فاصله بودجه با توقعات محیط زیستی

شفاآنلاین>سلامت>بررسی لایحه بودجه 1402 و مقایسه آن با قانون بودجه 1401 از افزایش 72.1 درصدی بودجه سازمان حفاظت محیط زیست در سال آتی حکایت دارد، به نحوی که مطابق لایحه‌ای که چند روز پیش رئیس جمهور به مجلس تحویل داد، بودجه کل سال آینده دستگاه متولی حفظ محیط زیست ایران، 3 هزار و 713 میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.
 

 به گزارش شفاآنلاین: ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور روز چهارشنبه 21 دی با حضور در مجلس شورای اسلامی، لایحه بودجه 1402 را به مجلس تقدیم کرد، لایحه‌ای که قرار است در ماه‌های آتی نمایندگان مجلس، جزئیات آن را در کمیسیون تلفیق بودجه بررسی کنند و از همین رو اعداد و ارقامی که در ادامه ذکر می‌شود، ممکن است در بودجه نهایی تغییر پیدا کند.


آن‌طور که در لایحه بودجه 1402 ذکر شده، قرار است سازمان حفاظت محیط زیست در سال آینده، 2 هزار و 550 میلیارد تومان به عنوان اعتبارات هزینه‌ای و یک هزار و 162 میلیارد تومان به عنوان تملک دارایی‌های سرمایه‌ای بودجه بگیرد و بودجه کل این سازمان در سال 1402 حدودا 3 هزار و 713 میلیارد تومان خواهد بود.

البته علاوه بر این رقم، در قانون بودجه 1402 اعتبارات متفرقه‌ای نیز برای سازمان محیط زیست در نظر گرفته شده است، بخشی از این اعتبارات مربوط به خسارات و جرایم محیط زیستی است که سازمان محیط زیست باید براساس قوانین مختلف از متخلفان حوزه محیط زیست یا صنایع آلاینده دریافت کند و بخشی از این اعتبارات نیز مربوط به طرح‌های مطالعاتی و بعضا اجرایی است که سازمان محیط زیست برای احیای دریاچه ارومیه و حفاظت از سایر تالاب‌های کشور در نظر دارد.

بودجه مناسب مهمترین نیاز محیط زیست


بودجه‌ای که دولت برای سازمان محیط زیست در نظر گرفته است نسبت به بودجه سال قبل که 2 هزار و 157 میلیارد تومان بود بیش از 72 درصد رشد داشته است اما با این حال، به باور مختصصان حوزه محیط زیست این بودجه هم تراز با محیط زیست کشور نیست و با وجود این که بودجه این سازمان در سال آتی بیش از 70 درصد افزایش خواهد یافت، اما قطعا با توجه به مسائل کلان محیط زیستی کشور و تورم بالای 40 درصدی، این افزایش محدود نمی‌تواند گره زیادی را از مشکلات حوزه محیط زیست باز کند.


بررسی اعتبارات محیط زیست در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که این سازمان همواره برای انجام ماموریت‌های خود با کمبود بودجه مواجه بوده است و این مساله نه تنها به کمبود نیروی انسانی و امکانات حفاظتی سازمان محیط زیست دامن زده، بلکه باعث شده است بسیاری از طرح‌های پژوهشی و آموزشی این سازمان ابتر بماند و دست این سازمان برای انجام وظیه ذاتی‌اش بسته باشد.


بدیهی است ماموریت‌های سازمان حفاظت محیط زیست از حراست 19 میلیون عرصه حفاظت شده تحت نظر این سازمان گرفته تا مقابله با آلودگی‌های هوا، آب و خاک در سراسر کشور، برنامه‌ریزی برای آماده‌سازی دستگاه‌های اجرایی در جهت مواجهه با مخاطرات محیط زیستی گوناگون، مدیریت برنامه‌های کشور برای مبارزه با گرد و غبار و مدیریت پسماندها، انجام فرهنگ‌سازی محیط زیستی در سطح جامعه، ارائه آموزش‌های زیست محیطی به عموم مردم و سایر نقش‌هایی که این سازمان باید برای حفظ محیط زیست کشور ایفا کند، نشان می‌دهد که برخورداری از بودجه مناسب، از جمله مهم‌ترین نیازهای این سازمان برای عمل به وظایف قانونی و نظارت بر جلوگیری از تخریب محیط زیست و تخلفات زیست‌محیطی است.

