خوب زندگی کردن را به بچه ها یاد بدهیم

شفا آنلاین>سلامت>اجتماعی>مهارت‌های اجتماعی در دوران کودکی، توانایی‌هایی است که کودکان برای دوست‌یابی و تعاملات اجتماعی به آنها نیاز دارند. این توانایی‌ها عبارتند از دریافت دیدگاه، همدلی، مهارت‌های بازی، اشتراک ‌گذاری، همکاری و ارتباط با دیگران. 

به گزارش شفا آنلاین:کودکانی که در مهارت‌های اجتماعی مشکل دارند توانایی برقراری ارتباط با همسالان خود را ندارند و نمی‌توانند براحتی علایق مشترکشان را با دیگران پیدا کنند، گفت‌و‌گوها را شروع کنند یا دیدگاه دیگران را در نظر بگیرند. مشکل در یادگیری مهارت‌های اجتماعی می‌‌تواند تجربه‌ای سخت و حتی دلخراش هم برای کودک و هم برای خانواده او باشد.

«دکتر سید محمود میرزمانی» روان‌شناس بالینی  درباره پرورش مهارت‌های اجتماعی کودکان می‌گوید: برای افزایش مهارت اجتماعی در کودکان چند مکان وجود دارد. نخستین مکان خانه و خانواده است. والدین در فضای خانه باید تلاش کنند تا با بالابردن سطح آگاهی بتوانند الگوی مناسبی برای فرزندانشان برای دریافت آموزش مهارت‌های اجتماعی باشند. دومین مکان مهد کودک و پیش دبستانی و سومین مکان کانون‌هایی است که آموزش‌های مستقیمی برای کودکان در نظر گرفته‌اند تا میزان مهارت‌های اجتماعی فردی کودک را افزایش دهند. وی در پاسخ به این سؤال که خانواده‌ها باید چه رفتاری از خود نشان دهند تا کودکانی اجتماعی داشته باشند خاطرنشان می‌کند: ابتدا پدر و مادر باید مهارت‌های اجتماعی شان را بالا ببرند تا به عنوان الگو تأثیرگذار باشند. کانال‌های ارتباطی که ذکر شد، اغلب تحت اختیار والدین قرار دارد و با تصمیم والدین است که مدرسه، مهد کودک و مکان آموزشی انتخاب می‌شود اما یک سری کانال‌ها مانند صدا و سیما، رسانه‌ها و فضاهای مجازی، خارج از اختیار و قدرت والدین است که آنها هم به طرق مختلف با ارائه آموزش‌های مختلف به کودکان مرتبط هستند و کودکان می‌توانند از آنها الگوهای مناسب را برای کسب مهارت‌های اجتماعی به‌دست آورند. اما نخستین و ابتدایی‌ترین کانال ارتباطی برای آموزش کودکان در کسب مهارت اجتماعی، خانواده و سپس محیط مدرسه است. استاد تمام روان شناسی در ادامه گفت‌و‌گو اظهار می‌کند: می‌توان گفت هدف اصلی از افزایش مهارت‌های اجتماعی کودکان در جامعه، آموزش صحیح آنها برای مقابله با چالش‌ها و مشکلات روزمره درکنار برقراری ارتباط صحیح با مردم است تا این مشکلات بر رشدشان تأثیر مخرب نداشته باشد. به طور مثال آموزش مهارت «نه» گفتن یا «کمک خواستن» از اعضای خانواده در مواقع لزوم و حتی گفت‌و‌گو کردن با پدر و مادر در مواقع ضروری، از ابتدایی‌ترین اهرم‌ها برای تقویت مهارت‌های ابتدایی برای حضور کودکان در جامعه است. بنابراین باید به تقویت و غنی‌سازی این رفتارها در خانواده توجه بیشتری شود. محیط زندگی کودک اگر با چنین اخلاقیاتی پر شود او می‌آموزد که چگونه می‌تواند از پدر و مادر خود برای مقابله با مشکلات کمک بگیرد.

