حکایت تکراری

شفاآنلاین>سلامت>در حالیکه دانشجویان کشور هنوز از وضعیت بازشدن کلاس‌های خود به دلیل برگزاری برخی اجتماعات اعتراضی آگاه نیستند و بازشدن کلاس‌ها و رفتن دانشجویان به کلاس‌های درس در ابهام است دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت با اشاره به اهمیت وعده غذایی صبحانه صحیح توصیه‌هایی را به دانش‌آموزان ارائه کرده است!

 نکته مهم دیگری که نمی‌توان به سادگی از کنار آن عبور کرد، این واقعیت غم‌انگیز است که بسیاری از دانش‌آموزان هم مثل سایر اعضای خانواده‌شان در شرایط بد اقتصادی و وضعیت  سخت معیشتی گرفتار شده‌اند. در توصیه‌های تغذیه‌ای دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت به دانش‌آموزان،  آمده است که «صبحانه وعده‌ای ضروری و مهم برای حفظ سلامت بدن است!» با این شرح که: «صبحانه مهم‌ترین وعده غذایی روز است، اما بسیاری از کودکان و نوجوانان به‌طور منظم صبحانه نمی‌خورند. خوردن یک صبحانه مغذی می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا تغذیه بهتر و حتی عملکرد بهتری در مدرسه داشته باشد.

مطالعات نشان می‌دهد که خوردن یک صبحانه مغذی باعث بهبود عملکرد مغز به ویژه حافظه و یادگیری می‌شود. صبحانه خوردن گرسنگی را در طول ساعات مدرسه کاهش می‌دهد که خود می‌تواند باعث کاهش حواس پرتی شده و عملکرد تحصیلی، خلق و خو و رفتار دانش‌آموز را بهتر کند. کودکان و نوجوانانی که صبحانه می‌خورند عملکرد تحصیلی بهتری نسبت به بقیه دارند.»با تایید این نکته که تغذیه بهتر می‌تواند در عملکرد مغز موثر باشد و یادآوری دوباره این نکته که دلیل صبحانه نخوردن شمار  برخی از دانش‌آموزان عدم توانایی اقتصادی و تنگدستی معیشتی است به ادامه این توصیه‌نامه می‌پردازیم که گفته: «در یک صبحانه مقوی، توصیه می‌شود از انواع نان به‌ویژه نان‌های تیره و سبوس‌دار در کنار مواد غذایی حاوی پروتئین مانند پنیر و تخم‌مرغ استفاده شود. همراه کردن این اقلام غذایی با شیر و مغز دانه‌هایی مثل گردو به تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن دانش‌آموزان کمک خواهد کرد.»

گفته شده که «خوردن صبحانه سبب کنترل اشتها شده و میل به خوردن شیرینی‌ها و مواد غذایی با ارزش تغذیه‌ای پایین، کاهش می‌یابد. نخوردن صبحانه با تمایل به خوردن مقدار غذای بیش از نیاز بدن در وعده‌های بعدی همراه است که خود باعث اضافه وزن و چاقی در فرد خواهد شد.» و شاید نیازی به تکرار دوباره این موضوع نباشد که وقتی اصل قضیه که همان  فقر اقتصادی، ‌مطرح می‌شود دیگر بحث به چاقی و این قسم مسائل نمی‌رسد. همچنین گفته شده که «میزان پرخاشگری و افسردگی و کمبود مواد مغذی در بین دانش‌آموزانی که صبحانه می‌خورند نسبت به افرادی که صبحانه نمی‌خورند به مراتب کمتر است.»

باید گفت که این توصیه‌نامه، مصرف میان وعده‌های سالم در ساعات بین کلاس‌ها را بسیار مهم دانسته و گفته: «میان وعده که به عنوان مصرف مواد غذایی بین وعده‌های غذایی اصلی تعریف می‌شود، یکی از منابع اصلی دریافت کالری است. دانش‌آموزان علاوه بر سه وعده غذایی اصلی به میان وعده نیز نیاز دارند. دانش‌آموزان در این سنین باید برای نگه ‌داشتن قند خون در حد طبیعی، حتما میان وعده، البته از نوع میان وعده‌های سالم، استفاده کنند تا فعالیت سیستم عصبی و عملکرد مغز آنها در حد مطلوب باقی بماند. نخوردن میان وعده‌ها با کاهش قند خون در این افراد همراه است که خود می‌تواند با پرخاشگری، عدم توجه کافی به دروس در سر کلاس و عدم تمرکز و یادگیری کافی همراه باشد.»