نیاز قانون هوای پاک؛ ۱۰۰ هزار میلیارد


برای اثبات این موضوع که بودجه سازمان محیط زیست با وظایف ذاتی‌اش و توقعاتی که از این سازمان عریض و طویل می‌رود متناسب نیست. فقط به چند مورد از معضلات محیط زیست کشور که نیازمند صرف بودجه هستند اشاره می‌کنیم. اجرای شدن قانون هوای پاک یکی از آن مشکلاتی است که همواره بسیاری اجرای بخش اعظم آن را به کمبود بودجه گره می‌زنند.


همین ماه گذشته، ایرج حشمتی؛ سرپرست معاونت انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در مورد تاثیر کمبود بودجه بر اجرای قانون هوای پاک گفت:« از سال گذشته که معاون اول رئیس جمهور به موضوع قانون هوای پاک ورود کرد، تعداد 62 حکم را برای آلودگی هوا مصوب کردیم که بیشتر آن‌ها درخصوص منابع متحرک بود و حدود 50 هزار میلیارد تومان برای انجام این 62 حکم لازم بود، به این دلیل که این اعتبارات محقق نشد، اجرای این 62 حکم نیز خروجی خوبی نداشت.» به گفته وی اگر قانون هوای پاک را به کامل اجرا کنیم و هر دستگاه وظیفه خود را به درستی انجام دهد، خروجی آن حدود 3 هزار میلیارد تومان است در صورتی که 100 هزار میلیارد فقط برای سال 1402 لازم است.

بودجه قطره‌چکانی برای بیابان‌زایی


بیش از یکصد میلیون هکتار از اراضی ایران در معرض بیابانی شدن است اما اعتبارات طرح‌های بیابان‌زدایی، قطره‌چکانی و عملیات بیابان‌زدایی هم با وجود گستره وسیع بیابان‌های کشور و کانون‌های بحرانی، همچنان بسیار کند پیش می‌رود. برخی کارشناسان مهم‌ترین راه‌کارهای مقابله با گرد و غبار و ریزگردها را مالچ‌پاشی، ایجاد کمربندهای سبز، تثبیت خاک و تراکم و رسوب گرد و غبار دانسته‌اند که همه این اقدامات اعتبارات کلان را می‌طلبد که از عهده اعتبارات سازمان محیط زیست خارج است.


جالب است بدانیم مالچ نفتی تا سال 85 به صورت تقریباً رایگان و به قیمت هر لیتر 13 تومان به سازمان جنگل‌ها داده می‌شد ناگهان در سال جاری به قیمت لیتری 380 تومان ارائه شد تا سازمان جنگل‌ها و مراتع به دلیل تنگناهای شدید بودجه‌ای نتواند بسیاری از طرح‌های مالچ‌پاشی برای کنترل شن‌های روان را اجرایی کند و این‌چنین بود که بسیاری از کانون‌های بحرانی بیابانی هم به مراکز تولید ریزگردها و گرد و غبار داخلی تبدیل شد تا ذرات ریز و درشت شن، میهمان دائمی خوزستانی‌ها و سیستانی‌ها و تقریباً نیمی از کشور شود.

مشکلات محیط زیست که کمبود اعتبار و بودجه بر آن سایه انداخته و آن را تشدید کرده است یکی دو تا نیست و در این چند سطر نمی‌گنجد، اما آن چه قابل انکار نیست، با وجود این که بودجه امسال سازمان حفاظت محیط زیست نسبت به سنوات گذشته تا حدود زیادی بهبود یافته است، اما به نظر می‌رسد درد مشکلات متعدد محیط زیست با این بودجه‌ها درمان نشود و این اعداد و ارقام، نمی‌تواند به دستگاه متولی حفظ محیط زیست در انجام وظایف نظارتی و حاکمیتی خود کمک چندانی کند.

همین چند وقت پیش، مینا ابراهیمی، معاون بودجه مرکز برنامه و بودجه سازمان حفاظت محیط زیست به رسانه‌ها گفت:«سازمان محیط زیست برای این که بتواند سیاست‌های کلی محیط زیست ابلاغی مقام معظم رهبری در سال 94 را اجرا کند و به اهداف محیط زیستی تعیین شده در سند تحول دولت مردمی دست یابد، نیاز دارد که بودجه سالیانه آن در سال 1402 نسبت به 1401 حداقل 5 برابر شود.»روزنامه همدلی