آیا مصرف داروهای اعصاب و روان برای بارداری مشکل ایجاد می‌کند؟

داروهای اعصاب و بارداری

داروهای اعصاب و روان یکی از دسته‌های بزرگ دارویی هستند، که برای ایجاد ثبات و آرامش، کاهش تنش و اضطراب و حفظ خلق و درمان دردهای با منشا عصبی تجویز می‌گردند. داروهای اعصاب خود دارای چندین زیر گروه بزرگ هستند که از آن جمله میتوان به داروهای : 1. آرامبخش 2. خواب آور 3. ضدتشنج یا ضد صرع  4. ضدافسردگی  5. میگرن  و 6. داروهای ضدجنون اشاره داشت. همچنین داروهای اعصاب علاوه بر این موارد، کاربرد بیشتری هم داشته و در بسیاری از بیماری‌هایی که با ریشه عصبی و روانی رخ می‎دهند (مثل مشکلات معده) نیز تجویز می‌گردند. همچنین اکثر داروهای اعصاب و روان باعث ایجاد وابستگی فرد مصرف کننده به آن می شوند و به همین خاطر تعیین مقدار مصرفی دارو و نحوه‌ی شروع و قطع آن یک کار کاملا تخصصی است.

داروهای اعصاب در زمان اقدام به بارداری

کسانی که به هر دلیلی از داروهای اعصاب استفاده می‌کنند، پیش از اقدام به بارداری حتما باید با متخصص اعصاب یا روانپزشک مشاوره نمایند. چرا که در بعضی از بیماری‌ها و حالات روحی و یا عصبی بهتر است بارداری تا کنترل شرایط و قطع کلیه داروها به تعویق بیافتد. همچنین از آنجایی که  بسیاری از داروهای اعصاب برای بارداری خطرناک می‌باشند، عموما نیاز به قطع یا تغییر داروهای مصرفی و یا کاهش دوز دارو در فرد وجود دارد.

تاثیر داروهای اعصاب بر روی کیفیت اسپرم

شواهدی مبنی بر تاثیرات منفی بسیاری از داروهای اعصاب بر روی کیفیت و ویژگی‌های اسپرم وجود دارد. که به صورت خلاصه عبارتند از: 

1.تاثیر داروهای ضدافسردگی بر روی اسپرم: 

• ایمی‌پرامین، فلوکستین، پاروکستین، سرترالین، سیتالوپرام، ونلافاکسین: باعث کاهش حرکت اسپرم‌ها، کاهش کیفیت، حجم و حرکات اسپرم و ایجاد مشکل در DNA اسپرم، 
• لیتیوم : تاثیر بر تمامی ویژگی‌های اسپرم (شکل، حرکت، زنده بودن، حجم) و ایجاد اختلال در کیفیت اسپرم. 
• بوسپیرون: تاثیر در کیفیت اسپرم

2.تاثیر داروهای ضد تشنج بر اسپرم:

• والپورات : کاهش اندازه بیضه‌ها (در نمونه های حیوانی)
• فنی توئین کاهش حجم و تحرک اسپرم
• کاربامازپین : تاثیر بر تمامی ویژگی‌های اسپرم (شکل، حرکت، زنده بودن، حجم)

3.تاثیر داروهای ضد جنون بر اسپرم:

• هالوپریدول، کلروپریمازین:  کاهش میزان تولید و کیفیت اسپرم

در ادامه در مورد تاثیر داروهای پرمصرف اعصاب چون : آلپرازولام، فلوکستین، سرترالین، سیتالوپرام، والپورات سدیم، کاربامازپین، فنی‌توئین، لاموتریژین و هالوپریدول بر روی جنین و بارداری می‌خوانید.

مصرف داروهای آرامبخش در بارداری

آرامبخشها داروهایی هستند که باعث کاهش هیجان و تحریک‌پذیری مغز می‌گردند. آرامبخش ها خود انواع مختلفی دارند و از آنها برای خواص خواب‌آوریشان نیز استفاده می‌شود. از معروف‌ترین داروهایی که باعث ایجاد آرامش و کاهش اضطراب در فرد می‌گردند می‌توان به: آلپرازولام، دیازپام و کلرودیازپوکساید اشاره کرد. 

