انتظاری زودرس

شفاآنلاین>سلامت>زایمان زودرس چالش‌ها و مشکلات بسیاری را برای نوزادان و مادران به همراه دارد و لازم است مادران باردار در خصوص این موضوع آگاهی لازم را داشته باشند تا بتوان از بروز خطرات احتمالی و تولد نوزادان نارس تا جای ممکن پیشگیری کرد، لذا مسئولان امر باید اقدامات لازم را در این زمینه مد نظر قرار دهند.

 به گزارش شفاآنلاین:سخن از نوزادانی که زودتر از وقت تعیین شده برای زایمان به دنیا می‌آیند، در میان است، این نوزادان کوله‌باری از شادی و چالش را به همراه دارند، چشم انتظاری که زودتر از موعد به وصال می‌رسد و برخلاف تمام وصال‌ها، تلخی‌هایی را به همراه دارد، زیرا با وجود اینکه روش‌های نوین مراقبت از نوزادان زودرس وضعیت آن‌ها را تا حد زیادی بهبود بخشیده است، اما کاهش پایدار و قابل توجهی در میزان بروز تولدهای زودرس به وجود نیامده است.

همچنین شیوع زایمان زودرس در هر کشور و منطقه‌ای متفاوت است، آمار تولد نوزادان نارس در کشورهای در حال توسعه پنج تا ۹ درصد بوده که این میزان در ایران و در مطالعات مختلف کشور متفاوت بوده است. زایمان زودرس هنوز علت حدود ۷۰ درصد از مرگ و میرها و عوارض نورولوژیک و ناتوانی در سال‌های بعدی عمر نوزادان بدون ناهنجاری مادرزادی است که هزینه‌های بسیاری را به نظام سلامت تحمیل می‌کند.

بر اساس یافته‌ها، سالانه به طور میانگین حدود ۱۵ میلیون زایمان زودرس در سراسر جهان تخمین زده می‌شود که این پدیده را به مهم‌ترین علت مرگ‌و میر نوزادان در سراسر جهان تبدیل می‌کند، این در حالی است که به طور میانگین حدود ۱۲ درصد نوزادان متولد شده در کشور نارس هستند، از هر ۱۰ نوزادی که در کشور متولد می‌شود؛ یک نوزاد، نارس است.

شاهین نریمان، فوق تخصص نوزادان در آمار سال ۹۷، از تولد سالانه ۱۲۰ تا ۱۵۰ هزار نوزاد نارس در کشور خبر داده بود و گفته بود: ۱۰ تا ۱۵ درصد نوزادان نارس ممکن است دچار عوارضی همچون فلج دائمی و زمین‌گیری شوند، سالانه در کشور یک میلیون و ۶۰۰ هزار زایمان به وقوع می‌پیوندد که حدود هشت تا ۱۲ درصد این نوزادان، نارس به دنیا می‌آیند، همچنین پنج شهر اصفهان، تهران، تبریز، شیراز و مشهد دارای بیشترین تخت‌های مراقبت ویژه از کودکان (NICU) هستند.

زایمان زودرس یکی از مسائل و مشکلات کنونی جامعه است که برخی از مادران با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، این نوع زایمان می‌تواند مخاطرات متعددی را برای نوزاد به وجود آورد، به همین دلیل باید تا حد امکان در زمان بارداری، نوزاد را در رحم حفظ شود تا با مشکلات عدیده‌ای مواجه نشود.

چه عواملی زمینه‌ساز زایمان زودرس است؟

هتاو تهرانی، جراح و متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی نازایی، در خصوص زایمان زودرس و به دنبال آن تولد نوزاد نارس، اظهار می‌کند: زایمان زودرس به زایمان‌هایی گفته می‌شود که بین سن بارداری ۲۰ تا ۳۷ هفته رخ می‌دهد.

وی با بیان اینکه زایمان‌هایی که بر اثر انقباضات مکرر رحم و باز شدن دهانه رحم، منجر به تولد نوزاد زودتر از زمان موعود می‌شود، را زایمان زودرس می‌گویند، ادامه می‌دهد: زایمان زودرس بین پنج تا ۱۰ درصد جمعیت جهان و حدود ۷.۳ درصد در ایران و نیز اصفهان را به خود اختصاص داده است.

