چگونه سرطان فضای مجازی را درمان کنیم

شفا آنلاین>نخستین ایمیل در سال ۱۹۷۱ فرستاده شد و از آن به بعد، شبکه‌های اجتماعی به شکلی طوفانی تمام عرصه‌های زندگی بشر را درنوردیدند و امروز به‌عنوان فضای مسلط بر زندگی بشر، نقش تعیین‌کننده‌ای را پیدا کرده‌اند. در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد مردم دنیا با این شبکه‌ها سر و کار جدی دارند. این نوع فعالیت‌ها شاید ظاهراً خطری نداشته باشند، ولی به‌تدریج آثار بسیار مخربی بر روان جامعه باقی می‌گذارند و انسان‌ها را از زندگی و چهره به چهره دور و تبدیل به ربات می‌کند. افرادی که به ایجاد ارتباط در فضای مجازی معتاد شده‌اند، غالباً در فضا‌های طبیعی فاقد اعتماد به نفس کافی و محروم از ایجاد یک رابطه سالم و پایدار هستند.
به گزارش شفا آنلاین:در سال ۲۰۱۲ مؤسسه پژوهشی پزشکی نیوتودی پژوهشی را در زمینه تأثیرگذاری فضای مجازی بر جامعه انجام داد. نتایج به دست آمده نشان می‌داد که استفاده افراطی و غیرعاقلانه از فضای مجازی، اضطراب را در افراد بالا می‌برد و منجر به احساس بی‌کفایتی و فقدان مهارت می‌شود. در پژوهشی که دانشکده روان‌پزشکی دانشگاه میشیگان انجام داده، آمده است که افراط در استفاده از فضای مجازی می‌تواند به احساس مزمن درماندگی و تیره‌روزی منجر شود. فضای مجازی ظاهراً امکان ایجاد ارتباطات اجتماعی گسترده را فراهم می‌آورد، اما با مطالعه روی سلامت روانی جامعه درمی‌یابیم که توان روحی این افراد برای ایجاد روابط طبیعی و سودمند به‌شدت کاهش پیدا می‌کند.
با توجه به اینکه سن اکثر استفاده‌کنندگان از فضای مجازی زیر ۳۰ سال است، باید خطرات ناشی از تأثیرگذاری فضای مجازی را جدی‌تر گرفت. از مهم‌ترین دلایل جذابیت اینترنت و فضای مجازی، ارتباط وسیع و سریع با سراسر دنیاست. اینترنت این امکان را برای کاربران خود فراهم آورده که در لحظه، با افرادی در سراسر دنیا ارتباط برقرار کنیم و در عین حال بفهمیم در دنیا چه خبر است. مشکل اینجاست که افراد، بیش از حد به فضای مجازی متکی هستند و خود را در اختیار آن قرار داده‌اند.
همه ما برای استفاده از فضای مجازی استدلال‌های قانع‌کننده خودمان را داریم. برخی مایلیم هر روز از حال و روز بقیه خبر داشته باشیم و با آن‌ها تعامل برقرار کنیم. دکتر شانون. م. روچ، استاد دانشگاه بندیکت آریزونا از دلایل پناه بردن افراد به شبکه‌های اجتماعی را فرار از خود، کسالت و یکنواختی می‌داند. او معتقد است خیلی‌ها وقتی کلمه «لایک» را می‌بینند، در واقع نوعی حمایت و تحسین از سوی مخاطب را احساس می‌کنند، در حالی که همه می‌دانیم وقتی کلمه‌ای دائم تکرار شد، به صورت عادت درمی‌آید و بعید است محتوای مورد نظر ما را داشته باشد. در واقع نوعی اعتیاد و ترک آن بسیار دشوار است. این رفتار به قدری شایع شده است که روان‌شناسان اختلالی به نام «اعتیاد به فضای مجازی» را مطرح کرده‌اند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند کسانی که دچار اضطراب و احساس ناامنی اجتماعی هستند، بیش از دیگران از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. دکتر درمشی در دانشگاه فریه آلمان پژوهشی را انجام داده که نشان می‌دهد کسانی بیشتر به استفاده از فضای مجازی تمایل نشان می‌دهند که بخشی از مغز آنان که فرآیند دریافت پاداش، تحسین و تمجید را انجام می‌دهد، نسبت به دیگران فعال‌تر است و لذا برای ارضای این حس‌ها به فضای مجازی معتاد می‌شوند. این افراد برای جلب توجه دیگران و تقویت اعتماد به نفس خود، بدون توجه به آثار تخریبی مجازی بودن و غیرواقعی بودن این احساسات، به فضای مجازی پناه می‌برند. پژوهش‌های مختلف در سراسر دنیا نشان می‌دهد که اعتیاد به فضای مجازی، رفتار و حتی عقاید اکثر کاربران را تغییر می‌دهد و متأسفانه این تغییرات غالباً منفی هستند. این افراد غالباً افسرده هستند و اعتماد به نفس پایینی دارند. دکتر روچ می‌گوید: «اغلب این افراد در شبکه‌های مجازی تصویر متفاوتی از خود ارائه می‌دهند تا در مقابل دیگران کم نیاورند و همین مسئله به احساسات و افکار منفی آن‌ها دامن می‌زند.»
تحقیق دکتر روچ نشان داده است که دوسوم کاربران شبکه‌های اجتماعی اضطراب دارند و نمی‌توانند درست بخوابند. این وضعیت موقعی که آن‌ها به هر دلیلی نمی‌توانند به این شبکه‌ها وصل شوند، شدت پیدا می‌کند. افراد معتاد به شبکه‌های مجازی، در عالم واقعی و طبیعی، فاقد مهارت‌های لازم برای ایجاد ارتباط و تداوم آن هستند.
هرچند پژوهش‌های فراوانی، از آثار منفی و مخرب شبکه‌های اجتماعی بر سلامت روانی افراد و جامعه حکایت دارند، اما بدیهی است که استفاده مدبرانه و مدیریت‌شده فضای مجازی، فواید بی‌شماری را به ارمغان می‌آورد و اتفاقاً بر سلامت روانی افراد تأثیر مثبت دارد و آن را تقویت هم می‌کند. افرادی که استفاده درست از شبکه‌های مجازی را می‌دانند، از خود شرح صادقانه‌تر وجامع‌تری می‌دهند، اضطراب کمتری دارند و از این تعاملات هم مثل گفت‌وگوی چهره به چهره لذت و بهره می‌برند. بر اساس پژوهش دانشگاه سان‌دیه‌گو کالیفرنیا، استفاده درست از شبکه‌های مجازی حتی احساس شادی و موفقیت را هم به ارمغان می‌آورد. روحیه خوب افراد از این طریق به دیگر کاربران منتقل می‌شود و موجی از شادی را پدید می‌آورد.
خلاصه کلام اینکه شبکه‌های اجتماعی قطعاً بر سلامت روانی ما تأثیرات ماندگاری دارند. بنابراین، عاقلانه است که از آن‌ها در جهت منافع خود و دیگران استفاده کنیم تا از منافع و فواید آن بهره‌مند شویم./جوان