ایران در غبار / ویروسی به نام گرد و غبار

شفا آنلاین>سلامت>افزایش آلودگی هوا از نظر گسترش و شیوع ریزگردهای ناشی از گرد و غبار، پدیده جدیدی است که ایرانی‌ها دارند در هر چهارگوشه آن تجربه می‌کنند؛ چیزی که مثل ویروس کرونا دچار نوعی اپیدمی شده با این تفاوت که جسم ما نمی‌تواند نسبت به ویروس سرایت کننده گرد و غبار در کشور، سازگاری پیدا کرده نه تنها از سرعت و شدت آن کم و بی‌تاثیر نشده که هرچه می‌گذرد، بیشتر و بیشتر شده و کشوری را در غبار فرو می‌برد.

به گزارش شفا آنلاین:در توضیح این غبارهای آلوده و نفس‌گیر تنها نمی‌توان یقه مسئولان کشور را چسبید و به آن‌ها  انتقاد داشت چرا که با افزایش تغییرات اقلیمی و گرم شدن کره زمین که از سال‌ها پیش مورد هشدار کارشناسان و فعالان محیط زیستی بوده، جهانی تحت تاثیر قرار گرفته اما نکته اینجاست که ما مردم و مسئولان می‌توانیم با انجام دادن یا انجام ندادن کارهایی به شدت و آسیب پذیری بلایای طبیعی که حالا ریزگردها و طوفان شن هم به آن اضافه شده، کمک کنیم و طوری عمل کنیم که نه تنها شهرهای مناطقی از سیستان و خراسان و شهرهای شمالی ایران و حتی کرج و تهران هم خالی از سکنه شوند.

ریزگردها خبر نمی‌کنند

رور گذشته اعلام شد که در پی طوفان‌های شن و افزایش ریزگردها و گرد و غبار در سیستان ساعات کار ادارات کاهش پیدا کرده. هرچند به نظر می‌رسد این کار برای سلامت مردم منطقه صورت گرفته اما ریزگردها که خبر نمی‌کنند و نمی‌گویند که ما فقط در ساعت‌های خاصی برای سلامتی شما مضر هستیم.

به هر صورت به نظر می‌رسد این تنها کاریست که از دست مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان برآمده تا اعلام کند با توجه به تداوم طوفان شن، ساعت کاری همه ادارات و بانک‌ها البته به استثنای دستگاه‌های امدادی و خدمات‌رسان در چهار شهرستان منطقه سیستان یعنی زابل، زهک، هامون و نیمروز با دو ساعت تعجیل تمام شود. ادارات شهرستان هیرمند هم روز گذشته تعطیل بودند.

تالابی در کرج خشک شد؛ تهران را آلوده کرد

اما از سه‌شنبه قرار است باد شدید در تهران بوزد این را سازمان هواشناسی پیش بینی کرده البته معلوم نیست این باد شدید گرد و غبار و ذرات شن را هم با خود در محیط پراکنده کرده و صحنه‌هایی مثل سیسستان و بلوچستان و مشهد و جدیدتر شهرهای شمالی در استان مازندران برای پایتخت نشین‌ها هم خلق کند یا نه.

این گمانه زنی به این علت است که هوای تهران روز 4 شهریور در وضعیت ناسالم قرار گرفت. عددی که نشان می‌داد افراد باید از فعالیت‌های طولانی یا سنگین خارج از منزل خودداری کنند. وضعیت ناسالم برای همه گروه‌ها خطرناک است.

ناسالمی هوای تهران به همان گرد و غبار مربوط می‌شود چراکه محیط زیست روز گذشته اعلام کرد منشأ آلودگی هوای شنبه شب تهران، گردوغبار برخاسته از کرج بوده. زهره عبادتی معاون محیط زیست انسانی اداره‌کل محیط زیست استان تهران این نظر را داد با این توضیح که شنبه شب گردوغبار برخاسته از استان البرز موقتاً باعث افزایش آلودگی هوای تهران شد و این ادامه که عمده گردوغباری که از استان البرز بلند می‌شود از بستر خشک تالاب صالحیه است.

