مقابله با قاچاق واکسن و دارو نیاز به متولی مشخص و قاطع دارد

سیاست‌های چندگانه و اصطلاحا یک بام و چند هوا موجب دردسر شده است. به عنوان مثال سازمان غذا و دارو به ما گفته است که واکسن اچ.پی.وی تولید کنید، با تمام سختی‌ها و با کمک دانشمندان جوان و نخبه به این هدف رسیدیم و محصول آماده شد اما به تازگی در خبر‌ها به نقل از یکی از مدیران بهداشتی وزارت بهداشت، گفته شده است که برای واکسیناسیون عمومی علیه ویروس پاپیلومای انسانی در کشور الزامی وجود ندارد! یعنی همه هدف ما برای مردم کشور نادیده گرفته شد. تولید واکسن آنفلوآنزا افتخاری ملی است زیرا ایران هیچگاه در اولویت‌های جهانی تخصیص واکسن نبوده است ولی چند سال پیش بعد از بازگشت حجاج شیوع آنفلوآنزا را شاهد بودیم ولی متاسفانه هیچ واکسنی از قبل در اختیار نداشتیم و اصلا تولید‌کننده داخلی نیز برای واکسن آنفلوآنزا وجود نداشت ولی اکنون این واکسن ایرانی تولید شده و کارآزمایی بالینی آن نیز انجام شده و متخصصان عفونی و ریه و سایرین نیز تاییدیه دادند و در داروخانه‌ها موجود است و کیفیت هم عالی و مورد تایید بوده است. شعار ما داروسازان تولید داروی مناسب، داروی با کیفیت و توزیع آن در زمان مناسب است. اکنون در مورد واکسن ایرانی ضد آنفلوآنزا فلوگارد، این شعار محقق شده است.نیاز کشور به این واکسن دو و نیم میلیون دوز در سال است و ما به عنوان تولید‌کننده داخلی حتی می‌توانیم بیش از سه میلیون دوز هم تولید کنیم ولی مشکل مهم وجود شرکت‌های متعدد با مجوز واردات است که می‌توانند واکسن خارجی را وارد کنند. امسال مجوز واردات بیش از دو میلیون دوز واکسن صادر شد و همین مقدار واکسن خارجی با دو برند، اکنون در داروخانه‌های کشور توزیع شده است.این مسئله تولید‌کننده داخلی را دلسرد و دچار مشکل می‌کند؛ سال‌های گذشته به دلیل تشویق مردم و برخی پزشکان مبنی بر خرید برندهای خارجی یا بی‌تمایل کردن مردم برای استقبال از برند داخلی، حجمی از محصول تولید داخل بلا استفاده ماند و مرجوع شد! بنا به نظر وزارت بهداشت امسال یک میلیون دوز واکسن آنفلوآنزای نوترکیب ایرانی در کشور تولید و به داروخانه‌ها عرضه شده است؛ واکسن 65 دلاری نوترکیب با حدود پنج دلار تولید شد و این یک افتخار ملی است. یک سوال مهم در اینجا مطرح است که چرا با وجود هزینه‌های بالای تامین داروی خارجی و واردات آن، همچنان شاهد واردات یا عرضه داروهایی که مشابه داخلی آن در کشور تولید می‌شود، هستیم؟ چرا وزارت بهداشت از تولید‌کننده داخلی آنطور که باید حمایت نمی‌کند؟ چرا واکسن تولید داخل توسط انستیتو پاستور ایران جهت توزیع و استفاده در مراکز تحت پوشش خود از تنها تولید‌کننده مورد تایید در داخل کشور خریداری نمی‌شود؟ نکته اینکه انستیتو پاستور ایران انگار فقط به تولید‌کننده فرانسوی واکسن بیشتر توجه و اعتماد دارد و واکسن از کشور فرانسه تهیه می‌کند، ولی محصول تولید ایران را نمی‌گیرد؟! در این میان چه کسی سود می‌برد؟ چرا مراکز درمانی شرکت نفت، مراکز درمان نیروهای مسلح، هلال احمر، شهرداری ها، کارخانجات و ارگان‌های مختلف حتی وزارت امور خارجه... از محصولات خارجی وارداتی خریداری می‌کند؟ چه کسی از رانت مرتبط با این واردات سود می‌برد؟ به اعتقاد کارشناسان حلقه مفقوده، حمایت مکفی حاکمیت از تولید‌کننده داخلی است؛ ممنوعیت یا محدودیت واردات غیر منطقی یک نوع حمایت است. در فرآیند صادرات هرچه سازمان غذا و دارو بتواند در تسریع روند صادرات کمک کند بسیار ارزشمند خواهد بود. بعضی اوقات سازمان غذا و دارو از ترس کمبود احتمالی دارو در کشور، فرصت‌های صادراتی تولید‌کنندگان داخلی را نیز به نوعی می‌سوزاند. ما باید در دیپلماسی سلامت و دارویی با کشورهای دوست و همسایه تعاملاتی برقرار کنیم تا به این تفاهم برسیم که مطالعات بالینی انجام شده در ایران برای سایر کشورهای دوست و همسایه معتبر باشد. این نیاز به مذاکره در سطح وزرای بهداشت کشورها دارد. جلوگیری از واردات غیر معقول و تلاش برای خرید مجموعه‌های دولتی از تولید‌کننده داخلی کلید حل بسیاری از مشکلات است.
