نرخ رشد جمعیت به «صفر» خواهد رسید

شفاآنلاین>سلامت> دکتر فرشاد شریفی، معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سلامت سالمندی دانشگاه علوم پزشکی تهران در سیزدهمین نشست از سلسله نشست‌های سلامت سالمندی با موضوع «پژوهش‌های سالمندی در ایران گفت: چالش‌ها و راهکارهای توسعه»، با بیان اینکه در حال حاضر تخمین زده می‌شود ۱۱.۵ درصد جمعیت کشور سالمند باشد، بیان کرد: با عینک واقع گرایی می‌توان به جرات گفت که هیچ کشوری نتوانسته است به جوانی جمعیت برسد، بجز دو مورد خاص یعنی انگلستان و ایالت متحده امریکا که با افزایش شدید تولید ناخالص داخلی (GDP) توانستند میزان رشد جمعیت را اندکی افزایش دهند.

به گزارش شفاآنلاین: وی با بیان اینکه اقدام چندان خاصی در این راستا نمی‌توان انجام داد، افزود: باید با توجه به وضع موجود و داشته‌ها، اقداماتی متناسب انجام داد.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر علی‌رغم تمام فعالیت‌های چند سال اخیر، نرخ رشد جمعیتی کاهش یافته و تا سال ۲۰۵۵ به صفر خواهیم رسید، گفت: ایران بالاترین نرخ رشد سالمندی جمعیت را در جهان و رتبه یک منطقه بر حسب رشد جمعیت سالمندی خواهد داشت.

وی با بیان اینکه برآورد می‌شود در سال ۲۰۵۵ تا ۲۰۶۰ جمعیت کشور کاهش یابد و بیشترین جمعیت ۱۰۴ میلیون نفر خواهد بود،‌ تصریح کرد: در سال ۲۰۵۰ بین ۲۰ تا ۲۵ میلیون نفر سالمند خواهیم داشت. سالمند شدن جمعیت مشکلات متعددی از نظر اجتماعی، وضعیت سلامتی و سیستم‌های ارائه‌دهنده خدمات سلامت و وضعیت اقتصادی دارد.

مهم‌ترین اقدام، رصد وضعیت فعلی سالمندان و نیازسنجی

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سلامت سالمندی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه تعداد کسانی که بعد از ۶۰ سالگی نیاز به بستری و مراقبت دارند به دو الی سه برابر در مقایسه به سایرین می‌رسد،‌ توضیح داد: بنابراین میزان خدمات، افراد ارائه دهنده خدمات و … دچار بحران می‌شوند. متاسفانه از دیگر مشکلات مهم فعلی ما این است که وضعیت فعلی سالمندان کشور را نتوانستیم رصد کنیم.

وی به دیگر مشکلاتی که سالمندی جمعیت به همراه دارد اشاره کرد و گفت: کاهش نیروی کار و به دنبال آن افزایش هزینه‌های اجتماعی و سلامتی، افزایش فشار بر سیستم‌های بیمه از دیگر مشکلات هستند. مشکل دیگر، بحث فرهنگ و عدم آگاهی افراد در مورد سالمندی است، که باید برای این مسئله برنامه‌ریزی شود. متاسفانه میزان علاقه سالمندان به دریافت خدمات سلامت عمومی بسیار کم است که این موضوع، خود از چالش‌های مهم سالمندی محسوب می‌شود.

وی یکی از اهداف مهم در این حوزه را نیاز سنجی اساسی در کشور دانست و تصریح کرد: سنین سالمندی را براساس امید به زندگی ۶۰ سال تعریف کردیم، اما اکنون امید به زندگی تغییر کرده و به ۸۰ سال رسیده است. همچنین تغییراتی در جمعیت نیروی کار بوجود آورده که همگی نیازمند انجام پژوهش‌های در سطح ملی هستند.

وی با تاکید بر اینکه نیاز به تغییرات اساسی وجود دارد، ‌افزود:‌ نیاز به قانون‌گذاری و آموزش در جهت جلوگیری از سن گرایی وجود دارد تا سیستم‌های سلامت به گونه‌ای تغییر کنند که سالمند نیز به طور متقابل با سیستم مشارکت و تعامل داشته باشد.

وی ارزیابی و بهبود سلامت افراد و مستقل بودن سالمندان کشور را یکی از استراتژی‌های این حوزه دانست و گفت: در آینده نزدیک، طولانی کردن عمر سالم از جمله مواردی است که برای آن بودجه‌های کلانی صرف  خواهد شد. بنابراین ارزیابی کردن وضعیت سالمندان از نظر دریافت خدمات سلامتی و نیز ارزیابی کردن سیستم‌های سلامت از منظر خدماتی که ارائه می‌دهند از جمله مواردی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.

