همه چیز درباره « اختلال دو قطبی»

شفا آنلاین>سلامت>هر فرد دارای نوساناتی در خلق‌و‌خو است. احساس شادی، غم و خشم طبیعی است. اختلال دوقطبی (یا بیماری افسردگی‌ - شیدایی) یک وضعیت پزشکی است که در آن فرد بیمار نوسانات شدیدی را در خلق‌و‌خو تجربه می‌کند. شیوع اختلال دوقطبی حدود یک یا دو درصد است البته قطعا نوع خفیف آن خیلی بیشتر از این آمار است. در واقع ما با اختلال طیف دوقطبی روبه رو هستیم و خیلی از افراد به نوع خفیف این بیماری دچار هستند. این بیماری در صورت عدم بهره‌ مندی از درمان به‌موقع می‌تواند بسیار مخرب باشد و به عنوان ششمین عامل ناتوان‌کننده در کل جهان شناخته شده است لذا با توجه به اهمیت موضوع در اینباره دکتر بهزاد متین، روانشناس بالینی و دکترعلی کیهانی نژاد، روانپزشک توضیحاتی را ارائه می دهند.
به گزارش شفا آنلاین:دکتر متین در اینباره می‌گوید: اختلال دو قطبی یا شیدایی - افسردگی نوعی بیماری روانی و وجود مشکل در طرز رفتار فرد می‌باشد و افرادی که به این بیماری مبتلا هستند دچار تغییرات زیادی در خلق و خوی خود می‌شوند.
وی ادامه داد: این بیماری روانی انواع مختلفی دارد که از جمله اصلی‌ترین و مهم‌ترین آنها می‌توان به اختلال دو قطبی نوع یک و اختلال دو قطبی نوع دو اشاره کرد. مدت زمان شیدایی(مانیا) افراد، نقطه تفاوت این دو نوع اختلال می‌باشد.
این روانشناس بالینی مطرح کرد: در اختلال دو قطبی نوع یک، مانیا یا شیدایی برای فرد وجود می‌آید اما درنوع دوم مدل خفیف‌تری که به آن نیمه - شیدایی(هیپومانیا) گفته می‌شود برای فرد اتفاق می‌افتد. شروع بیماری اختلال دو قطبی اغلب با افسردگی همراه می‌باشد که پس از مدتی افسردگی، دوره شیدایی در فرد بروز می‌کند.
وی بیان کرد: به طور کلی اختلال دو قطبی بیماری مزمنی است که فرد مبتلا باید تا آخر عمر تحت نظارت باشد. شیوع اختلال دو قطبی در مردان و زنان تقریباً یکسان بوده و با توجه به تخمین‌های زده شده متوسط بروز این اختلال در سنین بیست و پنج و یا بیست و شش سالگی می‌باشد اما این تخمین قطعی نیست و ممکن است برخی افراد از همان دوران کودکی یا در سال‌های آخر عمر دچار این مشکل شوند.
دکتر متین ابراز داشت: پیش از آن که برای درمان اختلال دو قطبی در یک فرد اقدامی انجام دهید باید میزان بیماری آن فرد را ارزیابی کنید، ارزیابی صحیح شامل معاینه فیزیولوژی و ارزیابی روان پزشکی است.
این روانشناس بالینی افزود: پزشکی که جهت تشخیص اختلال دو قطبی نزد او مراجعه می‌کنید امکان دارد معاینه فیزیکی و آزمایش‌های گوناگونی بر روی شما انجام دهد زیرا گاهی اوقات دیده می‌شود مشکلات پزشکی سبب بروز اختلال دو قطبی در فرد شده است.
وی عنوان کرد: گاهی ممکن است پیش از درمان اختلال دو قطبی، پزشک فرد را نزد یک روانپزشک بفرستد تا با او درباره احساسات و افکار صحبت کند. روان پزشک یا روانشناس قبل از درمان اختلال دو قطبی باید علائم بیمار را با معیارهای این بیماری مقایسه کند که این علائم در دفترچه راهنمای تشخیص اختلالات روانی وجود دارد.