مقابله با قاچاق واکسن و دارو نیاز به متولی مشخص و قاطع دارد؛ ماهیت تولید و عرضه واکسن و دارو یعنی اهمیت تامین سلامت جامعه، باید با این دیدگاه جلوی ورود واکسن و داروی قاچاق گرفته شود. مشکل موازی کاری و عدم همکاری نهاد‌ها است. من مشکل موارد قاچاق را با همکار سازمان غذا و دارو مطرح می‌کنم... آنها می‌گویند ما مسئول نظارت بر عرضه داروها هستیم و مسئول رسیدگی به امور قاچاق ارگان دیگری است، باید به ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز این موضوع را بیان کرد؛ موضوع موارد قاچاق دارو یا واکسن را در ستاد مربوطه مطرح می‌کنیم آنها می‌گویند متولی رسیدگی به مباحث دارو، سازمان غذا و دارو هستند. باید دانست که بیش از بیست ارگان و وزارتخانه یا سازمان روی صنعت داروسازی به روش‌های مختلف و بر اساس وظایف خود نظارت دارند.ولی گاهی پلتفرم‌های فروش آنلاین چنان داد و ستدی می‌کنند که هیچ کسی جلودار آنان نیست! اکنون ناصر خسرو به شکل آنلاین وجود دارد. مهمترین تهدید در صنعت داروسازی قدیم و نوین اختلالات نقدینگی است؛ نرخ بالای استهلاک تجهیزات و کاهش سرمایه‌گذاری جدید در این صنعت تهدیدات مهم بعدی است که موجب عقب افتادگی و فرسودگی در تولید خواهد. صنعت روز به روز در حال پیر شدن است و زمانی فرا خواهد رسید که دستگاه‌ها آنقدر قدیمی و به روز نیستند یا دیگر امکان تولید و هیچگونه رقابتی با دنیا وجود نخواهد داشت.بزرگترین تهدید دیگر قیمت‌گذاری دستوری سازمان غذا و دارو است که موجب می‌شود سرمایه‌گذاری در صنعت داروسازی همیشه از نرخ سود بانکی عقب‌تر باشد و سرمایه‌گذار هیچ رغبتی برای سرمایه‌گذاری در تولید نداشته باشد. آنچه به عنوان ارز قرار است به دست تولید‌کننده برسد تا صنعت داروسازی را به گردش درآورد همیشه از نصف مبنای مصوب شده نیز خیلی کمتر بوده و دسترسی به منابع مالی و ارزی برای تولید‌کننده داخلی، مکفی و پاسخگو نبوده است لذا به همین خاطر برنامه‌های پیشبردی و توسعه‌ای به سر منزل مقصود نمی‌رسد.ما در این صنعت نوپا اما موفق هستیم وامیدوارم به مرور ارتباط بهتری بین نهاد‌های نظارتی و صنعت شکل بگیرد که سرعت پیشرفت صنعت دو چندان و استقبال بیشترشود./آفتاب