کاسبان مرگ

 چهارراه مولوی در قلب پایتخت؛ جایی است که این روزها بوی دود و باروت می‌دهد و به مرکز فروش انواع ترقه تبدیل شده. از هفته‌ها قبل خیلی از حجره‌ها و انبارهای قدیمی به جایی برای نگهداری انواع ترقه تبدیل شده است. دستفروشان که در بقیه روزهای سال گل و فال و... می‌فروشند هم در این روزها شغل‌شان را تغییر می‌دهند و ترقه‌فروش می‌شوند. خیلی‌ها هم که اهل ترقه بازی هستند از چند روز جلوتر برای خرید ترقه، فشفشه و انواع وسایل آتش بازی به چهارراه مولوی، بازار تهران و جاهای دیگری که در این ایام مرکز فروش مواد محترقه است می‌روند. بعضی از آنها همانجا ترقه‌هایی که می‌خرند را امتحان هم می‌کنند و همین می‌شود که هرازگاهی صدای انفجار رهگذران را می‌ترساند. تعداد دستفروشانی که ترقه می‌فروشند یکی دوتا نیست؛ اما به‌نظر می‌رسد که از سال‌های قبل کمتر شده است. اگر هم از آنجا عبور کنی و نخواهی ترقه بخری، آنقدر ترقه‌ها را جلوی چشمانت می‌گیرند و تبلیغ می‌کنند که آخر مشتری را به دام می‌اندازند.

از گل‌فروشی تا ترقه‌فروشی
پسر نوجوان با چهره سیاه سوخته علاوه بر کوله پشتی که روی دوشش است، چند مدل فشفشه و ترقه را به‌دست گرفته و به رهگذران نشان می‌دهد. هرازگاهی راننده‌ای توقف می‌کند و پسر دوان دوان خودش را به‌خودرو می‌رساند و همه تلاشش را می‌کند تا ترقه بیشتری به او بفروشد. پسر ترقه‌فروش پول‌هایی که بابت ترقه‌ها گرفته مچاله کرده و در جیبش می‌گذارد و دنبال مشتری بعدی می‌گردد.
وقتی سرش خلوت می‌شود سر صحبت را با او باز می‌کنم. اوضاع کار چطور است؟ خدا را شکر خوب است. اما مردم امسال مثل قبل زیاد ترقه نمی‌خرند. ولی برای من فرقی ندارد. هرطور که شده باید همه اینها را تا شب بفروشم. مگر سال‌های قبل هم ترقه می‌فروختی؟ چند سال است که کارم شب چهارشنبه‌سوری شده ترقه‌فروشی. روزهای دیگر سال معمولا سر چهارراه‌ها گل می‌فروشم. اما نزدیک چهارشنبه‌سوری که می‌شود ترقه مشتری بیشتری از گل دارد و من هم دنبال پول بیشتر هستم. می‌پرسم نمی‌ترسی که ترقه‌ها در کوله پشتی ات منفجر شود یا اصلا پلیس کاری به تو و بقیه دوستانت ندارد؟ می‌گوید: راستش اوایل نمی‌ترسیدم و اصلا عین خیالم نبود. اما از سال قبل که کوله پشتی یکی از دوستانم منفجر شد دیگر می‌ترسم. پارسال دوستم وقتی کوله‌اش را کنار پیاده رو جلوی آفتاب گذاشته بود منفجر شد. شانس آورد که آن موقع روی کولش نبود و الا جانش را از دست می‌داد. از آن موقع به بعد راستش را بخواهید می‌ترسم.
پسر نوجوان همینطور که چشمش دنبال مشتری است با صدای انفجار ترقه‌ای از جایش تکان می‌خورد و زیر لب چیزی می‌گوید. او ادامه می‌دهد: پلیس هم کاری به ما ندارد. گاهی تذکر می‌دهند که ترافیک درست نکنید. چند مرتبه هم یکی دو تا از بچه‌ها را گرفتند اما معمولا کاری به‌کار ما ندارند. یک‌بار هم یکی از آنها جلو آمد و من را کلی نصیحت کرد و گفت مواظب خودم باشم. من هم خوشم آمد و یک ترقه به او دادم.
پسر ترقه‌فروش درباره درآمد فروش ترقه و اینکه ترقه‌ها را از کجا تهیه می‌کند می‌گوید: من از یکی از مغازه‌ها ترقه می‌خرم. بقیه بچه‌هایی که سر چهارراه‌ها ترقه می‌فروشند هم همینطور هستند. ما سود کمی گیرمان می‌آید و سود اصلی به جیب فروشنده عمده‌اش می‌رود. او ادامه می‌دهد:‌ آنطور که من شنیده‌ام ترقه‌ها به‌صورت قاچاقی از مرزها وارد می‌شود و به تهران می‌رسد. من کاری به این چیزها ندارم و برایم این مهم است که شب عید بتوانم بیشتر کار کنم و مخارج زندگی مان را جور کنم. خدا کند امسال هم بتوانم این کار راکنم. اما اگر روز آخر برسد و من نتوانم ترقه‌ها را بفروشم همه‌اش ضرر است. چرا که بعد از چهارشنبه‌سوری دیگر کسی ترقه نمی‌خرد و نمی‌شود این همه ترقه را هم تا سال دیگر نگه داشت. شما خودت ترقه نمی‌خواهی؟

