیشتر شده است. در سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۴ هزار و ۲۷ نفر درخواست گود استندینگ یا عدم سوء‌پیشینه پزشکی کردند. البته به این معنا نیست که تمام این افراد از کشور خارج شده‌اند، بلکه فقط درخواست داده‌اند. بالغ بر یک‌سوم این افراد پزشک عمومی هستند. آمار درخواست گود استندینگ متخصصان و فوق‌تخصص‌ها هم بالا رفته‌است.

رئیس‌زاده در نهایت تأکید می‌کند: «گر چه عدد مطلق مهاجرت پزشکان زیاد نیست، اما حتی مهاجرت یک پزشک از کشور به هر دلیل که باشد، نگران‌کننده است. باید تعرفه‌ها را واقعی کنیم و این بحث جدی است. کشورهای حاشیه خلیج فارس هم متوجه شده‌اند که وضعیت ما به این صورت است. بر همین اساس مشوق‌ها و جاذبه‌های جدی برای پزشکان ایران در نظر گرفته‌اند تا بتوانند نیروهای نخبه ما را جذب کنند.»

توضیحات سالاریان درباره گود استندینگ هم قابل‌تأمل است «آمار دریافت گواهی «سابقه خوب» یا گود استندینگ سازمان نظام پزشکی معادل آمار مهاجرت جامعه پزشکی نیست، زیرا بسیاری از افرادی که این گواهی را می‌گیرند، مهاجرت نمی‌کنند، افرادی هم هستند که چند بار این گواهی را درخواست و دریافت می‌کنند، حتی برخی پزشکانی که به خارج رفته‌اند، چون در جاهای مختلف درخواست کار می‌دهند، ممکن است چند بار گواهی گوداستندینگ بگیرند.»

درآمدی که آنقدرها هم بد نیست!

صرف‌نظر از اینکه آمار مهاجرت پزشکان چقدر است اصلی‌ترین دلیل مهاجرت پزشکان یعنی پایین بودن تعرفه‌های درمان هم موضوع دیگری است که می‌توان زیر ذره‌بین برد.جامعه پزشکی اعم از پزشکان عمومی و متخصص یا در بخش دولتی کار می‌کنند یا خصوصی.شاغلان رسمی بخش دولتی علاوه بر حقوق، کارانه نیز دریافت می‌کنند. درآمدی که سال گذشته با مصوبه وزارت بهداشت سقف پرداخت آن برداشته شد و اگر کارانه پزشکان متخصص در بخش دولتی به موقع پرداخت شود، رقم‌های قابل‌قبولی است.

پزشکان فعال در بخش خصوصی نیز دو دسته هستند، پزشکان سرشناس و معروفی که از سراسر کشور بیمار دارند و درآمدهای چند صد میلیون تومانی ماهانه آن‌ها زبانزد است که شاید حدود ۵ تا ۸ درصد پزشکان باشند و دوم پزشکانی که با مطب‌داری به تأمین معیشت خود ادامه می‌دهند.
اکثریت پزشکان بخش خصوصی با مطب‌داری زندگی خود را تأمین می‌کنند. تعرفه‌های مصوب پزشکی در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که تعرفه یک پزشک عمومی در مطب خصوصی ۹۰ هزار تومان و تعرفه پزشک متخصص ۱۳۵ هزار تومان است.

جدا از اینکه چند درصد پزشکان این تعرفه‌ها را رعایت می‌کنند، اما اگر یک پزشک قانونمند همین تعرفه‌ها را رعایت کند و تعداد بیمارانی که ویزیت می‌کنند بر اساس استانداردها و گایدلاین‌های نوبت دهی وزارت بهداشت باشد با ۲۰ روز کار می‌تواند درآمدی بین ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان داشته‌باشد که از متوسط درآمد اکثریت مردم بالاتر است.

پدیده‌ای چند بعدی

با نگاهی واقع‌بینانه به پدیده مهاجرت در نخبگان چه پزشک، چه پرستار و چه سایر تخصص‌ها می‌توان دریافت مهاجرت پدیده‌ای یک بعدی نیست و نمی‌تواند فقط یک دلیل داشته‌باشد.محدود کردن علت مهاجرت کادر درمان به درآمد هم شاید به نوعی تقلیل و تحدید این پدیده باشد. همچنان که خردادماه ۱۴۰۰ بود که «الهام یاوری» معاون وزیر آموزش‌وپرورش و رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان کشور در نشست یکی از شوراهای شهرستان‌های کشور بیان داشت: ۷۰درصد دانش‌آموزان مدارس سمپاد به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند و تنها ۳۰ درصد آنان داخل کشور می‌مانند.

به گفته وی، آخرین آمارهای رصدخانه مهاجرت ایران می‌گوید المپیادی‌ها بـا ۲/۳۷ درصد، مشمولان بنیاد نخبگان بـا ۵/۲۵ درصـد و رتبه‌های یک تا هزار آزمون سراسری بـا ۴/۱۵ درصد بیشترین درصد افراد مقیم خارج از کشور را به خود اختصاص داده‌اند.مریم میرزاخانی نابغه ریاضی دنیا یکی از نخبگانی است که بی‌سر و صدا از کشور مهاجرت کرد و شاید فقدان چنین افرادی در جامعه باعث‌شده تا امروز در حوزه علوم پایه با تنزل جدی مواجه باشیم.

بگذریم از اینکه با جست‌وجو در میان اظهارنظر نهادهای مسئول و صاحب‌نظران هم نمی‌توان آمار قطعی مهاجرت را متوجه شد و دریافت این روند افزایشی است و اگر افزایشی است شیب افزایش آن چگونه است. تدبیر اندیشی برای بهبود شرایط زندگی گروه‌های مختلف اجتماعی یقیناً یکی از وظایف حاکمیت‌هاست، اما برای بالا بردن تعرفه و درآمد می‌توان از مسیرهای دیگری هم بهره گرفت! / روزنامه جوان