دکتر متین خاطرنشان کرد: اختلال دو قطبی و شخصیت مرزی ممکن است از برخی جهات شبیه به هم باشند و برخی افراد را به اشتباه بیندازند. در هر دو اختلال ممکن است عدم ثبات خلق و خو و رفتارهای تکانشی دیده شود اما باید بدانیم که این دو اختلال با هم تفاوت زیادی دارند.
این روانشناس بالینی اظهار کرد: افراد مبتلا به اختلال دو قطبی دوره‌هایی از افسردگی و شیدایی را تجربه می‌کنند اما افراد دارای شخصیت مرزی برای دقایق یا ساعاتی احساس افسردگی یا انرژی زیاد را تجربه می‌کنند.
وی افزود: افراد دارای شخصیت مرزی معمولا با دلایل خاصی برانگیخته می‌شوند و حالات آن‌ها تغییر می‌کند، اما افراد مبتلا به اختلال دو قطبی بدون دلیل خاصی افسردگی یا شیدایی را تجربه می‌کنند.
دکترمتین اشاره کرد: عموما افراد مبتلا به اختلال دو قطبی یا به شدت غمگین یا به شدت پرانرژی هستند اما در اختلال شخصیت مرزی درجه تفاوت خیلی زیادی بین حال خوب و بد وجود ندارد.
این روانشناس بالینی تشریح کرد: دلیل واقعی اینکه چرا اکثر افراد مبتلا به اختلال دو قطبی از مواد سوء استفاده می‌کنند ناشناخته است، گرچه
سوء مصرف مواد اغلب علائم را تشدید می‌کند. افرادی که سابقه بیماری روانی ندارند یا علائم خفته اختلال دو قطبی ندارند، به دلیل سوء مصرف مواد می‌توانند علائم خود را نشان دهند.
وی اضافه کرد: اختلال دو قطبی و همچنین سوء مصرف مواد، خطرات جدی را برای سلامتی افراد ایجاد می‌کند. در مقایسه با عموم مردم، افرادی که با این اختلال دست و پنجه نرم می‌کنند بیشتر در معرض مشکلات روابط، بی‌ثباتی مالی، خودکشی و تصادف هستند.
دکترمتین اظهار کرد: افراد مبتلا به اختلال دو قطبی ممکن است دوره‌هایی از افسردگی شدید را تجربه کنند که متناوباً با دوره‌های شدیدتر و احساس اغراق آمیز در مورد ارزش خودشان است. بی‌ثباتی عاطفی با برنامه‌های بهبودی تداخل دارد، این امر پیروی از دستورالعمل‌های طرح درمان را با چالش مواجه می‌کند.
این روانشناس بالینی در پاسخ به این پرسش که " ارتباط بین اختلال دو قطبی و اعتیاد چیست "، گفت: توضیح میزان افزایش میزان سوء مصرف مواد و وابستگی به مواد شیمیایی در افراد مبتلا به اختلال دو قطبی به طور خاص قابل توضیح نیست. دلیل اصلی افراد مبتلا به خود درمانی و سوء مصرف مواد این است که آنها سعی می‌کنند علائم دردناک ناشی از این اختلال را محو کنند. وی گفت: پزشک متخصص بهترین روش‌ها را برای درمان اختلال دو قطبی انجام می‌دهد. برای افرادی که دچار بیماری شدیدی هستند، یک تیم قوی که شامل مددکار اجتماعی، روانشناس و روانپزشک است برای درمان اختلال دو قطبی شروع به کار می‌کنند.
>مهم‌ترین روش درمان اختلال
دو قطبی روان درمانی است
دکترمتین یادآور شد: اصلی‌ترین و مهم‌ترین روش درمان اختلال دو قطبی روان درمانی است. روان درمانی با سایر روش‌های درمانی ترکیب شده و معمولاً نتیجه خوبی نیز دارد. همانطور که گفته شد روان درمانی یک بخش اساسی برای درمان بیماری اختلال
دو قطبی است که می‌توان این روش از درمان را در جمع‌های خانوادگی، محیط‌های فردی و یا گروهی نیز انجام داد.
