پولدارها، صدرنشین کسب رتبه برتر در کنکور

شفا آنلاین>سلامت>تعدد و جداسازی مدارس منجر به تضعیف مدارس دولتی و افول سهم دانش‌آموزان دهک‌های پایین‌تر از رتبه‌های برتر کنکور شده است
 

به گزارش شفا آنلاین:حدود 85درصد از دانش‌آموزان کشور در مدارس دولتی عادی تحصیل می‌کنند که سهم‌شان از رتبه‌های برتر کنکور1401 حدود 2.5درصد بوده است، اما دیگر مدارس کشور با پوشش 15درصدی آموزش در کل کشور، سهم 97.5درصدی از رتبه‌های برتر کنکور را دارند. حالا بررسی‌ها هم نشان می‌دهد که بیش از 80درصد رتبه‌های برتر کنکور (زیر 3هزار) هم به دهک‌های 8، 9 و 10تعلق دارند؛ به‌ویژه دانش‌آموزانی که در مدارس استعدادهای درخشان، غیرانتفاعی و نمونه دولتی مشغول به تحصیل هستند؛ آماری که نشان‌دهنده تضعیف مدارس دولتی و پیشتازی مدارس خصوصی در کشور است؛ آن هم درحالی‌که در کنکور سراسری تأثیر معدل دبیرستان هم اهمیت بیشتری یافته است. اما نکته مهم اینجاست که آیا مدارس مختلف در کشور از نظر کمیت و کیفیت در وضعیت یکسانی قرار دارند؟ آیا همه دانش‌آموزان از معلمانی با سطح کیفی برابر بهره می‌برند؟ این در حالی است که مقام معظم رهبری در 11شهریور1399 و در اجلاس سالانه مدیران آموزش و پرورش فرمودند: «باید سطح و کیفیت مدارس دولتی از لحاظ آموزشی و تربیتی به‌گونه‌ای شود که دانش‌آموزان احساس نکنند با تحصیل در این مدارس، امکان قبولی آنها در کنکور کمتر است و خانواده‌ها نیز تصور کنند فرزندانشان را به یک جای بی‌پناه می‌فرستند.»

 اما مدت‌هاست که خانواده‌ها بر این باورند که برای دریافت آموزش باکیفیت‌تر باید دست به جیب شوند و فرزندانشان را در مدارس خاص یا غیردولتی ثبت‌نام کنند؛ آن هم درحالی‌که آموزش و پرورش بیش از 13میلیون دانش‌آموز و 900هزار نفر نیروی انسانی دارد که 97درصد بودجه‌اش صرف حقوق‌ همین فرهنگیان می‌شود و دیگر اعتباری برای کیفیت‌بخشی، هزینه‌های جاری مدارس و امور تربیتی دانش‌آموزان را در اختیار ندارد.

فقدان عدالت آموزشی در مدارس دولتی
به‌نظر می‌رسد که افزایش تمایل خانواده‌ها به تحصیل فرزندانشان در مدارس خاص به‌دلیل همین آمارهای موفقیت در مدارس غیردولتی، تضعیف مدارس دولتی و کم‌رنگ شدن آموزش رایگان شدت گرفته است. در ایجاد آن هم قصور مسئولان کشور، سیاستگذاری‌های نادرست در حوزه آموزش و پرورش، افزایش مدارس غیردولتی و خاص و نادیده گرفتن حقوق دانش‌آموز و خانواده در مدارس دولتی عادی، بیشترین نقش را دارد. البته احمد محمودزاده، رئیس سازمان مدارس غیردولتی چندی پیش در این‌باره گفته بود: «علاقه‌ای به توسعه مدارس غیرانتفاعی نداریم و طبق تأکید رهبر انقلاب باید ‌روی کیفیت مدارس دولتی کار شود و اولویت اول آموزش و پرورش باید مدارس دولتی باشد.» او درباره افزایش تمایل والدین برای تحصیل فرزندانشان در مدارس غیردولتی به‌دلیل کاهش کیفیت مدارس دولتی هم خاطرنشان کرده بود: «در مجموعه آموزش و پرورش نباید شاهد این باشیم که خانواده‌ها به‌دلیل نبود کیفیت مدارس دولتی سراغ مدارس غیردولتی بروند.»

این نکته را رضوان حکیم‌زاده، معاون سابق آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش هم تأکید می‌کند.  او درباره سیاستگذاری‌هایی که منجر به تضعیف مدارس دولتی عادی شده می‌گوید: «سیاست‌های غلط در حوزه جذب و به‌کارگیری نیروی انسانی آموزش و پرورش باعث غلبه نگاه صرفه‌جویانه در مناطق محروم شده؛ به همین دلیل شاهد استفاده از معلمان موقت یا خرید خدمات آموزشی در این مناطق هستیم که علاوه بر نداشتن آمادگی لازم برای تدریس حتی حقوق خود را نیز به‌موقع دریافت نمی‌کنند.» به‌گفته او، برای جذب نیروهای باکیفیت در مناطق محروم نیاز به طراحی مشوق داریم؛ مانند اقدامی که در حوزه بهداشت و درمان انجام می‌شود: «معلمانی که در مناطق محروم استخدام می‌شوند، تلاش می‌کنند در نخستین فرصت، محل خدمت خود را تغییر دهند؛ چون هیچ فردی به فکر اسکان و تردد آنها نیست.» معاون سابق آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش یکی از جدی‌ترین مشکلات در مدارس دولتی عادی را جمعیت بالای دانش‌آموزان در کلاس‌های درس می‌داند و تأکید می‌کند: «این موضوع باعث می‌شود معلم نتواند وقت کافی به آموزش دانش‌آموزان اختصاص دهد. از سوی دیگر خانواده‌ها بابت حضور فرزندشان در کلاس‌های درس 40نفره نگران هستند. افزایش جمعیت دانش‌آموزان حاضر در کلاس‌های درس بر کیفیت یادگیری تأثیرگذار است. عدالت آموزشی حکم می‌کند که برای دانش‌آموزان مناطق روستایی نیروی معلم تأمین شود و همچنین نیاز است جمعیت کلاس‌های درس مناطق شهری را کاهش داد.»

