مرگ خودخواسته؛ از صادق هدایت تا کیومرث پوراحمد

این اتفاق ناگوار و عجیب نگارنده را عمیقأ به این فکر فرو برده است که بر فردی موفق و مشهور در سال‌های پایانی عمر خود و یا حتی افراد مشهور و موفق در اوج جوانی و شهرت چه می‌گذرد که خودخواسته به زندگی خود پایان می‌دهند؟ این‌جاست که مفهوم «اتانازی» خود را نشان می‌دهد.
اتانازی در زبان فرانسه (Euthanasie) و در زبان انگلیسی (Euthansia) و در زبان فارسی مترادف با کلماتی مانند مرگ شیرین، مرگ با وقار، مرگ مٌقرّانه، و یا مرگ بدون بی‌حرمتی است.
آیا با پذیرش قانون اتانازی و روشنگری در این باب در جامعه و قرار دادن وی به صورت نامحسوس در پروسه مشاوره و حتی درمان نمی‌توان میزان خودکشی‌ها و مرگ‌های خودخواسته را کاهش داد؟ چرا که به مفهوم ساده‌تر در اتانازی می‌بایست دیگری هم در جریان این پروسه و این تصمیم خطیر قرار گیرد. بر خلاف باور عده زیادی از مردم که آتانازی را خودکشی صرف می‌پندارند، اما به معنای خودکشی نیست، بلکه کشته شدن توسط شخص دیگری با اجازه مقتول است، بدین نحو که مقتول اجازه قتل خود را به دیگری بعد از حصول شرایطی می‌دهد.
سوئیس با تصویب قانون در سال ۱۹۴۲ نخستین کشور صادر کننده اجازه اتانازی بوده و این امر در این کشور برای افراد غیر سوئیسی نیز امکان پذیر است. کشور هلند در سال ۲۰۰۲ تکمیل کننده این قانون بوده و بلژیک نیز با شرط رعایت محدودیت سنی این امر را پذیرفته است. در کشور های دیگری نظیر لوکزامبورگ، کلمبیا، و چند ایالت از ایالات متحد آمریکا من جمله اورگن، واشنگتن، کالیفرنیا، ورمانت، و کلرادو نیز اتانازی به روش غیر مستقیم پذیرفته شده است.
اما در ادیان مختلف از جمله اسلام، مسیحیت و یهودیت به طور عام این مهم، مردود و غیر قابل پذیرش است؛ چرا که وفق نظر بزرگان این ادیان زندگی هدیه و موهبت الهی است و وظیفه انسانی هر فرد محافظت از این هدیه بزرگ است.
از منظر حقوقی اتانازی و خودکشی تفاوت مهمی در عنصر معنوی نداشته و نیت فرد در هر دو مورد سلب حیات از خود و پایان دادن به زندگی خود به طور خودخواسته است، لیکن در عنصر مادی یا همان نحوه انجام این سلب حیات از خود، تفاوت فاحش وجود دارد.
اتانازی یا هومرگ به روش‌های متعددی انجام می‌پذیرد که در تقسیم‌بندی کلی به دو روش مستقیم و غیرمستقیم مانند توقف درمان، تجویز دارویی، تزریق داروی کشنده، غیرفعال کردن و جدا کردن دستگاههای حیاتی از بیمار قابل انجام است.
در تمام دیدگاه‌ها حتی نظرات موافق اتانازی، نا امیدی و افسردگی حاد و مزمن، دلیل کافی برای پذیرش انجام اتانازی نبوده و نیست، و با وجود پذیرش این امر تحقق شروطی نیز لازم است؛ از جمله عدم امید به بهبود فرد در گذر زمان و یا مضر و یا خطرناک بودن وی برای دیگران و جامعه (ولو خانواده فرد درخواست کننده) در صورت حیات و از همه مهم‌تر شرایط سنی فرد.
با تمام این تفاسیر افراد مشهوری که به مرگ مشکوک و یا خودکشی از بین ما رفته‌اند، کم نیستند؛ افرادی همچون آدولف هیتلر، زیگموند فروید، مریلن مونرو، ونسان ون‌گوگ، ارنست همینگوی و هم‌وطنانی همچون صادق هدایت، علی اکبر داور ، محمدولی‌خان تنکابنی، غلامرضا تختی ، آزاده نامداری، زهره فکور‌صبور، کیومرث پوراحمد و....
هیچ‌کس نمی‌داند در ذهن این مشاهیر موفق چه می‌گذشته که این هدیه الهی را پس فرستاده و عطای این زندگی را به لقای آن بخشیده و خود‌خواسته ترک دنیا نموده و زمان قرار با حضرت اجل را به درخواست خود پیش‌تر آوردند؟حامد اکبری / همدلی