این روانشناس بالینی ادامه داد: روان درمانی ممکن است با توجه به دلیل به وجود آمدن مشکل بیمار رویکردهای مختلفی داشته باشد. اغلب اوقات روان درمانی از لحاظ زمانی طولانی بوده و فرد به مرور زمان درمان می‌شود.
وی مطرح کرد: وقتی فرد مبتلا
به اختلال دو قطبی برای درمان اقدام می‌کند، در اولین مرحله داروهایی برای او تجویز می‌شود که خلق و خوی وی به حالت تعادل درآید البته گاهی ممکن است فرد مجبور باشد برای همیشه ازدارواستفاده نماید.
دکترمتین افزود: از جمله داروهایی است که برای درمان اختلال دو قطبی به کار برده می‌شوند عبارتند از دارو‌های تثبیت‌کننده خلق و خو، ضد روان پریشی، داروی ضد افسردگی و دارو‌های ضد اضطراب است.
وی می‌گوید: دارو‌های تثبیت‌کننده خلق و خو همانطور که از نامشان نیز پیدا است، داروهایی می‌باشند که برای درمان اختلال دو قطبی‌های شدیدی که به دوره شیدایی رسیده اند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. داروهای والپروئیک اسید، لیتیوم(لیتوبید)، کاربامازپین و لاموتریژین از جمله داروهای تثبیت‌کننده خلق می‌باشند.
این روانشناس بالینی مطرح کرد: اگر داروهایی که برای درمان اختلال دو قطبی تجویز می‌شوند در فردی موثر نباشد، پزشک داروهای ضد روان پریشی همچون اولانزاپین، آسناپین، لورازیدون، آسناپینرا تجویز می‌کند که بیمار یا به تنهایی یا به همراه سایر داروهای تجویز شده استفاده می‌کند.
وی اشاره کرد: بنزودیازپین‌ها یا همان داروهای ضد اضطراب تاثیر زیادی در منظم شدن خواب و از بین بردن اضطراب می‌گذارند که از آن‌ها برای مدت خاص و کوتاهی استفاده می‌شود.
دکترمتین مطرح کرد: پزشک ممکن است یک برنامه درمانی روزانه را به فرد مبتلا به اختلال دو قطبی پیشنهاد کند تا به مرور زمان بیمار به حالت عادی خود برگردد.
وی متذکر شد:اگر فرد مبتلا به اختلال دو قطبی رفتارهای غیرعادی و خطرناک از خود نشان دهد ممکن است پزشک او را بستری کند. اکثر اوقات وقتی فرد دچار افسردگی شدید می‌شود افکاری همچون خودکشی سبب می‌شود تا به خود آسیب بزند و یا در هنگام شیدایی رفتارهایی از خود نشان می‌دهد که بسیار پر خطر می‌باشند که در این صورت پزشک اقدام به بستری کردن وی می‌کند تا از وارد شدن آسیب‌ها و ضربات احتمالی جلوگیری شود.
این روانشناس بالینی می‌گوید: سایر روش‌های درمان اختلال دوقطبی به میزان بیماری فرد بستگی دارد. در طول درمان از طریق تحریک مغز، جریان‌های الکتریکی بسیار خفیفی از مغز فرد بیمار رد شده و عمدا سبب تسهیل حرکت نورونی می‌شوند. تحریک مغز سبب می‌شود تا در شیمی مغز تغییراتی ایجاد شود که بیماری‌های روانی ویژه را معکوس می‌کند.
وی اذعان داشت: درمان اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان با توجه به علائم و عوارض جانبی متفاوت بوده و نسخه‌های درمانی مختلفی برای هر کدام تجویز می‌شود. داروهایی که برای درمان این بیماری در کودکان و نوجوانان مورد استفاده قرار می‌گیرد با داروهای بزرگسالان تفاوتی ندارند اما اثر بخشی این داروها برای درمان اختلال دو قطبی در بزرگسالان بهتر از کودکان بوده و این داروها بر روی کودکان تاثیر چندانی ندارند.
