بازی یار کشی بر سر شاخص آلودگی

ماجراي يک گزارش

در گزارشي که توسط وزارتخانه آموزش و پرورش در شرح و توجيه تغيير شاخص‌ها ارائه شده است، با ذکر اين مقدمه که «آلودگي هوا يکي از پرتکرارترين عبارات در روزهاي سرد و خاکستري زمستان ماست. يکي از بزرگ‌ترين دغدغه‌هاي اوليا و مسئولان در اين روزها حفظ سلامتي دانش‌آموزان در عين اطمينان از کيفيت آموزش است. يکي از ابتدايي‌ترين تصميماتي که پيش‌تر در اين شرايط گرفته مي‌شد، تعطيلي مدارس بود که آموزش کشور و سطح علمي دانش‌آموزان را مستقيما تحت تاثير قرار مي‌داد»، آمده است: «با بررسي کشورهاي ديگر به اين نتيجه مي‌رسيم که تعطيلي مدارس در شاخص‌هاي زير 200 در دنيا رايج نيست. براي مثال همين روزها شاخص آلودگي کشورهاي هند، پاکستان و چين حتي بالاتر از عدد 200 بوده ولي هيچ يک دچار تعطيلي گسترده مدارس در حد کشوري نشده‌اند. عدد دقيقي براي شاخص کيفيت هوا به منظور تعطيلي مدارس در دنيا رايج نيست ولي در سنگاپور شاخصِ 314، در هند شاخص بيش از 500، در مالزي شاخصِ 267، در پاکستان شاخصِ 450 و در چين شاخصِ 500 منجر به تعطيلي مدارس شده‌اند. لازم به ذکر است که همين امسال در دهلي نو با شاخص آلودگي 447 تنها مدارس ابتدايي اين شهر تعطيل شدند. در برخي از مناطق ايالات متحده عدد 275 به عنوان آستانه تعطيلي مدارس مشخص شده‌اند.»در اين گزارش توضيح داده شده: «شاخص کيفيت هوا (AQI)که يک ابزار کليدي جهت آگاهي از کيفيت هوا و تعيين ميزان آلودگي آن است براي پنج آلاينده اصلي هوا شامل ذرات معلق، دياکسيد نيتروژن (NO2)، اُزُن سطح زمين (O3)، مونوکسيد کربن (CO) و دي اکسيد گوگرد (SO2) محاسبه مي‌شود. ابتدا «غلظت» هر کدام از آلاينده‌هاي مذکور توسط ايستگاه‌هاي سنجش در سطح شهر اندازه گيري مي‌شود. سپس با استفاده از يک فرمول مشخص، مقدار AQI براي هر آلاينده محاسبه مي‌شود. بيش‌ترين مقدار AQI در هر ايستگاه به‌عنوان مقدار AQI آن ايستگاه گزارش مي‌شود. به‌طور مشابه، بيش‌ترين AQI گزارش شده در بين تمامي ايستگاه‌ها به عنوانAQI «شهر» گزارش مي‌شود. با افزايش عددي شاخص کيفيت هوا، درصد بيشتري از مردم احتمالا دچار پيامدهاي بهداشتي ناشي از آلودگي هوا مي‌شوند. مقادير شاخص آلودگي هوا معموال به صورت طيف‌هايي گروه‌بندي مي‌شوند.» گزارش به موسسات متعدد و معتبري در زمينه‌هاي درمان و محيط زيست که در دنيا وجود دارند، اشاره کرده و گفته: «آژانس حفاظت از محيط زيست آمريکا (EPA) و مرکز کنترل بيماري‌هاي آمر يکا (CDC)از همين موسسات‌اند که راهنماي کيفيت هوا و فعاليت مدارس را منتشر کرده‌اند.» مطابق راهنماي مورد نظر گزارش مذکور، «هنگامي که کيفيت هوا در شرا يط ناسالم (قرمز) قرار مي‌گيرد، فعاليت بدني دانش‌آموزان در فضاي آزاد بايد محدود شود به طوري که زمان استراحت دانش‌آموزان افزايش پيدا کرده و ميزان فعاليت شديد بدني آن‌ها کمتر شود. همچنين فعاليت‌هاي بدني طولاني يا شديد دانش‌آموزان در فضاي بسته (داخل سالن) انجام شود يا به زمان ديگري موکول شود.» همچنين گفته شده «کودکاني که بيماري آسم دارند، در مقايسه با ساير دانش‌آموزان حساسيت بيشتري در مقابل آلودگي هوا دارند و بايد بيشتر مراقب آنها بود. در صورت بروز علائمي مثل سرفه، خس‌خس سينه، تنگي نفس يا درد سينه در دانش‌آموزان بايد فعاليت بدني آنها متوقف شود، از فضاي باز به داخل سالن هدايت شوند و استراحت کنند.» در ادامه آمده: «در صورتي که علائم تنفسي بهبود نيابد بايد با پزشک مشاوره شود يا به مرکز درماني انتقال يابند. طبق راهنماي مذکور، وقتي کيفيت هوا در شرايط بسيار ناسالم (بنفش) قرار مي‌گيرد، دانش‌آموزان نبايد در فضاي باز فعاليت‌هاي بدني داشته باشند و اين فعاليت‌ها بايد در فضاي بسته (داخل سالن) انجام شود.»و نتيجه گيري شده که «بنابراين مي‌توان گفت در بسياري از کشورها هنگامي که کيفيت هوا در شرايط ناسالم يا بسيار ناسالم قرار مي‌گيرد مدارس تعطيل نمي‌شوند و فعاليت آموزشي برقرار است اما براي فعاليت‌هاي فيزيکي دانش‌آموزان محدوديت‌هايي درنظر گرفته مي‌شود.» در اين گزارش توضيح داده شده که «در شرايط آلودگي هوا و زماني که دانش‌آموزان در فضاي بسته مدرسه حاضر هستند بايد از بسته بودن درها و پنجره‌ها اطمينان حاصل کرد و تبادل هواي داخل و خارج اتاق به حداقل برسد. همچنين تهويه مناسب هواي داخل اتاق (به‌ويژه تهويه با فشار مثبت از طريق ممانعت از ورود هواي خارج به داخل اتاق)، مي‌تواند باعث بهبود کيفيت هواي داخل اتاق شود.» گفته شده: «سلامت دانش‌آموزان کشور در اولويت اول وزارت آموزش و پرورش قرار داشته و اگر شرايطي اين اولويت را به‌طور جدي در معرض خطر قرار دهد قطعا انتظار داريم که براي تعطيلي مدارس اقدام شود، اما در شرايط فعلي که مي‌توان با استفاده از تجارب ديگر کشورها سيستم تعليم و تربيت دانش‌آموزان را بدون آسيبي پيش برد از دستگاه‌هاي مربوطه و استان‌ها انتظار داريم که مدارس و محيط‌هاي آموزشي که آينده‌سازان نظام جمهوري اسلامي هستند آخرين جايي باشند که براي تعطيلي آن اقدام مي‌شود.»

