شفا آنلاین>سلامت>آفت دهان (Aphthous stomatitis) یک بیماری بسیار شایع داخلی دهان، لثه یا زبان است که می‌تواند بسیار دردناک و ناراحت کننده باشد. آفت دهان در زنان بیشتر از مردان ایجاد می‌شود. علت آفت دهان به طور دقیق مشخص نیست اما عواملی مانند استرس، کمبود ویتامین یا کاهش سیستم ایمنی بدن در ایجاد ابتلا به آن نقش دارد.
آفت دهان چیست؟
به گزارش شفا آنلاین:آفت دهان(Aphthous stomatitis) که به آن استوماتیت آفتی (Recurrent Aphthous Stomatitis) و زخم‌های شانکر (Chancre) نیز گفته می‌شود، بیماری شایع در دهان است که به صورت زخم‌های کوچک گرد یا بیضی شکلی و به رنگ های سفید یا زرد و حاشیه قرمز در نواحی نرم دهان مانند لپ، گونه یا قسمت زیرین زبان ایجاد می‌شود. دوره این بیماری بین ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد.
درمان سریع آفت دهان
بیماری آفت دهان مسری نیست زیرا زخم های داخل دهان خوش خیم هستند و به‌صورت زخم‌های منفرد یا خوشه‌ای ایجاد شده اند.بهتر است بدانید که آفت دهان، شایع‌ترین نوع زخم دهان است امّا تنها زخم دهان نیست.همچنین آفت دهان درمان خاصی ندارد اما می‌توان از روش های برای برطرف کردن بیماری استفاده کرد.
انواع آفت دهان
انوع مختلفی از آفت‌های دهانی وجود دارند که شامل آفت‌های خوش خیم، بد خیم و آفت‌های ویروسی است:
آفت‌های دهانی خوش‌خیم
آفت‌های دهانی خوش خیم یا آفت های جزئی شایع‌ترین نوع آفت هستند:
- اغلب کوچک‌اند.
- درد زیادی ایجاد نمی‌کند.
- اندازه آن ها کمتر از ۵ میلی‌متر قطر است.
- بیضی شکل و با حاشیه‌ی قرمز رنگ هستند.
- به‌صورت زخم منفرد یا خوشه‌ای تشکیل می‌شوند
- طی یک تا دو هفته درمان می‌شوند.
آفت‌های دهانی بدخیم
آفت‌های دهانی بدخیم(آفت عمده)، از آفت‌های دهانی کمتر رایج هستند:
- به شدت دردناک هستند.
- به‌صورت منفرد یا جفت تشکیل می‌شود.
- قطر آفت 5 میلی متر یا بزرگ تر است.
- معمولا گرد و با حاشیه‌ای معین و مشخص هستند اما در صورتی که خیلی بزرگ باشد می‌تواند لبه‌هایی غیر عادی نیز داشته باشد.
- بهبود آن تا 6 هفته طول می‌کشد و معمولا جای زخم روی دهان باقی می ماند.
آفت‌های دهانی ویروسی
آفت‌های دهانی ویروسی یا زخم هرپتی فرم (Herpetiform) نوع غیر معمول از آفت‌دهان است که در افراد مسن ایجاد می‌شود و رایج نیستند:
- بسیار ریز هستند.
- چندین ضایعه(10 تا 100 زخم ریز) با هم ترکیب شوند و یک زخم بزرگ به شکل نامنظم تبدیل می‌شوند.
- حاشیه‌ای غیر عادی دارند.
- بدون اینکه زخمی به جای بگذارند طی یک تا دو هفته درمان می‌شوند.
تفاوت آفت و سرطان دهان
افت دهان با سرطان دهان از جهات زیر متفاوت است:
- بیشتر زخم‌های آفت دهان در عرض یکی‌دو هفته از بین می‌روند اما ضایعات ناشی از سرطان دهان در بازه کوتاهی از بین نمی‌روند و به طور نامحدود در دهان باقی می‌مانند.
- آفت دهان، مینور یا ماژور، میزانی از درد را به فرد تحمیل میکند اما زخم‌های سرطان دهان می‌توانند درد داشته باشند یا نداشته باشند.
- سطح آفت دهان، صاف و رنگ آن سفید یا زرد است اما ضایعات سرطان دهان می‌توانند صاف یا برجسته باشند و معمولا سفید یا قرمز هستند.