دکترمتین ادامه داد: از آن جایی که داروها تاثیر چندانی بر روی کودکان مبتلا به این اختلال ندارند می‌توان گفت روان درمانی می‌تواند به نوجوانان و کودکان کمک کند تا بتوانند اختلال خود را مدیریت کنند، مشکلات یادگیری را از بین ببرند، مشکلات اجتماعی را بر طرف کرده و روابط درستی برقرار نمایند، مهارت‌های مقابله‌ای را یاد بگیرند و پیوندهای خانوادگی را تقویت کنند.
این روانشناس بالینی عنوان کرد: برخی موارد نیز می‌توانند بر درمان اختلال دو قطبی تاثیرگذار باشند به طور مثال همکاری معلمان و کارکنان مدرسه و تشویق و حمایت از سوی افراد خانواده می‌تواند کمک بزرگی در شناسایی خدمات و ترغیب موفقیت نماید.
وی افزود: تربیت روانی که حاوی یادگیری علائم اختلال دو قطبی و روش تفاوت آنها با برخوردهایی که به رشد کودک، رفتار فرهنگی و وضعیت او مربوط هستند نیز می‌تواند برای این بیماران مناسب باشند.
دکترمتین توضیح داد: بسیاری از افراد وقتی مشکلی برای نزدیکانشان پیش می‌آید سعی می‌کنند راه حلی به وی نشان داده و به او بگویند که چه کاری برای حل مشکل خود انجام دهد، اما این روش همیشه جواب نداده و گاهی اوقات فقط باید شنونده باشید، چرا که فرد به صحبت کردن با شما نیاز داشته و احتیاجی به نظر دادن شما ندارد. در نتیجه برای کمک کردن در فرآیند درمان اختلال دو قطبی فرد بیمار، بهتر است حرف‌های وی را گوش داده و به او اطمینان دهید که هیچ وقت او را ترک نکرده و برایش وقت می‌گذارید.
این روانشناس بالینی توصیه کرد: برای اینکه بتوانید تاثیری در درمان اختلال دو قطبی فرد بیمار داشته باشید، برای او وقت گذاشته و به همراه بیمار به مکان‌های تفریحی همچون سینما، پارک یا کافه بروید. ممکن است فرد درخواست بیرون رفتن با شما را رد کند اما شما ناامید نشده و باز هم تلاش کنید.
>بیماری اختلال دو قطبی تا پایان عمر از بین نخواهد رفت
در ادامه نیز دکتر کیهانی نژاد دراین باره خاطرنشان کرد: اختلال دوقطبی که گاهی با نام افسردگی شیدایی نیز شناخته می‌شود، در حقیقت نوعی بیماری روانی و اختلال خلقی است که در آن، حالت روحی و خلقیات فرد بیمار در دو حالت افسردگی و شیدایی نوسان خواهد داشت.
وی ادامه داد: در فاصله میان بروز حالات افسردگی و شیدایی نیز حالت سالم نیزرخ خواهد داد. گاهی دوره‌های سالم تا سال‌ها می‌تواند به درازا بکشد اما در برخی از مواقع ممکن است هر کدام از این حالات که گاهی با نام فاز شیدایی یا فاز افسردگی شناخته می‌شوند به ناگهان، بروز پیدا کنند.
این روانپزشک عنوان کرد: بیماری اختلال دوقطبی گاهی ممکن است که بر اثر عوامل بیرونی مانند استرس‌ها و تنش‌های فراوان به وجود بیاید، در برخی از مواقع نیز ریشه ژنتیکی دارد.