هرچند به گفته خانم عبادتی گرد و غبار تهران پس از نیمه‌شب کاهش یافته و تالاب خشک صالحیه در کرج موقتا تهران را آلوده کرده اما سوال این است آیا صالحیه قرار است پرآب شود و خشکی از بین برود که از لفظ موقتی استفاده شده؟

توضیح اینکه با افزایش گرمای زمین و افزایش کم آبی، زمین خشک می‌شود و ترک می‌خورد و دلیلی برای برخاستن ریزگردها و شدت گرفتن غبار و آلودگی می‌شود، ‌باد هم که شدت وزش پیدا کند، طوفان شن به پا می‌شود.

خدا کند باران ببارد

حال از نفوذ گرد و غبار در کشور صحبت به میان آمده، یادی هم می‌کنیم از مشهدی که در همین سال با این پدیده آشنا شده و دارد خود را به روز می‌کند؛ چهارم شهریور دوباره گرد و غبار به مشهد نفوذ کرد؛ روندی که مسئولان گفتند تا پایان شب شنبه افزایشی خواهد بود و بدون شک تا روز گذشته هم ادامه داشته.

اما فقط مشهد نبود؛ گردوغبار بسیاری از شهرهای استان را درگیر کرد. سرخس هم اوضاع خوبی ندارد و درگز، قوچان و کلات درگیر باد شدید و گردوغبار هستند. مسئولان گفته‌اند پیش‌بینی باران کرده‌اند که اگر ببارد، امید دارند شدت گرد و غبار کم شود.

تمرکز مسئولان فقط روی منشأ خارجی آلودگی

اما در توضیح منشا آلودگی همان‌طور که در ابتدای گزارش هم آمد، هم منشأ داخلی و هم خارجی مد نظر است اما به نظر می‌رسد مسئولان بیشتر به منشأ خارجی علاقه‌مندند. روز شنبه خبری از درگیر شدن شهرهای شمالی کشور با گرد و غبار همه جا را پر کرد و ترکمنستان و زمین‌های خشک آنجا به عنوان منشا آلودگی هوا معرفی شدند. عباس محمدی، به خبرآنلاین گفته «در بحث ریزگردهای استان گلستان اینکه بگوییم منبع آن صرفا از ترکمنستان است، بیشتر به فرافکنی شبیه است چرا که قبلا آب رودخانه اترک از خراسان به سمت استان گلستان سرازیر می‌شد و تالاب‌های آلاگل، آلماگل و آجی گل را سیراب می‌کرد، درحالی که بعد از احداث سد شیرین‌دره روی رودخانه اترک باعث شدیم که ۹۰ درصد از تالاب‌های گفته شده، خشک شوند.»

پیشتر گفته شده بود که به دلیل عقب‌نشینی آب دریای خزر در کشورهای آسیای میانی، فضا و کانونی از ریزگرد تشکیل شده است که احتمال می‌رود با افزایش پدیده ریزگرد در مناطق شمالی کشور روبه‌رو شویم. محمدی گفته « متاسفانه چه در حوزه سیاست داخلی و چه در حوزه سیاست خارجی خودمان را درگیر موضوعات و مسائلی کرده‌ایم که اولا ملی نیستند، ثانیا اساسا حل آن مسائل از توان و اراده ما خارج است.» او ادامه داده که «در همین مورد ریزگردها ملاحظه می‌کنید که از شمال غربی تا جنوب شرقی و از شمال شرقی تا جنوب غربی کشور یعنی چهار گوشه کشور با مساله گرد و خاک و ریزگردها روبه‌رو شده است.»

