وقتی حقوق یک پرستار بین ۱۰ تا دوازده میلیون تومان است برای اضافه کار اجباری که یک شیفت مجزای کار است، یک تا دو میلیون تومان به پرستار میپردازند. این اجحاف بزرگی در حق پرستاران است.
به تازگی بیمارستانها و مراکز درمانی با مشکلی جدیدی مواجه شدند؛ «پرستار نداریم!» این گفته برخی از کارشناسان حوزه بهداشت و درمان است.
به گزارش شفا آنلاین:براساس گزارشهای رسمی تعداد پرستار به ازای جمعیت در کشورهای مختلف جهان، نشان از رتبه پایین ایران در زمینه تامین نیروی انسانی کافی در رشته پرستاری در نظام سلامت دارد. در حالی که در کشوری مانند نروژ به ازای هر هزار نفر جمعیت ۱۸ پرستار وجود دارد. نسبت پرستار به ازای هر هزار نفر جمعیت در ایران ۵/۱ نفر است. ایران از این نظر از کشورهایی چون مصر، ترکیه، عمان، امارات، کویت، قطر و… در رتبه پایینتری قرار دارد. از این رو کمبود نیروی انسانی به عنوان مشکل جدی پرستاران و مطالبه جامعه مطرح است و این در حالی است که تعداد ناکافی پرستار در سیستم بهداشت و درمان که وظیفه تامین سلامت جامعه را بر عهده دارند، باعث شیفتهای فشرده و اضافهکار اجباری و افت کیفیت خدمات درمانی شده است.
شیفتهای اجباری پرستاران به دلیل کمبود نیرو
پرستاری که شیفت کاری خود را کامل کرده به خاطر کمبود نیرو مجبور است یک شیفت اضافی دیگر نیز سر کار بماند. یکی از پرستاران در این رابطه با بیان اینکه «به علت کمبود نیرو از پرستاران اضافه کار اجباری میخواهند» گفت: طبق قانون بهرهوری، یک پرستار در ماه فقط حدود ۱۵۰ ساعت موظفی دارد و اضافه کار نباید اجباری باشد یعنی اگر پرستاری اضافه کار نخواسته باشد با پر کردن ساعات موظفی حقوق کامل میگیرد اما در بسیاری از مراکز درمانی به پرستاران اضافه کار اجباری میدهند.
وی در مورد سختی کار پرستاران در ساعات اضافه گفت: اضافه کار در پرستاری همان کار پرستاری است با همه سختیها و مشقات. در واقع مثل کار اداری نیست که اضافه کار به معنای پشت میزنشینی در ساعات خلوت اداره باشد و سختی نداشته باشد. پرستار در شیفت اضافه دقیقا همان کار اصلی را انجام میدهد و هیچ تفاوتی با کار اصلی ندارد، فقط در پایان ماه با کسر موظفی مشخص میشود چقدر اضافه کار دارد.
به گفته وی، یک پرستار ممکن است در عرض یک ماه، ۱۰۰ ساعت، ۱۵۰ یا حتی ۱۷۰ ساعت اضافه کار داشته باشد.
این پرستار با بیان اینکه «نه تنها اضافه کاری بسیار دشوار است و فرقی با کار عادی پرستار ندارد بلکه تعرفههای آن نیز بسیار پایین است» گفت: برای هر ساعت اضافه کار ۱۶ تا ۲۰ هزار تومان میپردازند که مبلغ بسیار پایینی است.
او ادامه داد: وقتی حقوق یک پرستار بین ۱۰ تا دوازده میلیون تومان است برای اضافه کار اجباری که یک شیفت مجزای کار است، یک تا دو میلیون تومان به پرستار میپردازند. این اجحاف بزرگی در حق پرستاران است.
این نیروی انسانی کادر درمان کشور گفت: برای پرستارانی که با سختی بسیار و کار طاقتفرسا، در هر شرایط آب و هوایی، به خدمتگزاری مشغولند، این مبلغ اضافه کاری بسیار ناعادلانه است. پرستاران در شرایط آلودگی سنگین هوا یا برودت بسیار، مجبورند برای اضافه کار بایستند و هر شرایطی را تحمل کنند.
