ظرف 10 ماه اخير، سازمان ملل چند هشدار بابت افزايش فقر و گرسنگي در جهان داده است. اين هشدارها متوجه تاثيرات دو رويدادي است كه تبعات اقتصادي و معيشتي براي تمام كشورهاي جهان ايجاد كرده است.
شفاآنلاین>سلامت>ظرف 10 ماه اخير، سازمان ملل چند هشدار بابت افزايش فقر و گرسنگي در جهان داده است. اين هشدارها متوجه تاثيرات دو رويدادي است كه تبعات اقتصادي و معيشتي براي تمام كشورهاي جهان ايجاد كرده است.
به گزارش شفاآنلاین: شيوع ويروس كرونا از ماههاي پاياني 2019 شايد در ابتدا يك همهگيري مشابه آنفلوآنزا يا سارس و مرس تصور ميشد اما جهشهاي متعدد ويروس بسته به شرايط اقليمي، جغرافيايي و حتي نحوه زيست انسانها، در هر قاره تاثيرات متفاوت داشت در حالي كه تاثير مشترك تمام جهشهاي ويروس، مرگآوري و ناتوانكنندگي نيروهاي مولد، اجبار به خانهنشيني و انزوا به دليل تعطيلي مراكز كسب و كار به دنبال قرنطينههاي رسمي يا غيررسمي، كاهش درآمد دولتها به دنبال كاهش سطح مراودات بينالمللي و افزايش بار اقتصادي بر نظام سلامت تمام كشورها بود. حتي در طول 3 سال گذشته هم كه ساخت واكسن كرونا و تزريق دوزهاي اجباري و دوز يادآور در تمام كشورها، مصونيت نسبي در مقابل انواع جهشهاي ويروس ايجاد كرده اما آسيبهاي اقتصادي 35 ماه اخير براي جهان؛ چه دولتهايي كه اقتصاد قدرتمند داشتند و چه كشورهايي كه به عنوان توسعهيافته يا فقير شناخته ميشوند در حدي بوده كه هنوز تاثيرات آن را ميتوان در اقشار فقير و آسيبپذير مشاهده كرد.
طي اولين سال شيوع كوويد 19 و پيش از آنكه واكسنهاي ساخته شده از سازمان بهداشت جهاني مجوز مصرف اضطراري گرفته و در دنيا توزيع شود، جمعيت زيادي از كارگران و شاغلان در مشاغل ناپايدار و كاذب، از كار اخراج شدند و درآمد خود را از دست دادند. در واقع، طي سال اول شيوع كوويد 19 در جهان، تعداد فقراي جهان افزايش يافت اگرچه كه در بسياري كشورها، دولتها اين توان را داشتند كه از اتباع خود حمايت مالي كنند. به دنبال آغاز واكسيناسيون، از اوايل سال 2021، وضعيت اشتغال در بسياري كشورها به شرايط عادي بازگشت اما نكته مهم اين بود كه بسياري از اقشاري كه به دليل اخراج و بيكاري، گرفتار فقر شده بودند، نتوانستند خود را بازيابي كنند چون آسيبهاي از دست دادن درآمد و شغل، كاملا ناتوانكننده بود و حتي به تنزل شديد جايگاه اجتماعي افراد و كارمندان و كارگران و صاحبان مشاغل منجر شد.
طبق هشداري كه سازمان ملل در اولين ماههاي پس از فراگيري واكسيناسيون و در روزهاي پاياني سال 2021 داشت، در دوران پاندمي كرونا، تعداد فقرا در سطح جهان از ۱۱۹ ميليون به ۲۲۴ ميليون نفر افزايش يافت. سازمان ملل در اين هشدار اعلام ميكرد كه بيماري كرونا، به سبب نابودي بسياري از فرصتهاي شغلي خرد و ناپايدار، تعداد فقرا را افزايش داد و به دنبال اين هشدار بود كه آنتونيو گوترش؛ دبيركل سازمان ملل متحد خواهان احياي فرصتهاي شغلي نابود شده در دوره پاندمي كرونا شد.
گوترش در اين هشدار تاكيد كرده بود كه توسعه و بهبود روابط كار در كشورهاي پيشرفته به بودجه ۹۸۲ ميليارد دلاري احتياج دارد در حالي كه كشورهاي با درآمد كم يا با درآمد متوسط براي ايجاد زمينه توسعه شغلي بايد ۱۰۲ تريليون دلار سرمايهگذاري كنند.
گوترش اين هشدار را به استناد گزارشهاي سازمان بينالمللي كار ILO مطرح كرد. در گزارشهاي ILO گفته ميشد كه در اولين سال پاندمي كرونا، ۲۵۵ ميليون فرصت شغلي كارگران تمام وقت از بينرفته كه معادل ۸،۸درصد از كل ساعات كاري در جهان و نابودي ۳،۳ تريليون دلار درآمد كارگران در سطح جهان است. ILO در اين گزارش پيشبيني كرده بود كه آسيب اقتصادي و معيشتي پاندمي كوويد 19، همچنان ادامه خواهد داشت چنانكه تا پايان سال 2021 هم ۷۵ ميليون فرصت شغلي و تا پايان سال 2022 هم ۲۳ ميليون فرصت شغلي از بينخواهد رفت و بنابراين، لازم است كه درخواست دبيركل ملل متحد بابت ايجاد حداقل ۴۰۰ ميليون فرصت شغلي، به طور جدي مورد توجه دولتهاي جهان قرار بگيرد تا از فراگيري فقر و ناتواني معيشتي، تا حدي كاسته شود.
به دنبال هشدار گوترش، مديركل ILO هم ضرورت افزايش حمايت اجتماعي براي
اشتغال پايدار گروهها و اقشار آسيب ديده از پاندمي كرونا را خواستار شد و تاكيد داشت كه به سبب شواهدي درباره محروميت حدود 53.1درصد از جمعيت جهان از برنامههاي حمايتي در پاندمي كرونا، توجه دولتها به ايجاد حمايتهاي اجتماعي همراه با حمايتهاي معيشتي ضروري است. طبق آخرين گزارش سازمان بينالمللي كار در سال 2021، برآورد شده بود كه 4.1 ميليارد نفر در جهان فاقد هرگونه حمايت اجتماعي هستند. در اين گزارش، محروميت از حمايتهاي اجتماعي به عنوان مهمترين تبعيض فراگير و جهاني مورد هشدار قرار گرفته و اعلام شده بود: «منطقه اروپا و آسياي مركزي با 84درصد پوشش حمايت اجتماعي شهروندان، داراي بالاترين نرخ پوشش هستند. منطقه امريكا نيز با ۶۴،۳درصد پوشش، بالاتر از ميانگين جهاني قرار دارد و مناطق آسيا و اقيانوسيه با ۴۴درصد، كشورهاي عربي با ۴۰درصد و منطقه آفريقا با ۱۷،۴درصد داراي تبعيض در توزيع حمايتهاي اجتماعي هستند. در سراسر جهان، از هر ۴ كودك، تنها يك كودك (۲۶،۴درصد كودكان جهان) يكي از انواع مزاياي حمايت اجتماعي را دريافت ميكند و از هر ۳ نفر فرد داراي ناتواني شديد، تنها يك نفر (۳۳،۵درصد جمعيت افراد داراي ناتواني شديد در جهان) و فقط ۱۸،درصد از كارگران بيكار تحت پوشش حمايت اجتماعي قرار دارند.»
در اين گزارش اشاره شده بود كه اين تبعيض در فراگيري پوشش همگاني حمايت اجتماعي ميتواند متوجه تفاوت سرمايهگذاري دولتها در اين زمينه باشد چنانكه كشورهاي پردرآمد ۱۶،۴درصد و كشورهاي كم درآمد ۱،۱درصد توليد ناخالص داخلي (GDP) خود را صرف حمايت اجتماعي (به استثناي درمان) مي كنند و البته تفاوت ميزان سرمايهگذاري دولتها براي حمايت اجتماعي ميتواند تابعي از قدرت اقتصادي دولتها هم باشد. به استناد همين گزارش سازمان جهاني كار، كشورهاي كمدرآمد براي پوشش اوليه حمايت اجتماعي، سالانه ۷۷،۹ ميليارد دلار مازاد سرمايهگذاري كنند كه اين عدد، معادل 15.9درصد توليد ناخالص داخلي اين كشورهاست درحالي كه در كشورهاي با درآمد متوسط رو به بالا، سرمايهگذاري براي حمايت اجتماعي به عدد ۷۵۰،۸ ميليارد دلار مازاد در سال ميرسد كه معادل ۳،۱درصد از توليد ناخالص داخلي اين كشورها است.
به نظر ميرسد اقدامات سازمان جهاني كار براي تدوين شيوهنامه كاهش آسيبهاي روحي و رواني كارگراني كه در دوران پاندمي كرونا، از محل بيكاري و از دست دادن درامد، دچار اختلالات رواني شده بودند، گامي در جهت جلب توجه دولتها به ايجاد حمايتهاي اجتماعي بود. در اين شيوهنامه كه در روزهاي پاياني 2021 تدوين شد، تاكيد ميشد كه تغيير شرايط كار -اخراج و بيكاري و كاهش درآمدها- در دوران پاندمي كرونا، چالشهاي رواني فراواني براي كارگران ايجاد كرده كه اين چالشها، سلامت آنها و خانوادههايشان را تهديد ميكند.
سازمان جهاني بهداشت WHO دو ماه قبل در گزارشي اعلام كرد كه افسردگي و اضطراب در سال اول پاندمي كرونا در جهان ۲۵درصد افزايش يافته است.
طبق اين گزارش، در سال ۲۰۱۹، حدود يك ميليارد نفر از جمعيت جهان با يك اختلال رواني زندگي ميكردند و در همين سال، از هر 100 مورد مرگ در سال اول پاندمي كرونا -2019 تا 2020- يك مورد بر اثر خودكشي بوده درحالي كه ۵۸درصد خودكشيها قبل از ۵۰ سالگي اتفاق افتاده است.
افزايش اختلالات رواني، ناشي از رخدادهاي متعدد بود؛ استرس ابتلا به بيماري و حفظ سلامتي در دوران پاندمي، ناامني شغلي و نامعلوم بودن وضعيت تامين معيشت به سبب ركود اقتصادي فراگير در تمام كشورها، افزايش تعداد بيكاراني كه نميدانستند مخارج زندگي خود و خانوادهشان را چگونه بايد تامين كنند و در نهايت، كاهش دستمزدها كه با هزينههاي زندگي مطابقت نداشت، مجموع دلايلي بود كه اختلالات رواني را در دو سال ابتداي پاندمي كرونا در جهان افزايش داد. فراگيري بحران اختلالات رواني ناشي از دشواري تامين معيشت به خصوص در اقشار آسيبپذير و كمدرآمد از جمله خانوادههاي كارگري، دليلي بود كه در جلسه «شبكه حمايت اجتماعي، آزادي و عدالت براي كارگران» كه 5 جولاي سال 2022 توسط سازمان جهاني كار، برگزار شد، رهبران و نمايندگان اتحاديهها و تشكلها و سازمانهاي كارگري توافق كردند كه گسترش پوشش حمايت اجتماعي از كارگران در اولويت دولتها قرار بگيرد.
در اين نشست مجازي حاضران بر اهميت دستيابي به يك نظام تامين اجتماعي جهاني در راستاي اولويتهاي تعيين شده در اعلاميه صدمين سالگرد شروع به كار سازمان جهاني كار تاكيد كردند و تقويت اتحاديههاي كارگري براي توسعه حمايتهاي اجتماعي، ضرورت مقاومت تشكلهاي كارگري در مقابل تلاش كارفرمايان و دولتها به تضعيف حمايتهاي اجتماعي، واداشتن دولتها به ايجاد منابع مالي براي فراگيري حمايتهاي اجتماعي از همه كارگران، واداشتن دولتها به مقابله با فرار مالياتي و اطمينان از پرداخت سهم منصفانه بيمه و ماليات از سوي كارفرمايان از ديگر بحثهاي اين نشست جهاني بود.
بحران گرسنگي فراگير شد
هشدار ديگر سازمان ملل طي هفتههاي گذشته، درباره بحران بيسابقه جهاني گرسنگي بوده است.
آنتونيو گوترش، اوايل خرداد امسال در يك پيام ويديويي گفت كه علاوه بر اختلالات ناشي از تغيير اقليم و چالشهاي اقتصادي و اجتماعي ناشي از پاندمي كرونا، جنگ در اوكراين هم در شدت گرفتن بحران جهاني گرسنگي تاثير داشته است.
گوترش با استناد به گزارش سازمان جهاني غذا WFP، اعلام كرد كه در دو سال گذشته، تعداد افرادي كه از ناامني غذايي در رنج بودهاند، با افزايش دو برابري، به 276 ميليون نفر رسيده در حالي كه نهتنها آينده پيش رو، نويد روزهاي بهتر نميدهد بلكه به دليل افزايش قيمت كود و حاملهاي انرژي طي يك سال اخير، ناامني غذايي و قحطي، طي دو سال پيش رو به سبب آسيبهاي جدي براي برداشت برنج و ذرت، ميلياردها نفر در سراسر آسيا، آفريقا و امريكا را
تحت تاثير قرار خواهد داد به گونهاي كه مشكلات دسترسي به غذا در سال جاري، نه تنها ميتواند به كمبود جهاني غذا در سال آينده منجر شود، پيامدهاي اجتماعي و اقتصادي اين وضعيت، تمام كشورهاي دنيا را متاثر ميكند.
چند روز بعد از اين هشدار گوترش، ششم جولاي 2022، 5 دفتر ملل متحد - سازمان خواربار و كشاورزي FAO، صندوق بينالمللي توسعه كشاورزي IFAD، صندوق كودكان سازمان ملل UNICEF برنامه جهاني غذا WFP و سازمان بهداشت جهاني WHO - در يك گزارش مشترك اعلام كردند: «در سال 2021 تعداد افرادي كه در سراسر جهان تحت تاثير گرسنگي قرار گرفتند به 828 ميليون نفر رسيد كه اين عدد نسبت به سال 2019 (سال آغاز پاندمي كرونا) افزايش 150 ميليون نفري و نسبت به سال 2020، افزايش حدود 46 ميليون نفري داشته است. طي سالهاي 2020 و 2021، نسبت افراد مبتلا به گرسنگي هم افزايش يافت و اكنون 9.8درصد از جمعيت جهان، مبتلا به گرسنگي هستند. در سال 2021، تعداد جمعيت دچار ناامني غذايي متوسط يا شديد، با افزايش 350 ميليون نفري نسبت به سال 2019 به 2.3 ميليارد نفر (29.3درصد جمعيت جهان) افزايش يافت كه 924 ميليون نفر از اين جمعيت با ناامني غذايي شديد مواجهند و اين عدد هم ظرف دو سال پاندمي كرونا، افزايش 207 ميليون نفري داشته است. در سال 2020، حدود 3.1 ميليارد نفر از جمعيت جهان قادر به پرداخت هزينه براي يك رژيم غذايي سالم نبودند كه تعداد اين جمعيت نسبت به سال 2019 (پيش از پاندمي كرونا) افزايش 112 ميليون نفري دارد. تخمين زده ميشود كه 45 ميليون كودك زير پنج سال از كشندهترين شكل سوء تغذيه رنج ميبرند و رشد و تكامل 149 ميليون كودك زير پنج سال به دليل كمبود مزمن مواد مغذي ضروري در رژيم غذايي متوقف شده است.»
اين گزارش، علاوه بر پيشبيني افزايش جمعيت گرسنه جهان به 670 ميليون نفر تا سال 2030 ميلادي، تاكيد داشت كه تهاجم روسيه به اوكراين، عرضه غلات اصلي، دانههاي روغني و كودهاي شيميايي از هر دو كشور و همچنين زنجيرههاي تامين بينالمللي را مختل كرده و باعث افزايش قيمت مواد غذايي شده در حالي كه همزمان، تغييرات اقليمي، به خصوص در كشورهاي كمتر توسعه يافته و كمدرآمد هم، امنيت غذايي را به مخاطره انداخته است.
به دنبال انتشار اين گزارش مشترك، رييس برنامه جهاني غذا اين هشدار را مطرح كرد كه «خطر واقعي اين است كه اين اعداد در ماههاي آينده افزايش يابد چنانكه طي دو سال اخير هم تعداد جمعيت گرسنه جهان رو به افزايش است. تعداد افراد گرسنه جهان در سال 2005 حدود 805 ميليون نفر (معادل 12.3درصد جمعيت جهان) بوده كه تا سال 2014 ميلادي، اين عدد به 571 ميليون نفر (7.8درصد جمعيت جهان) كاهش يافته اما از سال 2019 اين عدد باز هم از مرز 600 ميليون نفر رد شده و حالا تعداد جمعيت گرسنه جهان به بالاترين عدد طي 16 سال اخير رسيده است.»