- زخم آفت دهانی باعث درد موقت و لحظه‌ای در حین خوردن برخی غذاها می‌شود اما فرد در سرطان دهان مشکلاتی مزمن در بلع، صحبت کردن یا جویدن دارد.
علائم آفت دهان
علائم آفت دهان معمولا به صورت زخم های باز و بیضی شکل با پوشش سفید، زرد رنگ یا هاله ای قرمز رنگ در قسمت جلوی دهان، زیر زبان، پشت لب، داخل گونه و یا روی سطح و اطراف زبان ظاهر می‌شود اما 1 تا 2 روز قبل از ظاهر شدن زخم ها فرد متوجه احساس سوزش و سوزن شدن در آن ناحیه می‌شود.
علت آفت دهان
علت آفت دهان به‌طور قطع مشخص نیست اما قرار گرفتن فرد در برخی شرایط و همچنین بروز بیماری های خاصی ریسک ابتلا به آفت دهان را افزایش می‌دهد. همچنین امکان دارد علت آفت دهان حدی ژنتیکی باشد.در پاسخ به سوال علت آفت مکرر دهان در بزرگسالان چیست؟ می توان به استرس، آلرژی، عفونت ها، سیستم بدنی ضعیف، کمبود ویتامین ها اشاره کرد.
رایج‌ترین دلایل آفت دهن عبارت‌اند از:
- ژنتیک: معمولا شیوع آفت دهان در برخی خانواده‌ها بیشتر است و این موضوع زمینه ژنتیکی دارد.
- استرس: استرس، یکی از دلایل شایع آفت دهان است و اگر چه به صورت مستقیم باعث ایجاد آن نمی‌شود اما شانس ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
- آسیب به دهان: یکی از رایج‌ترین علت‌های آفت دهان وارد شدن ضربه به دهان مانند بریدگی، سوختگی، گازگرفتن هنگام غذا خوردن،دندان مصنوعی نامناسب است یا از مسواک سخت یا براکت‌های ارتودنسی استفاده می‌کنند.
- بیماری: آفت دهان به ندرت نشانه احتمالی بیماری های مانند کرون، التهاب روده، کولیتسلیاک و... است اما افرادی که به‌صورت مکرر آفت دهن را تجربه می‌کنند، باید دراسرع‌وقت به متخصص مراجعه کنند.
- دارو: برخی داروها مانند نیکوراندیل، ایبوپروفن، داروهای ضدالتهابی، آسپرین و مواد مخدر غیرقانونی مانند کوکائین ممکن است باعث آفت دهان می‌شوند.
- ایدز: آفت دهان در افراد آلوده به اچ‌آی‌وی، بیشتر از دیگر افراد بروز می‌کنند.
- بیماری کبدی: میزان بزاق تولید شده توسط بیمارن کبدی از حد متوسط کمتر است به همین دلیل احتمال پوسیدگی دندان و آفت دهان در فرد بیشتر می‌شود.
- رفلاکس معده:در بیماری رفلاکس معده، اسید معده به مری وارد می‌شود اما اگر اسید وارد دهان شود، ممکن است به پوسیدگی مینای دندان یا آفت دهان منجر شود.
- غذاها و نوشیدنی‌ها: برخی غذاها و نوشیدنی‌ها مانند قهوه، شکلات، تخم‌مرغ، پنیر و همچنین خوراکی‌های اسیدی یا تند می‌توان باعث ایجاد آفت دهان شود.
- سیگار کشیدن: سیگارکشیدن باعث بدتر شدن آفت دهان می‌شود و احتمال عفونی شدن آن را نیز افزایش می‌دهد زیرا نیکوتین موجود در دود سیگار، ممکن است میزان خونی را که به سمت دهان و لثه می‌آید، به‌شدت کاهش دهد.
- استفاده از مواد اسیدی: استفاده از تنباکوی جویدنی و سدیم لوریل سولفات(یک ماده فعال در برخی از خمیردندان‌ها و دهانشویهها)،زمان لازم برای بهبود آفت دهان را طولانی میکند.
- تغییرات هورمونی: بسیاری از خانم‌ها به دلیل تغییرات هورمونی در در دوران قاعدگی، بارداری و یائسگی به آفت دهان مبتلا می‌شوند.