او در پایان گفت: در چنین شرایطی، باید فرمول محاسبه اضافه کار پرستاران تغییر کند. وقتی سیستم نتوانسته پرستار جدید جذب کند نباید از پرستاران موجود کار بیشتر بکشد. وقتی پرستار در شیفت اضافه کار، کار یک پرستار کامل را انجام میدهد، باید حقوق کامل یک شیفت به او پرداخت شود.
کمبود شدید پرستار
در همین حال طی چند هفته گذشته معاون پرستاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اعلام اینکه در حال حاضر کشور با کمبود جدی پرستار مواجه است، گفته است: «وزارت بهداشت به دنبال این است که پرستار جذب کند. عباس عابدی با اعلام اینکه شاخص استاندارد پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی ۸/۱ پرستار است که میانگین کشوری در این زمینه کمتر از یک است، گفت: «همین امر نشاندهنده کمبود شدید پرستار در کشور است.»
وی افزود: «اگر تنها عرصه بیمارستانی و تعداد تخت را در نظر بگیریم، در حال حاضر حدود ۷۰ تا ۸۰ هزار پرستار کم داریم و اگر عرصه جامعه و بهداشت را هم لحاظ کنیم، حدود ۱۰۰هزار پرستار نیاز داریم. البته با این وضعیت این کمبود زمانی جبران میشود که افزایش تختهای بیمارستانی و خروجی و بازنشستگی پرستاران و مشکلات دیگر را نداشته باشیم که اگر همه اینها را هم لحاظ کنیم، سالانه به جذب حداقل ۱۰هزار پرستار نیاز داریم که طی ۱۰ سال بتوانیم کمبود پرستاران کشور را جبران کنیم.»
آسیب کمبود پرستار به مردم
«محمد شریفیمقدم» دبیرکل خانه پرستار هم در این خصوص گفت: طبق تعاریف سازمان بهداشت جهانی در دنیا به ازای هر هزار نفر جمعیت برای دریافت حداقل خدمات باید سه پرستار وجود داشته باشند که در ایران این رقم ۶/۱ پرستار است؛ این موضوع نشان میدهد که پرستاران هر میزان هم تلاش کنند، مردم ایران در نهایت ۵۰ درصد از حداقل خدمات را دریافت میکنند. لازم است نیروهای پرستار دوبرابر شوند تا مردم بتوانند حداقل خدمات پرستاری را دریافت کنند.
به گفته وی، استاندارد نیروی انسانی ما یکدوم حداقل استانداردهای جهانی است. یعنی کف استانداردهای جهانی میگوید به ازای هر هزار نفر باید سه پرستار داشته باشیم که این در کشور ما یکونیم است؛ در واقع نصف حداقل استانداردهای جهانی. کمبود نیروی پرستار ارتباط مستقیمی با افزایش مرگومیر دارد و آسیب مستقیمی به مردم میزند.
پیگیری مجلس برای جذب و استخدام پرستاران
در این بین عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی با اعلام اینکه براساس نرم کشوری و جهانی به شدت با کمبود پرستار مواجهیم، در صحن علنی مجلس گفت: این کمبود براساس تعداد پرستاران نسبت به تختهای بیمارستانی اعلام شده است. چند سال پیش مجوزهایی صادر شده که پرستار جذب شود و از این مجوزهای قبلی هنوز ۳۰۰۰ پرستار باید توسط وزارت بهداشت جذب شوند. «یحیی ابراهیمی» با اعلام اینکه براساس نیاز مقررشده، ۱۰هزار تخت به مجموع تختهای بیمارستانی اضافه میشود و به تعداد این تختها، پرستار باید جذب شود، گفته است: در این راستا با سازمان برنامه و وزیر بهداشت و رییس حوزه نظام پرستاری و مجمع پرستاران کشور جلسهای برگزار و به آنان اثبات کردیم که جذب این تعداد پرستار نیاز کشور است و باید حتما انجام شود.
به گفته وی، ماحصل این جلسات این بوده که نیاز به پرستار وجود دارد و باید مجوز از سوی رییسجمهوری به امور استخدامی کشور و وزارت بهداشت داده شود و شرایط استخدام بهگونهای باشد که امتیاز ویژهای به پرستارانی که در طول مدت دو سال در خط مقدم مبارزه با ویروس کرونا بودند، داده شود تا بتوان آنها را جذب کرد. به دنبال این هستیم پرستاران شرکتی تبدیل وضعیتشده و پیمانی یا رسمی شوند.