شغل شب عید
مغازه‌داران با احتیاط بیشتری نسبت به دستفروشان ترقه می‌فروشند. آنها ترجیح می‌دهند خودشان را درگیر مشتری خرده نکنند و ترقه‌ها را به شکل عمده به دستفروشان بفروشند. به‌خاطر همین است که به‌دست مشتریان معمولی ترقه نمی‌دهند. با این حال یکی از مغازه‌داران که شب عید شغلش ترقه‌فروشی است به‌خاطر آشنایی که از قبل با او دارم حاضر می‌شود چند جمله‌ای درباره خرید و فروش مواد محترقه صحبت کند. او که مرد جوانی است و از حدود 7سال قبل در اینجا مغازه‌ دارد می‌گوید: ترقه‌هایی که ما می‌فروشیم خطری ندارد. اگر داشت اصلا نمی‌آوردیم. نارنجک‌هایی که با اکلیل و سرنج درست می‌کنند خطرناک است و مردم را کور می‌کند و گاهی هم باعث قطع عضو می‌شود. چیزهایی که ما داریم در مقابل آنها بیشتر شبیه شوخی است. اینها بیشتر فشفشه و ترقه‌های کم خطر و بی‌صداست.‌او درباره مبدا این ترقه‌ها می‌گوید: من کارم فروش مواد بهداشتی و شوینده است و فقط شب عید ترقه می‌فروشم. من اینها را از بانه می‌خرم. سود ترقه‌ها بیشتر به جیب همان‌ها می‌رود. هر سال نزدیک چهارشنبه‌سوری که می‌شود سفارش می‌دهم و برایم می‌فرستند. من هم کارتن‌های ترقه را در انباری‌ای که داریم می‌گذارم و آنها را به هرکسی هم نمی‌فروشم و فقط به مشتریان خاص و بچه‌های دستفروش می‌دهم. انشاالله که امسال هم چهارشنبه‌سوری به خیر بگذرد.

ترقه آنلاین
اگر فکر کرده‌اید همه فروشندگان مواد محترقه همان‌هایی هستند که کنار خیابان و سر چهارراه‌ها می‌بینید اشتباه کرده‌اید. این روزها که خیلی از کارهای روزمره به شکل آنلاین و اینترنتی درآمده است، فروشندگان ترقه هم‌ محصولات‌شان را به شکل آنلاین می‌فروشند. کافی است با جست‌وجویی ساده در اینترنت با فوج عظیمی از فروشگاه‌های اینترنتی که در روزهای آخر سال انواع مواد محترقه را می‌فروشند روبه‌رو شوید. اما چطور باید از این فروشگاه‌ها ترقه خرید؟ هرچند ظاهر این فروشگاه‌های اینترنتی مثل سایر فروشگاه‌هاست اما می‌شود آنها را به چند دسته تقسیم کرد. مثلا یکی از این سایت‌ها بعد از انتخاب انواع ترقه و اضافه کردن به سبد خرید مشتری را به درگاه پرداختی منتقل می‌کند که کمی مشکوک به‌نظر می‌رسد و نشانه‌های درگاه‌های امن مثل پروتکل HTTPS یا نشانه قفل روی آدرس بار را ندارد و همین نشانه‌ها زنگ خطر است درباره اینکه ممکن است پشت پرده این سایت فروش ترقه کلاهبرداران اینترنتی باشند که اصلا ترقه‌ای درکار نیست و هدف آنها خالی کردن حساب بانکی خریداران ترقه است. در سایت دیگری انواع ترقه با قیمت‌هایی مناسب‌تر نسبت به سایرین قرار داده شده است. اما در آنجا خبری از درگاه پرداخت نیست و بعد از انتخاب ترقه مورد نظر باید آن را به شکل تلفنی سفارش داد. بعد از تماس، خانم جوانی به‌عنوان اپراتور جواب می‌دهد و بعد از ثبت سفارش، شماره حسابی را اعلام می‌کند و می‌گوید قبل از ارسال اجناس باید هزینه آنها واریز شود. این موضوع نیز مشکوک می‌رسد.
چرا باید به‌حساب سایتی بی‌نام و نشان بدون دریافت جنس پول واریز کرد؟ همین که گفته می‌شود هزینه هنگام دریافت جنس پرداخت می‌شود اپراتور تماس را قطع می‌کند و دیگر پاسخگو نیست. با جست‌وجوی بیشتر در سایت‌های فروش می‌شود فروشگاه‌های معتبرتری پیدا کرد که بدون هیچ دغدغه‌ای به شما ترقه می‌فروشند اما هیچ تضمینی نیست زمانی که قرار است از این ترقه‌ها استفاده کنید آنها به‌درستی کار کنند.