برای آموزش مهارت‌های اجتماعی از کارشناسان مرتبط
کمک بگیرید
دکتر سید محمود میرزمانی می‌گوید: باید توجه داشت که روش برخورد با کودکانی که فاقد مهارت‌های اجتماعی هستند هم بسیار مهم است. در اولین گام پدر و مادر باید آگاهی کافی در این زمینه به‌دست آورند و به مرور اخلاقیات صحیح را به فرزند شان آموزش دهند تا در وجودش نهادینه شود. به طور مثال در مقابل پیشنهاداتی که برای کودک مضر است او باید بتواند در مواقع ضروری از کلمه «نه» استفاده کند و تسلیم خواسته‌های دوستان و اطرافیانی که قصد ضرر رساندن به وی را دارند نشود.کودکان در تمامی زمینه‌ها دچار مشکل نیستند بلکه بسته به اینکه یک کودک در چه خانواده‌ای رشد می‌کند ساختار وجودی‌اش شکل می‌گیرد. کودک در برخی زمینه‌ها می‌تواند متزلزل باشد. رفتار و اخلاقیات هر کودک در قالب رفتار در خانواده‌اش رشد می‌کند پس اهمیت سالم بودن و درست رفتار کردن پدر و مادر در این نقطه نمود پیدا می‌کند. پدر و مادری که خود قادر به برقراری ارتباط صحیح اجتماعی نیستند و منزوی و گوشه گیر و کم حرف‌اند می‌توانند قالب رفتاری خود را به کودک منتقل کنند. ممکن است کودکی در زمینه خاصی تربیت شده و آموزش‌های صحیح را دریافت نکرده باشد در این صورت با مراجعه به کارشناسان و روان‌شناسان مرتبط می‌توان آموزش‌های صحیح را به کودک داد تا بتواند با چالش‌های پیش رو مقابله کند و مهارت‌های اجتماعی را به‌دست آورد.قلب تپنده ساختار وجودی یک کودک خانواده اواست. اگر یک خانواده خود آموزش‌های مناسب برای کسب مهارت‌های اجتماعی را دریافت نکرده باشد بدون شک نمی‌تواند این مهارت را به فرزندان خود بدهد از این رو بهتر است پدر و مادر به عنوان نخستین الگوهای فرزندشان آگاهی کافی و مناسب در ارتباط با تربیت صحیح را دریافت کنند تا بتوانند الگویی شایسته برای فرزندان خود باشند.

نشانه‌هایی که می‌گوید فرزند شما
از مهارت‌های اجتماعی برخوردار نیست
درگیری‌های مکرر و مشکل در تعامل با همسالان؛ این‌گونه کودکان اغلب از دوستان یا همکلاسی‌هایشان ناراحت یا عصبانی می‌شوند. رفتار پرخاشگرانه؛ کتک زدن یا هل دادن سایر کودکان در طول تعاملات اجتماعی در این دسته از کودکان مشاهده می‌شود.
از دست دادن ارتباط با همسالان؛ کودکانی که مشکل دارند برای جشن تولد یا سایر رویدادهای سرگرم کننده دعوت نامه دریافت نمی‌کنند.
موضع «راه من یا هیچ»؛ به نظر می‌رسد در پذیرفتن دیدگاه همکلاسی‌ها مشکل دارند. اغلب آنها در صورت مخالفت دوستانشان با نوع بازی، پس از ناراحتی از آنها دور می‌شوند و ترجیح می‌دهند به تنهایی بازی کنند تا اینکه در جمع باقی بمانند. تمرکز بر اشیا؛ چنین کودکانی هنگام بازی شما را نمی‌بینند یا صدایتان را نمی‌شنوند، فقط به اسباب بازی یا اشیا توجه می‌کنند.
اغلب تنها هستند؛ ترجیح می‌دهند به تنهایی بازی کنند به جای آنکه با همسالان خود همبازی شوند.