جذب ۱۲ هزار پرستار مشکلی را حل نمیکند
به دنبال این تصمیم مجلسیها، طی روزهای اخیر وزارت بهداشت در حالی از جذب ۱۲ هزار نیروی کادر درمان طی سال جاری خبر داده است که طبق اعلام عضو شورایعالی نظام پرستاری، جذب این تعداد نیرو هم با توجه به مصوبه وزارت بهداشت کافی نیست، زیرا به گفته «عباس عبادی» معاون پرستاری وزارت بهداشت، در سال ۲۰۲۲ اعلام شد در جهان ۶ میلیون کمبود نیروی پرستاری وجود دارد. در حالی که در دنیا ۲۸ میلیون پرستار داریم و رقم بالایی است و در ایران هم همین معضل را داریم و به ازای هر تخت ۸/۱ پرستار وجود دارد که رقم پایینی است! «فریدون مرادی» عضو شورای عالی نظام پرستاری نیز چند روز پیش با اشاره به کمبود پرستار در بیمارستانها و مراکز درمانی گفت: «بیمارستانها و مراکز درمانی با کمبود شدید نیروی پرستاری مواجهند. بنابراین جذب ۱۱هزار نیروی کادر درمان که توسط وزارت بهداشت اعلام شده است، کافی نیست، زیرا ما بیش از ۱۰۰هزار نفر کمبود نیروی پرستاری داریم و جذب ۱۱هزار نفر تاثیر چندانی در حال پرستاران و بیماران ندارد.»
وی ادامه میدهد: «حداقل انتظار ما، استخدام ۲۵هزار نیرو فقط در حوزه پرستاری بوده و لازم است اولویت جذب با پرستاران طرحی، تمدید طرحی، شرکتی و ۸۹ روزه در دوران کرونا باشد، زیرا این افراد در شرایط سخت امتحان خودشان را پس داده و از تلاش و ایثار چیزی دریغ نکردهاند.»
دلایل مهاجرت پرستاران
براساس این گزارش، در چنین وضعیتی و در پی بیتوجهی و بیمهری مسوولان در عمل به وعدههای دادهشده به پرستاران، اخیرا موج جدید مهاجرت پرستاران آغاز شده است. به این ترتیب که از زمان آغاز شیوع کرونا در کشورهای اروپایی، به دلیل کمبود نیروهای متخصص در بیمارستانها، شرایط ورود پرستاران به کشورهایی مانند آلمان، آمریکا، استرالیا و کانادا فراهم شده است؛ به طوری که شرط نمره زبان برای پذیرش برداشته شده و پرستاران به راحتی جذب این کشورها میشوند.
این در حالی است که پیش از این سازمان نظام پرستاری، درباره کمبود نیروی پرستار در بیمارستانها هشدار داده بود و بر ضرورت استخدام، پرداخت معوقات و اصلاح نظام پرداخت اجرایی پرستاران با توجه به بالا رفتن فشار کاری، تاکید کرده و خواستار افزایش درآمد و رسیدگی به مشکلات آنها شده بود. به گفته مسوولان خانه پرستار، رقم پرداختی به پرستاران در کشورهای دیگر حدود ۱۰ برابر ایران است، در حالی که با لحاظ کردن تفاوت قیمتها و شاخصها برای مهاجرت پزشکان، جذابیت چندانی در کشورهای دیگر از نظر مالی وجود ندارد. بنابراین وضعیت معیشتی و رعایت نشدن منزلت پرستاران، تبعیض و ناامنی شغلی و جذابیتهای کشورهای دیگر برای پرستاران، عامل اصلی مهاجرت آنهاست.
درمجموع بدیهی است که کمبود نیروی انسانی در سیستمهای بهداشتی و درمانی که وظیفه تامین سلامت جامعه را برعهده دارد، باعث کاهش کیفیت ارائه خدمات میشود و قطعا تامین نیروی انسانی کافی در نظام سلامت، از اهمیت زیادی برخوردار است. آنچه مسلم است کفایت نیروی پرستاری در مراکز بهداشتی و درمانی، ارتباط مستقیمی با رضایت بیماران و کاهش عوارض و مرگومیر آنها دارد. بنابراین با شناسایی عوامل کمبود پرستار در یک جامعه و تدوین سیاستهای جامع برای جذب و ابقای این نیروها، گام مهمی در راستای تقویت نظام سلامت برداشته میشود.جهان صنعت