وی خاطرنشان کرد: باید بار و هزینه بیماری‌ها و شیوع آن‌ها مورد بررسی قرار گیرد. مطالعه‌هایی که روی اثربخشی تمرکز می‌کنند و نیز و مطالعه‌های مداخله‌ای، به خصوص در مورد سبک زندگی، بسیار کمک‌کننده هستند.

وی با یادآوری اینکه ما یکی از جمله جوامعی هستیم که از نظر سبک زندگی سالم، بدترین وضعیت را داریم و سالمندان تهران وضعیت نامطلوب‌تری نسبت به شهرهای دیگر دارند،‌ گفت: بنابراین نیازسنجی در مورد بیماری‌های مزمن، امنیت در خانه و جامعه باید صورت گیرد و مداخلاتی که روی بهبود امنیت سالمندان موثر هستند،‌ انجام شود.

 

ضرورت استفاده از پژوهش‌ها و انجام پژوهش‌های مناسبِ نیاز جامعه

دکتر محسن شتی، رئیس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی،‌ به موضوع وضعیت و چالش‌های پژوهش‌های سالمندی در ایران پرداخت و با اشاره به اینکه پژوهش‌ها باید کاربردی باشند و در اجرا و سیاست‌گذاری نیز باید براساس مستندات عمل کنیم، گفت: متاسفانه در این راستا خلأهای بسیاری وجود دارد. اقدامات باید براساس اولویت‌های مسائل باشد که این امر از طریق پژوهش‌ها حاصل می‌شود. تعدادی از پژوهش‌ها توسط پژوهشگران دلسوز این حوزه انجام می‌شود و براساس اینکه چقدر افراد به موضوع و کار خود علاقه دارند، پژوهش‌ها دقیق‌تر و بهتر انجام می‌شوند.

وی افزود: قبل از آغاز یک پژوهش باید همه ابعاد آن بررسی شود، به‌گونه‌ای که بتوان برای پژوهش، کاربردی متصور شد؛ بنابراین دو نکته وجود دارد: اول استفاده از پژوهش‌ها و دیگری انجام پژوهش‌های مناسب نیاز جامعه.

وی با اشاره به انجام مطالعات کوهورت در کشور گفت: این مطالعه‌ها باید تقویت و حمایت شوند و با پیشگیری از انجام کار موازی، انجام کارهای مکمل موجب تقویت یکدیگر شوند. این روابط باید سیستماتیک باشد؛ پژوهشگر نتیجه پژوهش خود را ارائه دهد و مسئولی نیز دغدغه‌مند اجرای آن‌ها باشد. وی با بیان اینکه کوهورت‌ها بسیار می‌توانند مفید واقع شوند، افزود: روی این کوهورت‌ها می‌توان مطالعه‌های بیشتری نیز در آینده انجام داد.

دکتر شتی با اشاره به دلایل پایین بودن پوشش خدمت سالمندان در کشور تصریح کرد: پیدا کردن سالمند کار آسانی نیست و همچنین آن‌ها پاسخ قابل اعتمادی نمی‌دهند. همچنین اطلاعات سامانه‌های الکترونیک، مربوط به سالمندان سرحال و سالم است، چراکه ما مراقبت در منزل انجام نمی‌دهیم و بدین ترتیب سالمندان ناتوان از دست می‌روند.

وی داشتن شاخص ارزشیابی از اقدامات خود در این حوزه را ضروری دانست و افزود: باید بدانیم چه کارهایی می‌کنیم، آیا این خدمات به نتیجه رسیده است یا خیر، مشکلات سلامت سالمندی کل کشور چیست و چه برنامه‌ای برای حل و بهبود وضعیت داریم. مسئله ما این است که نمی‌دانیم مشکل عمده‌ سالمندی کشور چیست. می‌دانیم بحث اقتصادی از جمله مهم‌ترین عوامل است، اما یک یافته ملی نداریم که این امر را تایید کند.

وی خاطرنشان کرد: هر پژوهشگری باید به صورت اختصاصی در مورد مشکلات سالمندان در هر استان کار کند، چرا که مشکلات سالمندان در هر منطقه‌ای متفاوت است. باید یک نیازسنجی دقیقی انجام و سپس برای رفع آن‌ها اقدام شود.