وی متذکر شد: علائم اختلال دوقطبی در اکثر مواقع از اواخر دوران نوجوانی بروز پیدا می‌کند. بیماری اختلال دو قطبی تا پایان عمر از بین نخواهد رفت اما با کمک درمان‌های دارویی و روانشناسی تا حدود بسیار زیادی قابل کنترل است.
دکتر کیهانی نژاد اظهار کرد: فاز شیدایی که در اصطلاح پزشکی مانیا نامیده می‌شود با علائمی مانند سرخوشی، افزایش اعتماد به نفس، انرژی بیش از حد و بی‌قراری شدید و تلاش و فعالیت بسیار زیاد همراه است. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی در این شرایط با بی‌خوابی و یا کاهش نیاز به خواب مواجه هستند. البته ممکن است از اوج شادی و نشاط به غم و اندوه فروکش کنند و در مواقع حاد، فاز شیدایی ممکن است به جنون نیز کشیده شود.
این روانپزشک می‌گوید: معمولا پس از بروز فاز شیدایی حالت افسردگی بسیار شدید در بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی رخ خواهد داد. البته افرادی که مبتلا به اختلال دوقطبی نوع یک هستند نوع خفیف‌تری از افسردگی را تجربه می‌کنند.
وی اشاره کرد: دوره نیمه شیدایی در اختلال دوقطبی، زمانی رخ می‌دهد که علائم فاز شیدایی با درصد کمتری خود را بروز دهند. مثلا حالت خودشیفتگی به حد جنون نخواهد رسید اما تمرکز به میزان قابل توجهی کاهش پیدا خواهد کرد.
دکتر کیهانی نژاد توضیح داد: دوره خلق ترکیبی در اختلال دوقطبی، دوره‌ای است بسیار دشوار که در آن علائم فاز شیدایی و افسردگی به طور همزمان بروز پیدا می‌کنند و اکثر مبتلایان به اختلال دوقطبی این حالت را تجربه می‌کنند.
این روانپزشک اضافه کرد: زمان بروز دوره خلق ترکیبی بدترین وضعیتی است که ممکن است برای بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی رخ دهد چرا که به علت گریه‌های بی‌دلیل در دوره شیدایی یا تفکرات سریع و پراکنده در حالت افسردگی و نزدیک بودن این حالات ممکن است حملات پانیک و اقدام به خودکشی رخ دهد.
دکتر کیهانی نژاد مطرح کرد: علت اصلی بروز بیماری دو قطبی، عامل وراثت و ژنتیک است. این بیماری بر کارکرد مغز اثر می‌گذارد و گاهی نیز موجب افزایش خلاقیت نیز می‌شود.
وی ابراز داشت: بیماری اختلال دو قطبی نوع‌های گوناگونی دارد اما عمده افرادی که به این اختلال مبتلا هستند در دو دسته قرار می‌گیرند که عبارتند از اختلال دو قطبی نوع یک و اختلال دو قطبی نوع دو.
این روانپزشک عنوان کرد: در حالت اختلال دو قطبی نوع یک بیمار، حداقل یک دوره شیدایی کامل را احساس می‌کند ولی حالت افسردگی به طور خفیف بروز پیدا می‌کند.
وی اظهار داشت: در حالت اختلال دو قطبی نوع دوم، فاز شیدایی به صورت کامل رخ نمی‌دهد ولی یک دوره نیمه شیدایی به صورت کامل رخ خواهد داد. فاز افسردگی در نوع دوم حداقل دو هفته به طول خواهد کشید.
دکتر کیهانی نژاد متذکر شد: اختلال دوقطبی معمولا با برخی از علائم خودش را نشان خواهد داد.علائم فاز شیدایی در اختلال دوقطبی عبارتند از بروز ناگهانی و فراتر از حد معمول حالات شادی و انرژی بسیار زیاد،احساس کبر و خودبزرگ بینی بیش از حد معمول و یا اعتماد به نفس کاذب،کاهش یافتن احساس نیاز به خواب و کم شدن تعداد ساعات خوابیدن،تحت فشار قرار گرفتن برای پر گویی و در صورت فراهم بودن شرایط، پرحرفی خارج از حد معمول و اختلال حواس و عدم قدرت تمرکز، انجام فعالیت‌های کاری بدون خستگی در ساعات ممتد،انرژی بسیار بیشتر از حد معمول،انجام تفریحات و امور لذت بخش با عواقب خطرناک.