مصرف آلپرازولام در بارداری

آلپرازولام (Alprazolam) در رده‌ی D داروهای بارداری قرار دارد و این بدان معناست که مصرف آن می‌تواند با ایجاد خطر و ناهنجاری برای جنین همراه باشد. تحقیقات نشان می‌دهند که این دارو ممکن است خطر بروز زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد را افزایش دهد و مصرف آن در اواخر بارداری نیز می‌تواند باعث ایجاد مشکلات تنفسی در نوزاد گردد. همچنین مصرف آلپرازولام و داروهای مشابه آن خطر ایجاد وابستگی دارویی در مادر و نوزاد را به همراه دارد. با توجه به نکات گفته شده نباید از این دارو در بارداری استفاده شود.

مصرف داروهای ضد‌افسردگی در بارداری

احساس غم، اندوه و یا بی‌علاقگی و لذت نبردن از فعالیت‌های روزانه برای همه ما احساسات آشنایی هستند، اما اگر این حالات  ادامه پیدا بکنند، می توانند زندگی ما را تحت تاثیر قرار دهند و نشانه‌های بروز افسردگی باشند. افسردگی یکی از شایع‌ترین مشکلات روانپزشکی است. در طول بارداری نیز به علل مختلف مادران  این حالات را تجربه می‌کنند به طوریکه شیوع افسردگی در بارداری هم بین 12تا 15درصد است و افسردگی با پیامدهای بد بارداری ارتباط دارد. به همین خاطر ممکن است مادر نیاز به درمانهای دارویی ضد افسردگی در بارداری داشته باشد. از جمله داروهای پرمصرف افسردگی می‌توان به فلوکستین، سیتالوپرام، سرترالین و ایمی‌پرامین اشاره کرد.

مصرف فلوکستین در بارداری

فلوکستین (Fluoxetine) دارای دو مقدار 10 و 20 میلی‌گرم می‌باشد و در رده‌ی C داروهای بارداری طبقه‌بندی می‌شود. استفاده از این دارو بر روی نمونه حیوانی باعث ایجاد تاثیر منفی بر جنین شده است، اما شواهد کافی در مورد ایمن بودن استفاده از آن در انسان وجود ندارد. و بهتر است با احتیاط فراوان و در مواردی که منافع آن برای مادر ضروری است، تجویز شود. مصرف فلوکستین در سه ماهه اول بارداری ممکن است خطر بروز مشکلات قلبی در جنین را افزایش بدهد. همچنین مصرف آن در اواخر بارداری می‌تواند باعث ایجاد یکسری مشکلات رفتاری در نوزاد شامل : لرزش، تحریک پذیری، شل بودن عضلات، اختلالات تغذیه ای، استفراغ، اختلالات تنفسی، بی ثباتی تنظیم حرارت شود. این آثار نوزادی عموما موقت بوده و ظرف 2 روز بهبود پیدا می‌کنند و به ندرت ادامه دار و به صورت شدید بروز می‌کنند.

مصرف سیتالوپرام در بارداری

سیتالوپرام (Citalopram) از آن دست داروهاست که در موارد افسردگی و حملات پانیک یا ترس تجویز می‌گردد. این دارو در رده‌ی C داروهای بارداری دسته بندی می‌شود و مصرف آن در اواخر بارداری مانند فلوکستین می‌تواند سبب ایجاد مشکلات رفتاری در نوزاد( شامل مشکلات تنفسی،اختلالات تغذیه‌ای، لرزش، تشنج و..) شود.

مصرف سرترالین در بارداری 

سرترالین (Sertraline) یا آسنترا (Asentra) نیز از دیگر داروهای ضد افسردگی، ضد اضطراب و وسواس است، که دارای مقادیر 25، 50 و 100 میلی‌گرمی است. این دارو نیز در رده ی C داروهای بارداری قرار می‌گیرد و عوارضی چون فلوکستین و سیتالوپرام بر جنین و نوزاد ایجاد می‌کند و مصرف آن در بارداری تنها در مواردی که واقعا به نفع مادر باشد، منطقی است. 

