طب سنتی از بقراط تا سازمان بهداشت جهانی

شفا آنلاین>سلامت> روش‌های سنتی و قدیمی که برای شفای بیماران یا حفظ سلامتی انسان پیش از ابتلا به بیماری به‌کار می‌رود، طب سنتی نامیده می‌شود؛ پایه‌گذاران این طب را هم که به طب یونانی معروف بوده، می‌توان «بقراط» و «جالینوس» دانست. بعدها «ابوعلی‌سینا» پزشک ایرانی- ‌اسلامی با اصلاح بسیاری از موارد آن، این علم را توسعه داد و بخش عمده‌ای از دانش یونانی به عربی ترجمه شد که بخشی از آن دانش، اصول پزشکی بود. با تکمیل این اطلاعات توسط حکمای خاورمیانه و جنوب آسیا، طب یونانی پیشرفت کرد و به‌عنوان طب عربی یا اسلامی شناخته شد. اما نظر و تعریف سازمان بهداشت جهانی درباره طب سنتی شرق چیست؟ آیا غربی‌ها هم طبایع و مزاج‌ها را می‌شناسند و آن را تأیید می‌کنند؟

حمایت سازمان بهداشت جهانی از طب سنتی
به گزارش شفا آنلاین:در دهه 1920میلادی، اَجمَل خان، پزشک هندی، طب سنتی را با حمایت از پژوهش‌های انجام شده روی محصولات مختلف توسط پزشکان باستان، پیشنهاد کرد و توضیح داد که می‌تواند بسیاری از بیماری‌ها را شفا دهد. در دهه 1930میلادی، پزشکی هندی‌الاصل به نام «‌سالیموزمان صدیقی» که متخصص فتوشیمی (شیمی گیاهان) بود، توانست ترکیب‌های مؤثری از گیاهی هندی‌ به نام «چوتاچاند» استخراج کند؛ در طب غربی از این گیاه به‌عنوان آرام‌بخش و کنترل‌کننده فشار خون بالا استفاده می‌شده است. این عملکردها نشان داد که طب سنتی می‌تواند بسیاری از بیماری‌ها را درمان کند. پس از این تلاش‌ها، سازمان بهداشت جهانی در سال 1976میلادی (1355هجری شمسی) طب سنتی را تأیید کرد. طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، طب سنتی‌ به مجموع دانش، مهارت‌ها و شیوه‌های مبتنی بر نظریه‌ها، باورها و تجربیات بومی فرهنگ‌های مختلف، اعم از قابل شرح یا غیرقابل شرح گفته می‌شود که در بهداشت و نیز پیشگیری، تشخیص، بهبود و مداوای بیماری‌های جسمی و ذهنی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در حال حاضر نیز در «استراتژی طب سنتی ۲۰۱۴-۲۰۲۳» سازمان بهداشت جهانی اعلام شده که این سازمان از کشورهای عضو در توسعه سیاست‌های پیشگیرانه و اجرای برنامه‌هایی حمایت می‌کند که نقش طب سنتی در حفظ سلامت جمعیت را تقویت می‌کند.

تاریخ طب سنتی در ایران
گیاهان دارویی از زمان‌های قدیم توجه ایرانیان را به‌خود جلب کرده بود. پزشکان بزرگ ایرانی معتقد بودند که بدون گیاهان دارویی، درمان دردی وجود ندارد. بخشی از اوستا مربوط به هنر پزشکی درمانی است. براساس این کتاب، «سریتا» نخستین متخصص ایرانی در پزشکی بود. مادها دانش دارویی گیاهی را پایه‌گذاری کردند. در قرن چهارم پس از میلاد در دانشگاه جندی شاپور مرکز بزرگی برای یادگیری پزشکی تأسیس شد که دارای یک بیمارستان بزرگ و یک آکادمی بود و نخستین کنگره بین‌المللی پزشکی در آنجا برگزار شد. پس از ظهور اسلام دانشمندان علوم پزشکی ایران دو مرحله متمایز در مشارکت در پیشرفت علوم پزشکی داشتند: الف) عصر ترجمه، از ۷۵۰ تا ۹۰۰ میلادی، زمانی که بسیاری از تحصیل‌کردگان جندی شاپور مجموعه جالینوسی و بقراطی را ترجمه کردند. ب) عصر طلایی خلاقیت، از ۲۸۰ تا ۴۸۰ شمسی که دوران بزرگان ایرانی در پزشکی و داروسازی و داروسازانی مانند زکریای رازی(۲۴۳-۳۰۴ شمسی) و ابن سینا (۳۵۹-۴۱۶) بود. در دوره آنها، حدود 40 شکل دارویی مختلف مورد استفاده قرار گرفت و انواع مختلف عصاره‌گیری و تهیه داروهای گیاهی توسعه یافت. آنها با استفاده از گیاهان دارویی از انواع بیماری‌های سخت پیشگیری می‌کردند.

طب سنتی از قدیم تا امروز
نوشته‌های چینی و مصری باستان بسیاری از کاربردهای پزشکی گیاهان را توصیف می‌کنند که قدمت آن به ۳ هزار سال قبل از میلاد می‌رسد. طب سنتی چینی بسیاری از درمان‌های گیاهی را توسعه داد که همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرند. فرهنگ‌های آفریقایی و بومیان آمریکا نیز اغلب از گیاهان مختلف در مراسم شفابخشی خود استفاده می‌کردند. در اوایل قرن نوزدهم، پزشکی طبیعی به سرعت تکامل یافت زیرا دانشمندان چگونگی استخراج و اصلاح مواد فعال گیاه را کشف کردند. این امر باعث شد که داروی گیاهی به‌دست شیمی‌دانان برسد.متأسفانه، این رویکرد علمی جدید باعث شد افراد بیشتری برای درمان بیماری‌های خود به داروهای شیمیایی روی آورند. با وجود ظهور شرکت‌های بزرگ داروسازی، حدود ۸۰ درصد از مردم جهان هنوز حداقل برای بخشی از مراقبت‌های بهداشتی خود به داروهای طبیعی متکی هستند. در آلمان بیش از ۶۰۰ داروی گیاهی وجود دارد که معمولا توسط پزشکان تجویز می‌شود. در آمریکا نیز بخشی از مردم شروع به رویگردانی از شرکت‌های بزرگ داروسازی و بازگشت به طب سنتی کرده‌اند.​ البته نباید از نظر دور داشت که مانند هر روش درمانی، روش درمانی سنتی هم موانع خاص خودش را دارد وگاهی پیش از استفاده از بعضی داروها باید اثر آنها را از نگاه علم پزشکی نیز بررسی کرد. در این بین به اعتقاد خیلی از کارشناسان،  طب سنتی نیز تلاش می‌کند تا با رفع ایرادها، بهترین روش درمانی را ارائه کند./همشهری