جراح و متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی نازایی با اشاره به عوامل ایجادکننده زایمان زودرس، تصریح می‌کند: عوامل و دسته‌بندی‌های متفاوتی برای زایمان زودرس مطرح است، از جمله این عوامل انواع عفونت‌ها مانند عفونت‌های رحمی، دندانی، ریوی و بعضی از بیماری‌های خاص و عارضه‌های تک‌شاخه یا دوشاخه بودن رحم مادر، کَندگی جفت و آبریزش است، همچنین ضربه به شکم مادر حین بارداری، مبتلا بودن مادر به فشار خون دوران بارداری که منجر به غیرقابل کنترل شدن آن شود یا مشکلات قلبی جنین حین بارداری، مادر را ناچار به زایمان زودرس می‌کند.

وی با اشاره به اینکه سن مادر از جمله عوامل زمینه‌ساز زایمان زودرس است، می‌افزاید: با توجه به افزایش سن ازدواج و بارداری مادران در سنین بالاتر، ریسک ابتلاء به زایمان زودرس در زنان افزایش یافته است، البته بارداری در سنین پایین نیز می‌تواند منجر به زایمان زودرس شود.

فلج مغزی و ذهنی در انتظار نوزادان نارس

وی در خصوص مشکلات زایمان زودرس برای خانواده‌ها و نوزادان، ادامه می‌دهد: زایمان زودرس باعث تحمیل بار اقتصادی و فشار روحی و عاطفی بر خانواده‌ها می‌شود، همچنین احتمال نیاز نوزاد به مراقبت‌های ویژه و بستری شدن در بخش نوزادان نیز افزایش می‌یابد.

جراح و متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی نازایی خاطرنشان می‌کند: نوزاد زودرس می‌تواند در معرض کاهش قندخون، کاهش الکترولیت‌های بدن، کاهش اکسیژن، قرار گرفتن در معرض ابتلاء به بیماری‌های عفونی، مشکلات ایمنی، خونی و تنفسی مختلف قرار گیرد، در طولانی مدت اگر نوزاد به درستی مدیریت و درمان نشود، ممکن است دچار مشکلات فلج مغزی، ذهنی، شنوایی و بینایی شود.

وی در خصوص راه‌های پیشگیری و درمان زایمان زودرس، می‌گوید: هدف این است که نوزاد تا حد امکان داخل رحم مادر مراحل رشد را طی کند و از زایمان زودرس جلوگیری شود، اما اگر مادر باردار با توجه به سابقه بارداری‌های گذشته خود یا شروع دردهای زایمانی دچار زایمان زودرس شود، باید توسط پزشک تحت نظر قرار گیرد و تا حدودی توسط دارو، زایمان زودرس به تعویق بیفتد.

تهرانی اضافه می‌کند: تمام زایمان‌های زودرس قابل کنترل نیستند و نوزادانی که زودتر از موعد متولد می‌شوند، اگر قابلیت حیات داشته باشند، باید تحت مراقبت‌های ویژه قرار گیرند تا زمانی که امکان ترخیص وجود داشته باشد.

میزان تولد نوزادان نارس در اصفهان بیشتر از میانگین کشوری است

مرجان مشکوتی، مدیر گروه سلامت خانواده و جمعیت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، در خصوص زایمان زودرس، اظهار می‌کند: به طور متوسط حاملگی معمولی حدود ۴۰ هفته است، اگر نوزادی زودتر از ۳۷ هفته به دنیا بیاید، نوزاد نارس نامیده می‌شود.

وی با بیان اینکه میزان تولد نوزادان نارس در جمعیت تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نسبت به میانگین کشوری بالاتر است، ادامه می‌دهد: در سال ۹۹ میزان بروز تولد نوزادان نارس ۱۱.۰۶ درصد بود، این در حالی است که در سال ۱۴۰۰ این عدد به ۱۲.۲ درصد رسیده است، از سال ۹۷ تا ۱۴۰۰ افزایش موارد زایمان زودرس و تولد نوزاد نارس را شاهد بودیم که به دنبال آن موارد مرگ نوزادان نیز افزایش یافته است.