همه امکانات برای خاص‌ترین‌ها
«جداسازی دانش‌آموزان و ساماندهی آنها در انواع مدارس بیشترین ضربه را به مدارس عادی زده است. در حال حاضر به هر بهانه‌ای، دانش‌آموزان مستعد و باانگیزه از سایرین جدا شده و در مدارس خاص ساماندهی می‌شوند.»

حکیم‌زاده با بیان این مطلب می‌گوید: «جداسازی‌ها، پیامدهای منفی دارد و وقتی این سیاست اعمال می‌شود، عملا برچسب ضعف و ناتوانی از سوی آموزش و پرورش به دانش‌آموزان مدارس دولتی عادی زده می‌شود؛ به همین دلیل خانواده‌ها تلاش می‌کنند به هر بهانه‌ای فرزند خود را در مدرسه‌ای به جز دولتی عادی ثبت‌نام کنند. پیامد روانی و اجتماعی این اتفاق در مدارس دولتی عادی موضوع مهمی است که می‌تواند بر بی‌انگیزگی، بی‌رونق شدن کلاس درس و یادگیری در این مدارس منجر شود.» او همچنین دلیل این اتفاق را بی‌ارتباط با تعارض منافع نمی‌داند و می‌گوید: «زمانی که مدیران و مسئولان وزارت آموزش و پرورش خود یا بستگانشان از صاحبان مدارس غیرانتفاعی هستند، طبیعتا نیروی انسانی باکیفیت را تحت عنوان کمک به این مدارس مأمور می‌کنند.»
 به‌گفته معاون سابق آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، ایران جزو معدود کشورهایی است که خصوصی‌سازی آموزش را شتاب داده؛ در شرایطی که کشورهای توسعه‌یافته در حال عدول از ایجاد مدارس خصوصی هستند: «بسیاری از کشورهایی که در دهه‌های گذشته به سمت خصوصی‌سازی رفتند با بررسی تبعات منفی این سیاست بر انسجام اجتماعی، باز تولید طبقات اجتماعی و کاهش عملکرد تمام دانش‌آموزان در نهایت این سیاست را محدود کردند. در کشورهای مختلف ازجمله انگلیس، آمریکا و کره‌جنوبی، سیاست تقویت و گسترش مدارس دولتی در دستور کار قرار گرفت.

کنکور تشریحی به‌نفع دانش‌آموزان مدارس دولتی
«همین حالا دانش‌آموزانی که در مدارس دولتی درس می‌خوانند، آنهایی که واقعا زحمت می‌کشند و به مؤسسات کنکوری هم دسترسی ندارند، با شیوه کنکوری که داریم حق آنها تا حدی ضایع شده و اگر بخواهیم حق آنهایی که حقیقتا برای تحصیل تلاش می‌کنند و به مؤسسات کنکوری نمی‌روند که آنجا فقط تست‌زنی یاد بگیرند نه علم را ضایع نکنیم، باید مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی را اجرا کنیم.» احمدحسین فلاحی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با بیان این مطلب درباره این مصوبه توضیح می‌دهد: «لازم است روش کنکور را به قبل از سال۵۰ برگردانیم؛ در سال۴۸ سؤالات کنکور تستی نبود، بلکه به شکل تشریحی برگزار می‌شد. ما باید این نوع کنکور را احیا کنیم. در این روش، سرامدان دانش‌آموزی و استعدادهای برتر نیز در قالب سؤالات تشریحی بهتر شناسایی می‌شوند.»
 او البته معتقد است که افزایش سهم معدل در کنکور و برای ورود به دانشگاه اتفاق بدی نیست، اما درباره اینکه کیفیت آموزشی در تمامی مدارس یکسان نیست، عنوان می‌کند: «اینکه دانش‌آموزان ما در مدارس متفاوتی درس خوانده‌اند را می‌پذیریم و حرف درستی است، اما از نگاه ما اتفاقا شرط معدل برای ورود به دانشگاه به نفع آن دسته از دانش‌آموزانی است که در مدارس عادی درس خوانده و شاید معلمان خیلی خوبی هم نداشته‌اند. آنچه به کمیسیون آموزش گزارش داده‌اند، بحث کنکور حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد در افزایش کیفیت مدرسه‌ها اثر داشته، اما برای افزایش آن باید دغدغه رهبر انقلاب را برآورده کنیم؛ به این شکل که کیفیت مدارس دولتی را به‌معنای واقعی بالا ببریم. این کیفیت باید به شکلی بالا برود که خانواده‌ها با خیال راحت فرزندان خود را به مدارس دولتی بفرستند؛ نه اینکه نگران باشند درس فرزندانشان در مدارس دولتی ضعیف شود.»