- واکنش آلرژیک به باکتری‌های دهان
- استفاده از محصولات تنباکو
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف
- کمبود برخی ویتامین‌ها و یا مواد معدنی از جمله روی، B12، فولات (B9) و آهن (Fe)
درمان آفت دهان
آفت دهان بیماری است که نیاز به درمان خاصی ندارد اما استفاده از داروهای آنتی بیوتیک، ژل، قطره یا روش های خانگی مانند عسل می‌تواند به کاهش درد و تسریع بهبود آفت کمک کند.در ادامه می‌توانید با روش‌های درمان آفت دهن آشنا شوید.
دارو
دارو یکی از روش ها برای درمان سریع آفت دهان است که می‌توان با نظر متخصص دهان و دندان از داروهای مانند زاتیوپرین، داپسون، کلشیسین، پنتوکسی‌فیلین، تتراسایکلین خوراکی و تالیدومید استفاده کرد.از داروهای آنتی بیوتیک برای درمان آفت دهان می توان بهآموکسی سیلین و آموکسی سیلین-کلاوولانیک اسید اشاره کرد که نشانه‌ها و علائم این بیماری را کاهش دهد.
قرص هیدروکورتیزون درد آفت دهان را کاهش و از بین میبرد. البته این قرص را نمی‌توان بدون نسخه پزشک خریداری کرد.همچنین برای درمان آفت دهان با دیفن هیدرامین با دندانپزشک یا پزشک خود صحبت کنید.
ژل آفت دهان
آفتین ژل نوعی ژل آفت دهان است که معمولا با یکبار مصرف و در مدت 20 ثانیه، علائم این بیماری را بعد از مدت کمی، التیام و بهبود می‌بخشد.همچنین ژل کورکومین که جز داروهای ضدالتهاب است که یک روش برای درمان آفت دهانی خفیف است.
قطره آفت دهان
قطره میرتکس باریج نوعی محلول برای درمان آفت دهان است که باید 5 تا 6 بار در روز، هر بار 10 قطره از محلول را یک تکه پنبه کوچک بریزید و به مدت ۳۰-۲۰ ثانیه روی زخم دهان قرار دهید.خاصیت قطره میرتکس باریج این است که انتی باکتریال است، دردهای لثه را کم میکند و باعث تقویت لثه می‌شود.
کرم و ژل‌های موضعی
برای درمان آفت دهان می‌توان از کرم و ژل‌های موضعی مانند بنزوکائین برای بی‌حس کردن دهان، از فلوسینونید برای از بین بردن التهاب و از پراکسید هیدروژن برای ضدعفونی کردن زخم دهان استفاده کنید.
دهانشویه
برخی دهانشویهها مانند دهانشویه کلر هگزدین، بافت‌های ملتهب را آرام می‌کنند، اما تعداد دفعات بروز آنها را کاهش نمی‌دهد.
هورمون درمانی
در صورتیکه خانم‌ها در زمان قاعدگی یا یائسگی دچار آفت دهان شوند، پزشک ممکن است هورمون درمانی را تجویز میکند.
لیزر
استفاده از لیزر، راهی سریع برای درمان آفت دهان در افرادی است که سایر روش های درمان برای آنها موثر نیست. درمان با لیزر چند دقیقه طول می‌کشد و بدون بی حسی انجام می‌شود.
درمان خانگی آفت دهان
برای درمان خانگی آفت دهان و کمک به تسکین درد یا تسریع در بهبود، این نکات را در منزل انجام دهید:
19 روش درمان سریع آفت دهان:
- آب نمک: برای درمان سریع آفت دهان می‌توان از آب نمک استفاده کرد زیرا زخم را ضدعفونی میکند اما استفاده از این روش می‌تواند موجب سوزش دهان شود.
- جوش شیرین: می‌توانید از ترکیب آب با جوش شیرین برای کاهش علائم آفت دهان استفاده کرد.
- مکمل آهن: اگر به کمبود آهن و اسیدفولیک مبتلا هستید می‌توانید از مکمل آهن برای کاهش علائم و درمان سریع تر آفت دهان استفاده کنید.
- یخ: یخ را داخل یک پارچه تمیز قرار دهید و سپس آن را روی آفت دهان قرار دهید تا به کاهش التهاب و درمان این بیماری کمک کند.
- دگزامتازون: می‌توانید از شربت دگزامتازون به عنوان دهانشویه برای تسکین درد و التهاب آفات دهان استفاده کنید.
