بورس قربانی تامین مالی دولت

شفاآنلاین>سلامت>آن‌طور که آمارها نشان می‌دهند، فشار فروش اوراق دست از سر بازار سرمایه برنمی‌دارد و بر همین اساس همچنان بازار بدهی به عنوان رقیبی جدی برای بازار سهام به شمار می‌رود. این روند به ویژه طی یک سال اخیر شدت بیشتری یافته و دولت با ادعا و بهانه عدم استقراض از بانک مرکزی، فشار فروش اوراق در بستر بازار سرمایه را افزایش داده است.

به گزارش شفاآنلاین:در حالی که طی یک سال گذشته بازار سرمایه از نبود نقدینگی رنج می‌برد اما بررسی‌ها نشان می‌دهد ارزش بازار بدهی در بورس و فرابورس در طول همین بازه زمانی با رشد چشمگیری مواجه بوده است. دولت همچنین بر اساس قانون بودجه مجاز است طی سال جاری دست‌کم ۹۰ هزار میلیارد تومان اوراق منتشر و از طریق بازار سرمایه عرضه کند؛ روندی که نتیجه آن تداوم فشار بازار بدهی بر بازار سرمایه خواهد بود.

طی روزهای اخیر هم که بازار سرمایه اندکی مثبت شده و ارزش معاملات خرد رشد نسبی را تجربه می‌کند، دولت مجددا فروش اوراق را افزایش داده و جالب آنکه خریداران این اوراق عموما از بازار سرمایه بوده و مشارکت بانک‌ها در این داد و ستد به حداقل رسیده است.دولت سیزدهم مدعی آن است که بدون استقراض از بانک مرکزی توانسته است امور اقتصادی کشور را مدیریت و بدهی‌های پیشین را پرداخت و تسویه کند. با این حال آمارها نشان می‌دهد در صورتی که این امر در واقعیت محقق شده باشد، تنها با افزایش فشار بر بازار سرمایه از طریق تقویت بازار بدهی ممکن بوده است. دولت سیزدهم از ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ تا ۱۹ مرداد ۱۴۰۱ از محل فروش اوراق در بازار سرمایه بیش از ۵/۹۹ هزار میلیارد تومان تامین مالی کرده است.

 بر همین اساس دولت در مرداد ماه ۱۴۰۰ معادل ۵/۹ هزار میلیارد تومان و در شهریورماه ۱/۱۶ هزار میلیارد تومان اوراق فروخته است. همچنین طی سال گذشته ۵/۷ هزار میلیارد تومان در آبان، ۲/۹ هزار میلیارد تومان در آذر، ۲/۶ هزار میلیارد تومان در دی، ۵/۹ هزار میلیارد تومان در بهمن و ۱۵ هزار میلیارد تومان نیز در اسفند اوراق فروخته است. دولت همچنین ۱/۱۳ هزار میلیارد تومان در خرداد ماه، ۶/۹ هزار میلیارد تومان در تیر و ۸/۳ هزار میلیارد تومان تا نیمه مردادماه از محل فروش اوراق تامین مالی کرده است. دولت تا پایان امسال نیز با ۸ مرتبه دیگر تسویه اوراق شرکتی و اخزا روبه‌رو است که فشار آن نیز روی بازار سرمایه خواهد بود. این جدا از اوراق قبلی است که در بازار مجددا خرید و فروش می‌شوند.

اگرچه به ویژه در سال جاری بخش زیادی از اوراق عرضه شده توسط دولت طی عملیات بازار باز مورد داد و ستد قرار گرفته است اما نوسان نرخ بازده در این بازار بر بازار سرمایه نیز موثر بوده است. به گفته کارشناسان نرخ بازده اوراق رابطه معکوسی با روند سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه دارد؛ به نحوی که هر چه نرخ بازده اوراق افزایش یابد نرخ سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه کاهش می‌یابد. بررسی نرخ بازده اوراق نشان می‌دهد از میانه‌های سال ۱۴۰۰ نرخ بازده اوراق روندی افزایش داشته و به ۲۵ درصد هم رسیده است؛ این روند در سال ۱۴۰۱ با اندکی افت مواجه بوده و طی چندماه کاهش به محدوده ۲۲ درصد رسیده است. حال آنکه اگر شاخص کل را به عنوان معیار تلقی کنیم، بازدهی آن از ابتدای سال جاری تا روز گذشته تنها ۷/۶ درصد بوده است. در همین حال بسیاری از نمادهای بازار سرمایه به دلیل نبود نقدینگی و تحرک در بازار نتوانسته‌اند زیان دو سال گذشته را جبران کنند. بر همین اساس طبیعی خواهد بود که سرمایه‌گذاران این بازار، به دنبال بازاری بدون ریسک با سود تضمینی باشند. به ویژه مادامی که اقتصاد ایران در ابهامات اقتصادی فراوان به سر می‌برد و غیرقابل پیش‌بینی است، ریسک‌گریزی، برترین استراتژی برای سرمایه‌گذاران خواهد بود. بررسی داد و ستدهای اوراق نشان می‌دهد در حالی که پیشتر، بانک‌ها به عنوان مشتریان اصلی اوراق تلقی می‌شدند اما طی ماه‌های اخیر، اهالی بازار سرمایه نقش پررنگی در خرید اوراق ایفا می‌کنند.

انتشار اوراق از سوی دولت همچنان با فروش اجباری آن به حقوقی‌ها از جمله بانک‌ها و موسسات وابسته به دولت همراه است. بر همین اساس طی ماه‌های اخیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری که بخشی از پرتفوی خود را به اوراق اختصاص می‌دهند، ‌مقصد سرمایه‌گذاران خرد بوده‌اند. بر همین اساس طی بازه زمانی یک سال گذشته و با تقویت بازار بدهی در برابر تضعیف بازار سرمایه از سوی دولت، صندوق‌های با درآمد ثابت به شدت مورد توجه حقیقی‌ها قرار گرفته‌اند که نتیجه آن کوچ نقدینگی از بازار سرمایه به سوی بازار بدهی بوده است. بررسی روند معاملات صندوق‌های با درآمد ثابت در بازار سرمایه ایران نیز نشان می‌دهد روند معاملات اگر چه نوسانی بوده اما در نمای کلی طی یک‌سال اخیر رشد داشته است. بر همین اساس در حالی که طی یک سال گذشته هر روز از ارزش بازار سرمایه کاسته شده اما در مقابل، ارزش بازار بدهی با رشد روبه‌رو بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد ارزش بورس ایران از شهریورماه سال گذشته تاکنون روند نزولی را طی کرده و اکنون به شش هزار و ۲۵۹ هزار میلیارد تومان رسیده است. طی همین بازه زمانی همچنین ارزش دلاری بازار نیز با وجود افزایش نرخ ارز روند نزولی داشته است. این در حالی است که ارزش بازار بدهی بورس و فرابورس در روندی صعودی حرکت کرده است.