به گفته این کنشگر محیط زیست، از تیر ماه سال ۱۳۹۶ کنفرانس بین‌المللی مقابله با گرد و خاک و ریزگرد در کشور با حضور رئیس‌جمهور وقت و رئیس سازمان محیط زیست برگزار شد؛ نتیجه‌اش چه شد و چه تاثیری در کاهش ریزگردها داشت؟ هیچ‌کس پاسخ این سوال را نمی‌داند، دولت فعلی هم همین‌طور، اگر سوال کنید متوجه می‌شوید که هیچ کار دقیق و مشخصی برای حل چنین مشکل بزرگی در کشور انجام نشده و یا در دست اقدام نیست.»

محمدی گفته در بحث منابع خارجی باید دولت و وزارت خارجه برای حل مشکل اقدام کنند. او گفته: «درحالی که می‌بینیم در مناقشه ایران و افغانستان درباره حقابه هیرمند به‌رغم اینکه سد کجکی پر از آب است اما رایزنی‌ها به سرانجام نرسیده تا حقابه هیرمند را بدهند درحالی که ریزگردها و کمبود آب از مسائل مهم محیط زیستی در سیستان و بلوچستان است.»

به گفته او «مشکلات محیط زیستی در کشور ما جدی‌تر از آن است که بخواهیم مسائل را صرفا به خارج از مرزها نسبت دهیم ، همین امروز قرار است که در هیات دولت دوباره درباره پتروشیمی میانکاله تصمیم گرفته شود، درحالی که پیش از این در فروردین ۱۴۰۱ راه‌اندازی پتروشیمی میانکاله در هیات دولت رد و به دستور دادستانی متوقف شد، همین‌ها نشان می‌دهد که مشکلات اصلی محیط زیست کشور از خودمان است.»

اما در خصوص کارهایی که ما انجام می‌دهیم تا تاثیر بد ریزگردها بیشتر شود؛ برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، مناسب نبودن زیرساخت‌ها برای هدایت و استفاده از آب‌های ناشی از بارندگی‌ها و سیلاب‌ها، هدر رفت گسترده آب در زمین‌های کشاورزی به دلیل به روز نبودن سیستم‌های انتقال آب، حفر بی‌رویه و غیر اصولی و البته غیر قانونی چاه‌ها برای رسیدن به آب و چندین عمل غیرحرفه‌ای دیگر که زمین را خشکانده، دچار فرونشست کرده؛ از طرفی گرد و غبار را در حلق همه اعم از خود مسئولان و مردم فرو برده و تمام کشور را غبارآلود می‌کند.

دریا هم آلوده شد

روز گذشته، کامبیز عبداللهی رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گناوه با اشاره به آلودگی گسترده نفتی در قسمتی از ساحل این بندر گفت: تعیین منشأ آلودگی در حال بررسی است. با این توضیح که لکه‌های نفتی توسط قایق‌های صیادی در دریا و به فاصله ۲ مایلی تا ساحل گناوه مشاهده و گزارش شده است.

اما در بررسی‌های به عمل آمده متأسفانه سطح آلودگی بسیار گسترده است. رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گناوه افزوده: طی تماس تلفنی با مسئول ایمنی نفت و گاز گچساران، اعلام کردند که آلودگی از منشأ نفتی مربوط به این منطقه نیست و در صورتی که آلودگی در خشکی باشد در محدوده نفت و گاز گچساران است، اما آماده هرگونه همکاری جهت جمع‌آوری آلودگی و لکه‌های نفتی هستیم.

به گفته او: اداره بندر و دریانوردی گناوه نیز آمادگی خود را برای جمع‌آوری لکه‌های نفتی اعلام کرد و اکیپ مبارزه با آلودگی نفتی اداره بندر در گناوه مستقر شده است.

او از تمام مردم گناوه خواهش کرده تا پایان جمع‌آوری آلودگی و لکه‌های نفتی به دلیل خطرات جسمانی و بیماری‌های پوستی، از شنا در دریای گناوه خودداری کنند./آرمان