مصرف داروهای ضدتشنج در بارداری

تشنج موجی از فعالیت‌های الکتریکی غیرطبیعی در مغز است که می‌تواند باعث شود فرد هوشیاری خود را ازدست داده و حرکات عجیب و غریب از خود نشان بدهد. البته تشنج خود انواع و شدت های مختلفی دارد. باید گفت بارداری و مصرف داروهای ضد تشنج یکی از چالش‌های پزشکی است، چرا که هیچ‌کدام از انواع داروهای ضد تشنج یا ضد صرع (والپورات سدیم، کاربامازپین و ..) برای جنین کاملا ایمن نیستند. 

مصرف والپورات سدیم در بارداری

والپورات سدیم sodium valproate)) یا دپاکین (Depakine)  جز داروهای خطرناک در بارداری است و در دسته D  داروهای بارداری طبقه‌بندی میگردد. دپاکین می‌تواند سبب ایجاد ناهنجاری‌های شدید جنینی همچون : ناهنجاری‌های قلبی، شکاف‌های صورت، نقایص لوله عصبی مثل بازماندن ستون فقرات، مشکلات اندام مثل پاچنبری می‌شود. همچنین تماس کودکان با دپاکین در زمان زندگی رحمی باعث کاهش نمره هوش (IQ) و اختلالات تکاملی در آنها می‌گردد.

مصرف کاربامازپین در بارداری

کاربامازپین (Carbamazepine) یکی از داروهای ضدتشنج است و مانند دپاکین در رده‌ی D داروهای بارداری قرار دارد. مطالعات نشان می‌دهند که مصرف این دارو نیز با ناهنجاری‌های جنینی همچون نقایص لوله عصبی، مشکلات قلبی و تاخیر در تکامل کودک ارتباط دارد.

 مصرف فنی‌توئین در بارداری

فنی‌توئین (Phenytoin) نیز داروی ضد تشنج بی‌خطری در بارداری نیست و در رده‌ی D داروهای بارداری دسته بندی می‌گردد. شواهد نشان می‌دهند که فنی‌توئین می‌تواند باعث افزایش خطر بروز ناهنجاریهای جنین گردد که از این جمله می‌شود به ناهنجاریهای قلبی، رشدی، بدشکلی‌های اندامی، شکاف‌های صورت، کوچک بودن جمجمه و مشکلات مغزی اشاره کرد.

مصرف لاموتریژین در بارداری

لاموتریژین (Lamotrigine) نیز از دیگر داروهای ضد تشنج و صرع است. خطر مصرف لاموتریژین در بارداری از مابقی داروهای ضد تشنج کمتر بوده و این دارو در رده‌ی C داروهای بارداری قرار دارد. مصرف لاموتریژین با بروز ناهنجاریهای شدید ارتباط ندارد، اما شواهد کافی در مورد رد تاثیر آن در افزایش بروز شکاف کام یا لب وجود ندارد.  اما در مطالعات حیوانی مشاهده شده است که لاموتریژین می‌تواند باعث کاهش وزن جنین و ناهنجاری‌های تکاملی گردد. البته تاثیرات منفی این دارو عموما در دوزهای بالای آن رخ می دهد. همچنین باید گفت کسانی که با این دارو در بارداری درمان می شوند حتما باید تحت نظر متخصص به خوبی پایش شوند.

مصرف داروهای ضد جنون در بارداری

عموما این دسته دارویی برای کنترل علایم بیماری اسکیزوفرنی یا همان روانپریشی استفاده می‌گردد که شامل رفتارهای غیر طبیعی مثل شندیدن یا دیدن چیزهایی که وجود ندارند، است. از جمله داروهای این گروه می‌توان به هالوپریدول، رسپریدون و کلرپرومازین اشاره کرد. که هر سه در رده‌یC  داروهای بارداری طبقه بندی می‌شوند.

در مجموع باید گفت همه‌ی داروهای اعصاب می‌توانند از جفت رد شده و به بدن جنین برسند و عموم آنها به صورت کامل برای جنین بی‌خطر نیستند. این نکته را باید حتما در نظر داشت که مادر باید پیش از بارداری جهت اصلاح دارو و میزان مصرف آن به پزشک متخصص مراجعه کرد و حتما در بارداری تحت نظر متخصص اعصاب باشد و سرخود تغییری در مقدار و روش مصرف داروها ایجاد نکند و داروهای خود را طبق نظر متخصص مصرف نماید.برای کسب اطلاعات بیشتر به مقالات مشابه مانند عوارض قطع قرص مارولین مراجعه کنید.