و باز همان مساله تکراری که وقتی وعده‌های اصلی وجود ندارند چه میان وعده‌ای؟اما این توصیه‌نامه ادامه داده که «دانش‌آموزان چه میان وعده‌هایی استفاده کنند تا هم به رشد آنها کمک کند و هم به یادگیری بهتر آنها؟» و توضیح داده: «بهترین میان وعده‌ها برای دانش‌آموزان لقمه نان و پنیر و گردو، انواع میوه‌ها (سیب، پرتقال، نارنگی، موز، هلو، زردآلو، لیمو شیرین و...) و سبزیجات تازه (مانند هویج، کاهو، خیار و...) و میوه‌های خشک (ماننده برگه میوه‌ها، کشمش و انجیر خشک و مویز و توت خشک)، مغزدانه‌ها (مانند گردو، فندق، پسته و بادام)، شیر و بیسکویت‌های سبوس‌دار است. یادمان باشد که میان وعده‌هایی مانند چیپس و غلات حجیم شده نه تنها ارزش غذایی کمی دارند بلکه یکی از دلایل اضافه وزن و چاقی در بین دانش‌آموزان می‌باشند. استفاده از نان‌های محلی از جمله نان‌های خشک و نان‌های سبوس‌دار نیز می‌تواند گزینه مناسبی برای مصرف میان وعده‌ها در بین دانش‌آموزان باشد.»توصیه‌نامه به ناهار هم اشاره کرده، آن را مهم دانسته و گفته: «وعده ناهار یکی از وعده‌های اصلی است که در تامین انرژی و مواد مغذی مورد نیاز بدن به‌ویژه برای دانش‌آموزان که در سنین رشد قرار دارند اهمیت زیادی دارد. یکی از نکات بسیار مهم در وعده غذایی ناهار دانش‌آموزان، زمان مصرف آن است که نباید خیلی به تاخیر بیفتد. توصیه می‌شود تمام دانش‌آموزان وعده غذایی ناهار خود را بین ساعت 12 تا 1 ظهر مصرف کنند و مصرف این وعده به بعد از تعطیل شدن مدرسه موکول نشود.

 در وعده غذایی ناهار، دانش‌آموزان می‌توانند از انواع غذاهای مرسوم در فرهنگ ایرانی استفاده کنند مشروط بر اینکه میزان چربی این غذاها خیلی زیاد نباشد، از غذاهای سرخ کرده به تکرر استفاده نشود و این وعده غذایی در کنار خود حتما یک واحد لبنیات و یک واحد سبزی (مثل سبزی خوردن یا سالاد یا دو تا خیار یا گوجه) را به‌همراه داشته باشد. اگر دانش‌آموزان وعده غذایی ناهار خود را از مدرسه تهیه می‌کنند بهتر است به آنها آموزش داده شود که مصرف غذاهای پرچرب و فست فودها در مدرسه به عنوان ناهار به حداکثر یک یا دو بار در ماه محدود شود و بیشتر روزها از سایر غذاهای سنتی که در مدارس سرو می‌شود استفاده کنند. اگر می‌بینید که امکان ناهار خوردن در مدرسه برای دانش‌آموز مهیا نیست یا دانش‌آموز بیشتر اوقات در مدرسه از غذاهای ناسالم استفاده می‌کند بهتر است یک لقمه نان و پنیر برای وی بگذارید تا در ساعت ناهار آن را به عنوان یک میان وعده مصرف کند تا برای خوردن ناهار به منزل برسد. استفاده از انواع سالادها به عنوان وعده ناهار نیز برای دانش‌آموزان می‌تواند جذاب باشد. برای اینکه این سالاد را به عنوان یک وعده برای دانش‌آموزان جا بیندازید می‌توانید در این سالادها از انواع حبوبات پخته شده، کمی پنیر رنده شده و کمی گوشت مرغ نیز استفاده کنید تا دانش‌آموز آن را به عنوان یک وعده اصلی بپذیرد.»  و حکایت همان حکایت تکراری ست و دیگر نیازی هم به تکرار مکررات نیست...  محمود اسحاق‌حسینی فوق‌تخصص گوارش و کبد/ روزنامه آرمان ملی