علت، علائم و درمان خشکی چشم

شفا آنلاین>سلامت>سطح چشم به‌وسیله اشک مرطوب می‌شود و با حرکات پلک‌ها و چشم، اشک تمام سطح چشم را می‌پوشاند. اشک علاوه بر نقش مرطوب‌کنندگی چشم، در تغذیه سطح چشم نیز نقش دارد. اگر به هر دلیلی سطح چشم به‌درستی مرطوب نشود، خشکی چشم اتفاق می‌افتد. معمولا خشکی چشم تمام چشم را در برمی‌گیرد و عموما ناشی از کمبود اشک است.
احساس جسم خارجی پیامد کمبود اشک و «خشکی چشم» است
به گزارش شفا آنلاین:زمانی که اشک کم باشد و خشکی چشم اتفاق بیفتد، فرد احساس ناراحتی در چشم دارد و غالبا احساس جسم خارجی و وجود شن‌ریزه در چشم دارد. در این موارد عموما به‌دلیل اینکه فرد چشم را به‌تصور وجود جسم خارجی ماساژ می‌دهد، با قرمزی و اشک‌ریزش نیز همراه است. کمبود اشک علاوه بر خشکی چشم و احساس ناراحتی می‌تواند زمینه‌ساز عوارض دیگری مانند مشکلات لبه پلک نیز ‌شود.
کمبود اشک جزء ناراحتی‌هایی است که ساده انگاشته می‌شود اما برای حفظ سلامت چشم مهم است. گرچه خشکی چشم عارضه شایع ناشی از کمبود اشک است اما در صورتی که تشخیص و درمان صورت نگیرد، احساس وجود جسم خارجی در چشم تشدید می‌شود و ممکن است عوارضی مانند آبسه قرنیه، جداشدن اپیلیوم قرنیه و ایجاد خراش قرنیه را در پی داشته‌باشد.
بیماری‌های تاثیرگذار بر عروق و بافت همبند می‌توانند زمینه‌ساز «خشکی چشم» شود
عوامل متعددی در کمبود اشک تاثیر دارد. مهم‌ترین عامل، زمینه ارثی افراد است. البته بسیاری از بیماری‌ها مانند آرتریت روماتوئید و ناراحتی‌‌های مفصلی و به‌عبارتی هر نوع بیماری که عروق و بافت همبند را درگیر کند ممکن است با خشکی چشم نیز همراه باشد.
درمان خشکی چشم مبتنی بر دو اصل است. اگر خشکی چشم ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای مانند مشکلات روماتولوژی باشد، در وهله اول نیاز به تشخیص و درمان قطعی بیماری است که پس از اقدامات درمانی مناسب از شدت خشکی چشم نیز کاسته می‌شود.
قطره اشک مصنوعی و ژل مرطوب‌کننده چشم به بهبود «خشکی چشم» کمک می‌کند
اما در صورتی که خشکی چشم مرتبط با علت خاصی نباشد، درمان علائمی انجام می‌شود. درمان علامتی به این معناست که برای جبران کمبود اشک بیمار از قطره‌های اشک مصنوعی یا ژل‌های مرطوب‌کننده با اثر طولانی‌تر در چشم استفاده می‌شود. همچنین ممکن است پزشک درمان التهابات لبه پلک یا داخل چشم را نیز ضروری بداند تا مقدار اشک طبیعی بتواند تامین‌کننده نیاز چشم باشد و عوارضی ایجاد نکند. اگر درمان به‌درستی و به‌موقع انجام نشود، عوارض بیشتری برای چشم به‌وجود می‌آید.
آلاینده‌های محیطی زمینه «خشکی چشم» را تشدید می‌کند
پیشگیری از خشکی چشم تقریبا مشکل است. در مواردی که خشکی چشم ناشی از بیماری‌های روماتیسمی و مفصلی است، تشخیص به‌موقع بیماری برای جلوگیری از بروز چنین عوارضی اهمیت دارد.
اما از آنجا که آلاینده‌های شیمیایی در هوا وجود دارد، جزء عوامل مهم کاهش اشک است و جلوگیری از این شرایط قطعا مشکل خواهدبود. در واقع، هر عاملی که بر محیط طبیعی چشم تاثیر بگذارد، منجر به کاهش اشک وعوارض کمبود اشک می‌شود.
خیره‌شدن طولانی به صفحات نمایشگر عامل جدی «خشکی چشم» است
امروزه استفاده از تلفن همراه جزء لاینفک زندگی شده‌است اما باید دانست که استفاده مکرر و نادرست از این وسیله عوارض متعددی بر سلامتی خواهدداشت. افرادی که مدت طولانی و به‌خصوص در محیط تاریک از گوشی همراه استفاده می‌کنند، معمولا دچار کاهش اشک می‌شوند.
به‌طور طبیعی در هر دقیقه، حداقل 16 مرتبه پلک زده می‌شود. اما زمانی که که فرد به گوشی همراه خیره می‌شود و تعداد دفعات پلک‌زدن کاهش می‌یابد، عوارض خشکی چشم نیز ایجاد می‌شود. گاه این عوارض بسیار شدید خواهدبود چراکه فرد توجهی به این مسئله ندارد و ساعت‌ها در محیط تاریک خیره به صفحه نمایشگر است.
توصیه اکید این است پس از یک ساعت کار با رایانه یا گوشی همراه حتما چند دقیقه‌ای به چشم‌ها استراحت داده‌شود. برای این منظور بهتر است چشم‌ها چند دقیقه بسته باشد یا به دوردست نگریسته شود تا تطابق از بین برود و خستگی چشم برطرف گردد.
مصرف بعضی از داروها و جراحی لیزیک با «خشکی چشم» ارتباط دارد
خشکی چشم می‌تواند عارضه شایع مصرف بسیاری از داروها مانند تتراسایکین باشد. البته از آنجا که مصرف این داروها موقتی است، پس از طی دوره درمان و قطع مصرف دارو، این عارضه نیز برطرف می‌شود و خشکی چشم نیز بهبود می‌یابد. جراحی لیزیک به‌دلیل اینکه قطع بعضی از اعصاب چشم انجام می‌شود، معمولا با خشکی چشم همراه است. اگر فرد سابقه خشکی چشم پیش از جراحی داشته‌باشد نیز این مشکل تشدید می‌شود.
استفاده مکرر از اشک مصنوعی مشکلی برای سلامت چشم ندارد
قطره‌های اشک مصنوعی یا ژل‌های مرطوب‌کننده چشم هیچ مشکلی برای چشم ایجاد نمی‌کند و انواع فاقد مواد نگهدارنده نیز ارجحیت دارند. استفاده از این قطره‌ها یا ژل‌ها بستگی به شدت خشکی چشم دارد و می‌تواند یک تا چهار مرتبه در روز تجویز شود./هفته نامه سلامت

فوق‌تخصص قرنیه و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران