به گزارش شفاآنلاین:وقتی غذا می خورید، دو حواس شما با هم کار می کنند. جوانه های چشایی شما طعم ها را انتخاب می کنند، از جمله چهار طعم اصلی: شیرین، شور، ترش و تلخ. در عین حال، حس بویایی شما به شما امکان می دهد از عطر و بوی غذا لذت ببرید. وقتی مشکلی با هر یک از آنها پیش بیاید، حس چشایی شما می تواند تغییر کند.
اگر از غذای خود لذت می برید، شما را تشویق می کند که به اندازه کافی برای حفظ سلامت خود غذا بخورید. و حس بویایی شما بیشتر از کمک به طعم دادن به طعم ها است. به شما در مورد خطراتی مانند دود ناشی از آتش هشدار می دهد. بنابراین مهم است که بدانید چرا حس چشایی شما تغییر کرده یا از بین رفته است.
سن
با افزایش سن، تشخیص طعم ها برای شما سخت تر می شود. برخی از زنان ممکن است جوانه های چشایی خود را در 40 سالگی از دست بدهند. برای مردان، این تغییر می تواند در 50 سالگی اتفاق بیفتد.
همچنین، جوانه های چشایی که هنوز دارید ممکن است کوچک شده و کمتر حساس شوند. طعم های شور و شیرین ابتدا ضعیف می شوند. بعداً ممکن است چشیدن طعم چیزهایی که تلخ یا ترش هستند برای شما دشوارتر شود
حس بویایی شما نیز می تواند کاهش یابد. زمانی که بین 30 تا 60 سال سن دارید قوی ترین حواس را دارا هستید. سپس شروع به ضعیف شدن می کند. برخی از سالمندان در نهایت آن را از دست می دهند.
شما نمی توانید کاهش حس چشایی مرتبط با افزایش سن را معکوس کنید . اما تصور نکنید که سن تنها عاملی است که باعث کاهش حس چشایی می شود. شما و پزشکتان باید بررسی کنید که آیا علت ممکن است چیز دیگری باشد که قابل درمان است یا خیر.
دارو
داروهای تجویزی می‌توانند بر نحوه انتخاب طعم‌ها توسط جوانه‌های چشایی تأثیر بگذارند. یا می توانند مواد شیمیایی مختلفی را در بزاق شما اضافه شوند.
ممکن است طعم و بوی شما اشتباه شود اگر مصرف کنید:
- مهارکننده های ACE این داروها و سایر داروهای فشار خون گاهی اوقات حساسیت شما را نسبت به مزه کاهش می دهند. یا می توانند طعمی فلزی، تلخ یا شیرین در دهان شما باقی بگذارند .
- داروهای ضد افسردگی، آنتی هیستامین ها یا سایر داروها. آنها می توانند دهان شما را خشک کنند. که مانع از رسیدن طعم ها به جوانه های چشایی شما می شود.
- مسدود کننده های بتا. این داروهای قلبی می توانند با حس چشایی و بویایی شما تداخل داشته باشند.
- اگر داروها مشکل ساز باشند، ممکن است پزشک شما را به داروهای مختلف تغییر دهد.
بیماری ها
سلیقه شما برای چشیدن مواد غذایی ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد اگر موارد زیر را داشته باشید:
- عفونت در بینی، گلو یا سینوس ها
- آسیب به سر، که ممکن است بر اعصاب مربوط به چشایی و بویایی تأثیر بگذارد
- پولیپ یا رشدی که راه بینی شما را مسدود می کند
- آبسه در دهان یا سایر مشکلات دندانی. این می تواند مواد بد مزه را در دهان شما آزاد کند.
- دندان مصنوعی نیز می تواند باعث بروز مشکلاتی شود.
- در برخی افراد، تغییر در طعم یا بو می تواند نشانه اولیه آلزایمر یا پارکینسون باشد.
درمان سرطان
اگر برای سرطان تحت درمان هستید ، حس چشایی شما ممکن است با موارد زیر از بین برود:
شیمی درمانی
این بر طعم حدود نیمی از افرادی که آن را دریافت می کنند تأثیر می گذارد.
داروها
آنتی بیوتیک ها ، مورفین یا مواد مخدر می توانند طعم شما را تغییر دهند.
تشعشع
می تواند به جوانه های چشایی و غدد سازنده بزاق آسیب برساند . این می تواند بر حس بویایی شما نیز تأثیر بگذارد.
هنگامی که غذا می خورید، ممکن است متوجه شوید که:
- طعم برخی غذاها نسبت به قبل متفاوت است.
- برخی از غذاها طعم ملایمی دارند .
- طعم همه چیز یکسان است.
- شما طعم فلزی در دهان خود دارید، به خصوص پس از خوردن گوشت یا پروتئین دیگر .
اگر هر یک از این موارد برای شما اتفاق افتاد، به تیم پزشکی خود اطلاع دهید. بخش کلیدی کار آنها کمک به شما با عوارض جانبی مانند این است. پس از پایان درمان، مزه شما باید به آرامی و معمولاً در عرض یک ماه بازگردد.
سیگار کشیدن
دخانیات آلودگی ایجاد می کند. شما را از شناسایی بوها باز می دارد و حس چشایی را از بین می برد. اگر ترک کنید، حس چشایی و بویایی شما بهتر می شود.
حس چشایی یکی از حواس پنج‌گانه انسان‌هاست که کمک زیادی به تشخیص انواع مزه‌ها مانند شیرینی، ترشی، تلخی و شوری می‌کند. شاید اینطور به نظر برسد که فقط دهان و زبان مسئول درک مزه غذاست ولی هنگام جویدن غذا، حواس دیگری مانند بینایی، بویایی، مغز و... هم به کمک دهان می‌آیند. پس مشکل در هریک از این اعضا می‌تواند باعث اختلال در طعم و درک مزه غذا و باعث نگرانی بیمار شود.
حس چشایی ما چگونه عمل می‌کند؟
دکتر آرش منصوریان، متخصص بیماری‌های دهان و لثه و عضو هیات علمی دانشکده دندان‌پزشکی تهران می‌گوید: «گرچه کاهش حس چشایی در بیشتر مواقع خطرناک نیست ولی علت آن حتما باید مشخص شود.»حس چشایی انسان به‌تنهایی عمل نمی‌کند و حواس‌های دیگری مانند حس بویایی یا بینایی نیز به کمک حس چشایی می‌آید تا بتواند مزه‌ها را درک کند.
عضو مهمی که با آن طعم را حس می‌کنیم، زبان است. در کناره‌های دهان یعنی
کام و گلو نیز گیرنده‌هایی وجود دارند که به درک بیشتر حس چشایی کمک
می‌کنند. البته عامل مهم دیگری که باعث می‌شود مزه غذا را حس کنیم، ترشح
بزاق در دهان است. بزاق ماده غذایی را حل می‌کند و قدرت تشخیصی پرزها را
بالا می‌برد.
حس بویایی یا بینایی چگونه به تشخیص طعم غذا کمک می‌کند؟
همه ما وقتی سرما می‌خوریم، چند روزی اصلا مزه غذا را متوجه نمی‌شویم. علت آن، کاهش حس بویایی است. عملکرد حس بویایی و چشایی با هم باعث درک بهتر مزه غذا می‌شود. همچنین وقتی بوی غذا به مشام می‌رسد یا به غذا نگاه می‌کنیم، ترشح بزاق بیشتر می‌شود. همانطور که گفته شد، بزاق نقش مهمی در درک مزه غذا دارد.
پس اختلال در عملکرد این دو حس (بینایی و بویایی) می‌تواند باعث کاهش حس چشایی شود؟
گرچه این دو نقش مهمی در تشخیص احساس چشایی دارند ولی نقش بزاق نیز بسیار مهم است. در افرادی که به دلیل بیماری بزاقشان کمتر می‌شود و دچار خشکی دهان هستند، حس چشایی کاهش می‌یابد. مصرف داروها، ضایعات داخل دهان، استرس و اضطراب نیز باعث کاهش ترشح بزاق و خشکی دهان می‌شوند.
زخم‌های روی زبان، وجود ضایعات قارچی داخل دهان و آفت و هر چیزی که مخاط دهان را تحت‌تاثیر قرار دهد، حس چشایی را کاهش می‌دهد. کم‌خونی، ابتلا به دیابت، مصرف غذاهای خیلی سرد یا گرم و سوختن سطح زبان نیز باعث از دست رفتن پرزهای چشایی و کاهش حس آن می‌شود.
آیا کاهش حس چشایی نشانه بیماری است و همه افرادی که مزه غذا را خوب درک نمی‌کنند، باید به پزشک مراجعه کنند؟
اگر فردی متوجه شد که حس چشایی‌اش کم شده و در تکلم و قدرت بینایی و... دچار مشکل است، باید به دنبال علت باشد. کاهش حس چشایی همیشه خطرناک نیست و به پیگیری نیاز ندارد. فقط باید علت مشخص شود. اگر علت ضعف چشایی، کاهش بزاق و خشکی دهان است، با درمان‌هایی که برای خشکی دهان انجام می‌شود، می‌توان خشکی را برطرف کرد و حس چشایی را بازگرداند. برای از بین بردن خشکی دهان می‌توان آب نوشید، آدمس‌های بدون قند جوید یا با بزاق مصنوعی مشکل را برطرف کرد.
ورزش نیز حس چشایی را افزایش می‌دهد به این شکل که فرد در پایان ورزش،
به خوردن غذا میل دارد؛ فکر به غذا و تمایل به خوردن آن حس چشایی را تحریک
می‌کند. بیماران مبتلا به دیابت که در اثر بیماری پرزهای زبانشان از بین
رفته است هم باید قندخونشان را کنترل کنند تا حس چشایی‌شان بهتر شود.
بیماری‌های غدد بزاقی، قدرت چشایی را کاهش می‌دهند
بیماری‌های زیادی مانند تومورهای سرطانی، نشانگان شوگرن، لوپوس، آنفلوانزا، اوریون و... غدد بزاقی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند و حس چشایی را کاهش می‌دهند. بیماری غدد بزاقی علائم متنوعی دارند؛ از تورم، احساس توده در دهان یا زیر چانه و بناگوش، تب، ترشحات بدبو و بدمزه در دهان گرفته تا مشکل در غذا خوردن، بلع و صحبت، سردرد، دردهای عضلانی در فک و صورت، خشکی دهان، پوسیدگی دندان و... تشخیص نوع بیماری با انجام سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی امکان‌پذیر است.
درمان نیز به نوع عارضه بستگی دارد. اگر توده در غدد بزاقی وجود داشت، لازم است توده با جراحی خارج شود یا اگر عفونت در غدد دیده شود، می‌توان با تجویز آنتی‌بیوتیک، عفونت را ریشه‌کن کرد.سلامت نیوز
