تاریخچه برخورد با دستفروش ها به نزدیک به 20 سال قبل بر می گردد. به استناد مصوبه شورای شهر تهران در اواخر سال 1383 در راستای ساماندهی دستفروشان و اشتغال مددجویان، ستادی تحت عنوان «ستاد بازارها» در شهرداری تهران تشکیل شد.
شفاآنلاین>سلامت>هر سال که به نوروز نزدیک می شویم، تهران با چالش دستفروشی گسترده مواجه می شود، به شکلی که از اکثر شهرهای اطراف پایتخت و حتی دورتر، به چهارراه ولیعصر (عج)، خیابان جمهوری، میدان ولیعصر و... می آینده تا بتوانند خرید های ارزانتری از بازار انجام دهند.به گزارش شفاآنلاین:اما این موضوع یکی از چالش های بزرگ پایتخت 16 میلیونی تهران (جمعیت روزانه اسفند ماه تهران) به حساب می‌آید، آن‌هم در شرایطی که شهرداری از ساماندهی آنها ناتوان هستند. این درحالی است که در برخورد با دستفروش‌ها دو دیدگاه کاملا متضاد وجود دارد. یک نگاه اینکه معتقد است: نباید به خاطر شرایط اقتصادی سخت و دشوار جامعه، چندان به دستفروش ها سخت گرفت و بساط آنها را تارومار کرد و دیدگاهی دیگر باور دارد که دستفروشی نه تنها باعث اختلال در نظم شهری و تردد خودروها و شهروندان می‌شود که اقتصاد شهر و مغازه‌دارها را نیز به‌خطر می‌اندازد.
همین دو رویکرد متضاد باعث شده تا شهرداری نیز مدعی شود، ازآنجایی‌که نمی‌تواند نظر هر دو طیف فوق را تامین کند؛ نتوانسته در ساماندهی دستفروش‌ها موفق باشد. نتیجه این ناهماهنگی و سردرگمی نیز شاید، فقط آشفتگی در نظم شهری و همچنین انتشار اخباری است که هر از چند گاهی از درگیری بین ماموران شهرداری با دستفروش ها و یا حتی مرگ یکی از نیروهای شهربان و یا دستفروش ها بیرون می‌آید. موضوعی که مدیرعامل شرکت ساماندهی نیز بر آن تاکید دارد ولی در عین حال می‌گوید: «باید در ساماندهی دستفروش ها هر دو جنبه را در نظر داشت و این میسر نمی شود مگر با تعامل با خود دستفروش ها.»
چالش 20 ساله
تاریخچه برخورد با دستفروش ها به نزدیک به 20 سال قبل بر می گردد. به استناد مصوبه شورای شهر تهران در اواخر سال 1383 در راستای ساماندهی دستفروشان و اشتغال مددجویان، ستادی تحت عنوان «ستاد بازارها» در شهرداری تهران تشکیل شد. این ستاد مسئولیت ساماندهی دستفروشان، بانوان سرپرست خانوار، اقشار آسیب‌پذیر و تحت پوشش موسسات حمایتی مثل کمیته امداد، بهزیستی و خانواده‌های ایثارگر و شهدا را در خصوص ایجاد کار و معرفی مکان‌هایی که تحت اختیار این حوزه است، برای دریافت غرفه برعهده داشت. اقشار آسیب‌پذیر یا دستفروشانی که به صورت سد معبر در سطح شهر مشغول دستفروشی هستند با حضور در این ستاد یا از طریق معرفی مناطق به این ستاد، تحت پوشش قرار گرفته‌اند. پس از آن شورای شهر تهران در دوره‌های مختلف مصوبات دیگری را برای ساماندهی دستفروشان داشت و آخرین آن نیز به مصوبه 23بهمن سال 1397 برمی‌گردد.
در این مصوبه که با عنوان ساماندهی مشاغل سیار و بی‌کانون در شهر تهران مطرح شده آمده است:«کمیته مذکور موظف است حسب موضوع به منظور انجام هماهنگی لازم با سایر دستگاه‌های اجرایی ذیربط به‌ویژه پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان جهاد کشاورزی استان تهران هماهنگی لازم را مبذول کند.»
مدیریت کنونی در راستای گذشتگان
در این میان به نظر می رسد مدیریت شهری کنونی نیز علی رغم شعارهایی که می‌دهند هنوز توفیقی در این زمینه نداشته‌اند. علیرضا زاکانی، شهردار تهران در تشریح سیاست کلی مواجه با دستفروشان تاکید کرده است که علاوه بر رسمیت بخشیدن به این جنس کارها با توجه به شرایط اقتصادی کشور باید زمینه آرامش و آسایش هم برای دستفروشان و هم مردم فراهم شود. برای شهرداری مهم است که هم سد معبر نداشته باشیم و هم به دستفروشان خدمت کنیم.
در این شرایط سعید بیگی، مدیرعامل کنونی این شرکت اما معتقد است که نباید به موضوع ساده نگاه کرد. وی در این زمینه می‌گوید: «این یک مساله چند وجهی است. از یک‌سو پای اقشار کم بضاعتی در میان است که واقعا اگر همین دستفروشی هم نباشد معلوم نیست تکلیف آنها چه خواهد شد و از سویی موضوع ساماندهی شهر و اختلال در نظم عمومی مطرح است که نمی توان به سادگی از کنار آن گذشت.»