مدیر گروه سلامت خانواده و جمعیت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تصریح می‌کند: بر اساس بررسی‌های انجام شده، بیشترین دلیل موارد مرگ در دوران نوزادی مربوط به تولد نوزادان نارس است، زیرا بیشتر نوزادان نارس مشکلات تنفسی دارند که در بسیاری از موارد منجر به مرگ آن‌ها می‌شود.

وی اضافه می‌کند: مطالعات انجام شده، نشان می‌دهد میزان مرگ طی بستری پس از تولد در نوزادان رسیده و کامل که در هفته ۳۸ تا ۴۰ هفته بارداری به دنیا آمده باشند، به طور تقریبی سه درصد است، اما به ازای هر هفته زایمان که زودتر از ۳۸ هفته باشد، میزان مرگ نوزاد دو برابر می‌شود، به طوری که در ۳۷ هفته این میزان حدود ۵.۹ درصد و در ۳۴ هفته به عدد ۵۱.۷ درصد می‌رسد.

مشکوتی خاطرنشان می‌کند: نوزادانی که در ۳۴ هفتگی به دنیا می‌آیند در مقایسه با نوزادانی که ۴۰ هفتگی به دنیا می‌آیند، ۲۰ برابر بیشتر احتمال مرگ‌ومیر وجود دارد.

وی با اشاره به عوارض زایمان زودرس، می‌گوید: نوزاد نارس علاوه‌بر اینکه با کمبود وزن و رشد مواجه است، با مشکلات تنفسی، شنوایی، بینایی و یا تکامل نیافتن سیستم عصبی مواجه می‌شود، تمام نوزادانی که نارس به دنیا می‌آیند به صورت خاص در سیستم بهداشتی و بیمارستان‌ها باید از نظر رتینوپاتی نارسی که منجر به مشکل چشم و کوری می‌شود، مورد بررسی قرار گیرند، به همین دلیل نوزادی که نارس به دنیا می‌آید نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد.

مدیر گروه سلامت خانواده و جمعیت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در پاسخ به این سوال که چه عواملی منجر به تولد نوزاد نارس می‌شود، می‌افزاید: به نظر می‌رسد عوامل مختلفی باعث تولد نوزاد نارس شود که در این بین فشارخون و دیابت مادر در دوران حاملگی نیز در تولد نوزاد نارس تأثیرگذار است.

ضرورت توجه به مراقبت‌های بهداشتی پیش از بارداری

مشکوتی خاطرنشان می‌کند: نکته حائز اهمیت برای جلوگیری از زایمان زودرس مراقبت‌های بهداشتی توسط بانوان است، هر بانویی که تصمیم به بارداری دارد، باید به طور حتم مراقبت‌های پیش از بارداری را دریافت کند.

وی تصریح می‌کند: بر اساس مطالعات انجام شده، بسیاری از موارد زایمان زودرس به دلیل دریافت نکردن مراقبت‌های پیش از بارداری رخ داده است، بنابراین توصیه می‌کنیم هر بانویی که تصمیم به بارداری دارد، مراقبت‌های پیش از بارداری را دریافت کند تا طی مراقبت‌های بارداری مادر به صورت کامل از نظر بیماری‌های زمینه‌ای مورد بررسی قرار گیرد و آزمایش‌های لازم انجام شود تا بارداری کاملی داشته باشد و نوزاد سالم به دنیا بیاید.

مدیر گروه سلامت خانواده و جمعیت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می‌گوید: مراقبت‌های پیش از بارداری در تمام واحدهای بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی به صورت رایگان ارائه می‌شود، البته خدمات رایگان بوده و برای انجام آزمایش‌ها هزینه دریافت می‌شود، همچنین افراد می‌توانند به کلینیک‌های خصوصی مراجعه و بر این اساس مراقبت‌های لازم را دریافت کنند.

وی می‌افزاید: مسئله تغذیه در مراقبت نوزاد نارس حائز اهمیت بوده، زیرا ممکن است این نوزادان مشکلاتی در راستای تغذیه داشته باشند، حتی برای تغذیه با شیر مادر جلسات آموزشی برای کارکنان برگزار کردیم که چگونه چالش‌های مربوط به تغذیه با شیر مادر را برای نوزادان نارس رفع کنند.ایمنا