مراحل اصلی رشد اجتماعی
در دوران کودکی
مهارت‌های اجتماعی در دوران کودکی به دست می‌آیند و تا بزرگسالی رشد می‌کنند. «مهارت اجتماعی بودن» یعنی توانایی بودن در کنار مردم و به احساسات و عقاید آنها احترام گذاشتن است. با افزایش سن، این مهارت تبدیل به ارتباطات کلامی می‌شود. در این مرحله کودک می‌آموزد که داستان بگوید، با دوستانش به لطیفه‌ها بخندد و درباره علایق مشترک صحبت کند. به گفته روانشناسان، صمیمیت در دوستی، اوج رشد مهارت‌های اجتماعی است.1- مهارت‌های حرکتی؛ کودکانی که در پارک یا پیش دبستانی حضور دارند به این طرف و آن طرف می‌دوند و توانایی قرار گرفتن در کنار افراد دیگر و برقراری ارتباط با دیگران را دارند.2- مهارت‌های زبانی؛ زمانی که فرزند شما قادر است با استفاده از قدرت کلام و گفت‌و‌گو بازی‌هایش را با دیگر دوستان به اشتراک بگذارد و توانایی انجام مکالمه به صورت جملات پشت سرهم را دارد، می‌توان گفت از مهارت اجتماعی برخوردار است.3 - مهارت‌های عاطفی؛ کودکانی که با یک شوخی می‌خندند، برنامه‌های مفصلی برای روز تعطیل در نظر می‌گیرند، یا به دوستی که مضطرب است دلداری می‌دهند، توانایی بالایی در شناسایی، درک و اهمیت دادن به احساسات دیگران دارند. به عبارتی، صمیمیت و توانایی ایجاد و حفظ روابط نزدیک، از مهارت‌های اجتماعی است.

 مهارت‌های اجتماعی کودکان
از مهدکودک تا دبیرستان
مهد کودک و پیش دبستانی؛ فرزند شما هنگام حضور در مهد کودک شروع به اشتراک‌گذاری اطلاعات می‌کند. مثلاً به هم کلاسی‌هایش می‌گوید من یک خواهر یا برادر کوچکتر دارم. اما اگر از مهارت ارتباطی برخوردار نباشد حتی قادر به گفت‌و‌گو درباره این موضوعات هم نیست و از هم‌کلاسی‌هایش فاصله می‌گیرد.
 کودکان باید توانایی به اشتراک‌گذاری اطلاعات درباره خود و پاسخ به سؤالات را داشته باشند. آنها می‌توانند خیلی زیاد یا کم صحبت باشند و گاهی اوقات بسته به نوع رفتار در خانواده‌شان از کلمات توهین‌آمیز استفاده کنند.مهارت‌های اجتماعی در مقطع ابتدایی؛ کودکان باید بتوانند تشخیص دهند که چه موضوعاتی برای مکالمه خوب است و چه موضوعاتی ممکن است شرم‌آور یا خصوصی باشد.
مهارت‌های اجتماعی تا کلاس سوم؛ بچه‌ها باید از حدود کلاس سوم دوستان صمیمی داشته باشند. این دوستان مرتباً با هم بازی می‌کنند، از سطح اعتمادی برخوردارند، اعتماد به نفس خود را به اشتراک می‌گذارند و یکدیگر را دعوت می‌کنند تا خارج از مدرسه دور هم جمع شوند. آنها به صورت آنلاین یا تلفنی با یکدیگر صحبت می‌کنند و علایق مشترکی دارند. این تعاملات اجتماعی در دوران کودکی و نوجوانی عمیق‌تر و پیچیده‌تر می‌شود.
مهارت‌های اجتماعی در دوره راهنمایی؛ فرزندان ما در سطوح بالاتر سنی درباره احساسات شان صحبت می‌کنند و شناسایی می‌کنند که حضور کدام دوستان در زندگی آنها مهم است. در دوره راهنمایی انتظار می‌رود دانش‌آموزان از هوش هیجانی بالایی برخوردار باشند. آنها باید درک کنند که مردم چه احساسی دارند و به روش‌های مناسب پاسخ دهند. به عنوان مثال، اگر یک هم‌سال ناگهان ساکت شود، کودک ماهر اجتماعی متوجه می‌شود که او ناراحت است و حال دوستش را جویا می‌شود. این نوع رفتار نشان می‌دهد که کودک دارای سطح بالاتری از همدلی و شایستگی اجتماعی است.
مهارت‌های اجتماعی در دبیرستان؛ در دبیرستان یک نوجوان اجتماعی دارای امتیازات کامل‌تری برای برقراری ارتباط است. به طور مثال به اشتراک‌گذاری اطلاعات، گوش دادن به دیگران، ماندن در موضوع، استفاده از مهارت‌های ارتباطی غیرکلامی مانند تماس چشمی، حالات چهره و زبان بدن، حفظ یک تعامل اجتماعی رفت و برگشتی و مهارت برخورداری از دیدگاه اجتماعی یعنی درک احساسات و ترجیحات دیگران. اگر نوجوان شما در دوران راهنمایی یا دبیرستان روابط عمیق و پایداری با سایرین ایجاد نمی‌کند، وقت آن است که از روانپزشک کمک بگیرید./ایران