محيط زيست هم گفت شاخص‌هاي آنها بالاتر است

در ادامه و تکميل اخبار و اطلاعات منتشر شده در خصوص تعطيلي يا عدم تعطيلي مدارس به دليل آلودگي هوا و ارتباط آن با شاخص‌هاي تعيين و تشخيص آلودگي، علي سلاجقه هم در اظهار نظري به ايسنا گفته: ساير کشورها با شاخص 300- 200 آلودگي، فقط مدارس ابتدايي را تعطيل مي‌کنند. او که پيش از اين گفته بود تعطيل کردن مدارس هيچ تاثيري در کاهش آلودگي هوا نداشته، درباره موضع سازمان محيط زيست براي تغيير شاخص آلودگي هوا براي تعطيلي مدارس، توضيح داده که «ما شاخص‌هاي آلودگي را تعيين مي‌کنيم و تعطيلي بر عهده هيات وزيران است.» به گفته سلاجقه: «در دنيا در بحث شاخص‌هاي آلودگي هوا براي تعطيلي مدارس، بالاتر از ما عمل مي‌کنند مثلا با شاخص 300- 200 فقط مدارس ابتدايي را تعطيل مي‌کنند. قبلا هيات وزيران شاخص 150 گذاشته است و اکنون مي‌خواهد تصميم خود را عوض کند». پيش از اين احمد وحيدي وزير کشور گفته بود: «مصوبه‌اي وجود دارد که در آن مشخص کرده در چه شاخصي از آلودگي، مدارس بايد تعطيل باشند. گروه‌هاي اضطراري استان‌ها براساس همين مصوبه ناچارند تصميم به تعطيلي بگيرند. در هرحال اين موضوع موجب شد تا با کمک سازمان محيط زيست پيشنهاد جديدي را براي دولت تعيين کنيم تا اين استانداردها را کمي تغيير دهيم تا لازم نباشد در اين شرايط مدارس‌مان را تعطيل کنيم.»آؤمان ملی