اما چرا این طرح در دوره های قبل شکست خورده است؟ سوالی که بیگی در پاسخ به آن می‌گوید: «شاید دلیل شکست طرح های قبلی آن باشد که مدیران شهری هیچ وقت نرفته اند با خود دستفروش ها جلسه بگذارند و از دغدغه هایشان بشنود و با همفکری آنها به دنبال راه حل باشند. در واقع آنها برای ساماندهی دستفروش ها، از طرح های دانشگاهی و نظرات آکادمیک اساتید استفاده می کردند درحالی که برای حل این معظل، تنها طرح ها و مطالعات دانشگاهی کافی نیست بلکه باید از تجارب کسانیکه خودشان دستفروش هستند یا با این افراد از نزدیک حشر و نشر داشته اند نیز به شکلی جدی استفاده کرد.»
باندهای مافیایی دستفروشی
فساد اما یکی از آفت‌های حوزه دستفروشی محسوب می‌شود. تاکنون بارها در مورد باندهای مافیایی که جا بر اساس موزایک به دستفروش‌ها اجاره می‌دهند صحبت شده است، موضوعی که حتی پای برخی از کارکنان شهرداری را به میان کشیده است. سیدعلی مفاخریان مدیرعامل وقت شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران، در سال 1400 در همین زمینه گفته بود: «بخشی از مفاسدی که در حوزه دستفروشی اتفاق می‌افتد، دلیلش این است که کار به صورت شبکه‌ای انجام می‌شود.
برای همین دستگاه‌های نظارتی باید هوشیار باشند و این موضوع را پیگیری کنند. در حوزه دستفروشی هم باندبازی و مافیا وجود دارد، هم افرادی که نیازمند به دستفروشی هستند و هم کسبه‌هایی که اقدام به دستفروشی می‌کنند. تعریف ما این است که دستفروشی به عنوان شغلی برای امرارمعاش محسوب می‌شود و آن را باید به رسمیت بشناسیم.»
با این حال سعید بیگی، مدیرعامل کنونی این شرکت در ادامه گفت‌وگویش، می‌گوید: «من نه می توانم این مساله را رد کنم و نه تایید، چرا که هیچ ادله‌ای در این زمینه وجود ندارد. اگر دوستانی در این مورد اطلاعاتی دارند باید به ما بدهند تا بررسی و پیگیری کنیم!»
راهکارهای پرابهام
در سالهای گذشته مدیران شهری از راه اندازی بازارچه‌های منطقه‌ای برای ساماندهی دستفروش، به‌عنوان راهکاری در این زمینه یاد می‌کردند. اما این طرح نیز با شکست مواجه شد چرا که دستفروش ها راضی نمی‌شدند در این نقاط بساط پهن کنند. با این وجود حسین نظری معاون خدمات شهری شهرداری تهران همین چند روز قبل با ذکر اینکه ساماندهی مشاغل به معنی تکمیل نظم و انضباط شهری است گفته بود: «در مکان های مختلف شهر غرف های موقتی ایجاد شده اند تا دست فروشان با یک نظم و انضباط خاصی فعالیت کنند. 13 نقطه از شهر تهران برای ساماندهی دست فروشان ایجاد شده است و بصورت پراکنده نیز مکان‌هایی در مناطق برای دست فروشی انتخاب شده است و افراد برای انتخاب این نقاط می‌توانند از طریق سامانه اقدام کنند.»
بیگی نیز در این زمینه در پاسخ به این سوال که چرا شهرداری با وجود شکست طرح ایجاد بازارچه های موضعی باز هم به دنبال احداث چنین بازارچه هایی است گفت: شاید دلیل شکست این طرح ان باشد که در دوره های قبل شهرداری بدون توجه به میزان حضور شهروندان، هر جایی که زمین داشت، بازارچه احداث می کرد. درحالیکه دستفروش ها دنبال جایی هستند که پا خور آن خوب باشد و مردم در آنجا تردد زیادی داشته باشند. برای همین از بازارچه های احداث شده استقبال نمی کردند.
وی ادامه می دهد: اما در دوره جدید مدیریت شهری بازارچه های روزانه ای که با مشورت با خود دستفروش ها تشکیل شد نشان داد که آنها تا چه حد مشتاقند در این مراکز حضور داشته باشند. با همین رویکرد هم بوده که بازارچه های بهاره را راه اندازی کردیم که اتفاقا در آنها نیز دستفروش ها مشارکت خوبی را داشتند.
با همین رویکرد به دنبال ایجاد احداث بازارچه های منطقه ای در جای جای تهران هستیم. بازارچه هایی که تردد شهروندان در آنها زیاد باشد و دستفروش ها نیز از آنها استقبال کنند. در همین راستا معتقدیم اگر این طرح به خوبی و هوشمندانه اجرا شود می توان راهکار مناسبی برای ساماندهی دستفروش ها باشد.روزنامه آرمان امروز
نظرشما
آخرین اخبار