این روانپزشک گفت: علائم فاز افسردگی اختلال دوقطبی نیز عبارتند از بی‌علاقگی به انجام هرکاری و حالت دلمردگی شدید، خلق افسرده و بسیار غمگین، سقوط اعتماد به نفس و احساس ناتوانی و بی‌لیاقتی، احساس بی‌انگیزگی، افزایش بیش از حد ساعات خواب، تنبلی بیش از حد حتی برای انجام کارهای روزمره و ابتلا به فراموشی و کند شدن جریان ذهنی و اندیشه.
وی اذعان داشت: درمان بیماری دوقطبی به صورت دارویی انجام می‌پذیرد. به این صورت که برای جلوگیری و کنترل عوارض تغییرات شیمیایی مغز این بیماران، باید داروهایی تجویز شود تا مغز در حالت تعادل باقی بماند.
دکتر کیهانی نژاد ادامه داد: داروهایی که برای درمان اختلال دوقطبی تجویز می‌شوند، معمولا خاصیت تنظیم‌کننده خلق را دارند؛ دوز و نوع داروها با توجه به شدت و نوع بیماری افراد مبتلا متفاوت خواهد بود.
این روانپزشک در پایان توصیه کرد: در شرایطی که احساس می‌کنید به بیماری اختلال دوقطبی دچار هستید از مصرف خودسرانه دارو و یا حتی تشخیص خودسرانه بپرهیزید و برای انجام مراحل درمانی حتما به روانپزشک مراجعه کنید. در هر دوره از این بیماری نیاز است که داروهای متفاوتی مصرف شوند.
شناسایی ارتباط علّی میان اختلال دوقطبی و بیماری التهابی روده
نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد، اختلال دوقطبی با خطر ابتلا به بیماری التهابی روده در ارتباط است. به گزارش ایسنا، اختلال دو قطبی یک اختلال روانی است که با دوره‌های افسردگی و شیدایی و تغییرات خلقی غیرطبیعی نمایان می‌شود. بیماری التهابی روده نیز یک التهاب مزمن دستگاه گوارش است که گاهی شدت گرفته و گاهی بهبود می‌یابد و از علائم شایع آن می‌توان به گرفتگی و درد عضلات شکم اشاره کرد. ژه وانگ، از بیمارستان وابسته به دانشگاه پزشکی چین در شن‌یانگ و همکارانش به انجام آزمایش‌هایی برای بررسی ارتباط ژنتیکی میان اختلال دو قطبی و بیماری التهابی روده پرداختند. داده‌های این مطالعه از آخرین مطالعه گسترده ژنوم در اروپایی‌ها به دست آمد. پژوهشگران یک ارتباط مثبت و قابل توجه برای بیماری اختلال دو قطبی پیش‌بینی شده به صورت ژنتیکی با خطر ابتلا به بیماری التهابی روده و کولیت کشف کردند. نویسندگان این مقاله می‌گویند: نتایج ما وجود یک رابطه علّی میان اختلال دو قطبی و بیماری التهابی روده را تایید می‌کند، که ممکن است بر تصمیمات بالینی در مورد مدیریت نحوه درمان بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی با علائم بیماری التهابی روده تاثیر بگذارد. با این وجود نتایج پژوهش‌ها به صورت معکوس از اثر علّی بیماری التهابی روده بر ایجاد اختلال دوقطبی پشتیبانی نمی‌کند. این بدان معناست که ابتلا به بیماری التهابی روده تاثیری بر بروز اختلال دو قطبی نمی‌گذارد و برای تشخیص اثر بیماری التهابی روده بر بروز این اختلال باید بررسی‌های بیشتری شود./آفتاب