- ژل آلوئه ورا: برای درمان زخم کانکر می‌توانید روزی چند بار دهان خود را با ژل آلوئه ورا بشویید.
- غذاهای اسیدی یا تند که می‌توانند باعث تحریک یا درد بیشتر آفت دهان شوند، مصرف نکنید.
- دندان‌های خود را به‌آرامی با استفاده از برس نرم و خمیردندانِ بدون کف، مسواک بزنید
- برای آفت دهان می‌توان از مخلوط پودر دارچین با آب گرم به عنوان یک دهانشویه طبیعی استفاده کنید.
- از شیر نارگیل به عنوان دهان شویه 3 تا 4 بار در روز استفاده کنید.
- شیر منیزیم را می‌توانید از داروخانه تهیه کنید و دهان خود را با مقدار کمی از آن شست و شو دهید یا می‌توانید یک تکه پنبه را به شیر منیزیم آغشته کنید و به مدت ۵ الی ۱۰ ثانیه روی آفت قرار دهید.
- یک قاشق چای خوری مریم گلی را در یک فنجان آب گرم بریزید تا سرد شود. چای بابونه هم به همین روش درست کنید.این دو چای را به نسبت مساوی با یکدیگر مخلوط کنید، سپس دهان خود را با آن بشویید زیرا مریم گلی و بابونه هر دو دارای خاصیت ضد باکتری و ضد التهابی دارند.
- مقدار کمی فلفل قرمز را با چند قطره آب مخلوط کنید تا حالت خمیری پیدا کند و مقداری از آن را بر روی آفت قرار دهید.
- استفاده از دهانشویه‌ی شیرین بیان(۴ بار در روز) برای درمان سریع آفت دهان موثر است و درد آن را کاهش می‌دهد.
- دهانشویه‌ی سرکه سیب، یک آنتی بیوتیک طبیعی است که برای درمان سریع آفت دهان موثر است.
- گشنیز خاصیت آنتی باکتریایی دارد و برای درمان سریع آفت دهان می‌توان برگ‌های گشنیز را در آب بجوشانید، سپس آن را صاف کرده و روزی ۴ بار دهانتان را با آن بشویید.
- قطره روغن میخک را با نصف قاشق چایخوری روغن زیتون مخلوط کیند و دهان خود را با آب گرم بشویید. یا این محلول را با استفاده از یک پارچه نخی تمیز به مدت ۵ دقیقه روی زخم قرار دهید.
- درمان آفت دهان با عسل خام یکی از بهترین روش های خانگی است زیرا عسل به دلیل خواص ضدباکتریایی، به ناحیه آسیب‌دیده رطوبت می‌دهد و باعث جلوگیری از خشک‌شدن آن می‌شود.
- یک کپسول ویتامین E را باز کنید و مواد موجود در آن را روی آفت دهان بریزید تا باعث جلوگیری از عفونت و کاهش دوره درمان آفت دهان می‌شود.
پیشگیری از آفت دهان
برای پیشگیری از آفت دهان به‌ویژه برای کسانی که سابقه مکرر دارند، اقدامات زیر توصیه می‌شود:
- کاهش استرس
- داشتن خواب کافی
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- کاهش مصرف سیگار و دخانیات
- محدود کردن استفاده از دهانشویه
- استفاده از غذاهای حاوی آهن و B12
- استفاده از مسواک نرم برای جلوگیری از تحریک
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر آفت دهان بعد از 2 هفته بهبود پیدا نکرد بهتر است با دکتر دندانپزشک مشورت کنید اما اگر این بیماری با علائمی مانند تب همراه بود هرچه سریع تر برای درمان به پزشک مراجعه کنید.
آفت دهان یک بیماری شایع دهان است که به صورت زخم های کوچک و بیضی شکل در نواحی نرم دهان ایجاد می‌شود و با درد و سوزش همراه است و ممکن است غذا خوردن و صحبت کردن برای فرد مشکل شود. آفت دهان معمولا بعد از 10 تا 14 روز بهبود پیدا میکند اما اگر بهتر نشد هرچه سریع تر به یک متخصص عمومی یا متخصص عفونی مراجعه کنید تا علت آن را تشخصص دهید و از داروهای مانند دیفین هیدارمین برای درمان استفاده کند.
