* مدیر یک آزمایشگاه خصوصی در تهران گفت که پس از حذف ارز ترجیحی، بسیاری از آزمایشگاه‌ها استفاده از روش اتوماتیک یا کیت‌های دستگاهی را کنار گذاشته‌اند. به گفته او، میزان خطای کیت‌های دستگاهی در مقایسه با روش دستی، «حداقل» و کیفیت جواب آزمایش آن‌ها هم «بالا و قابل اطمینان» است؛ اما به دلیل گرانی در آزمایشگاه‌ها کمتر از آن‌ها استفاده می‌شود.
* این مدیر می‌گوید که آزمایشگاه‌ها در حال حاضر به روش‌های سنتی و دستی و استفاده از کیت‌های آزمایشگاهی «الایزا» روی آورده‌اند که «دقت آزمایش در آن‌ها پایین است و کیفیت لازم را ندارند».
* او اضافه کرد که دود استفاده از چنین روشی به چشم بیماران، آزمایشگاه‌ها و حتی نظام سلامت خواهد رفت. آن‌طور که این مدیر می‌گوید، بیمه‌ها هم دیگر کیت‌های دستگاهی را تحت پوشش قرار نمی‌دهند و فقط کیت‌های آزمایشگاهی الایزا را پوشش می‌دهند.
* کمبود مواد و محلول‌های موردنیاز برای آزمایش به روش اتوماتیک از دیگر مصائب حذف ارز ترجیحی است که دامن نظام سلامت در ایران را گرفته است. حسن بیات، عضو انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی ایران، از دیگر افرادی است که عواقب حذف ارز ترجیحی بر فعالیت آزمایشگاه‌ها را تایید می‌کند.
* به گفته بیات، «مهم‌ترین آسیب این است که آزمایشگاه‌ها هزینه‌های کیفیت را پایین آورده‌اند. آزمایشگاه‌ها برای ارائه کار با کیفیت به مردم علاوه بر تکرار آزمایش باید از مواد کنترل کیفیت برای دستگاه‌ها استفاده کنند که چنین فرایندی هزینه‌بر است. در نتیجه این مراکز هم مجبور می‌شوند از کیفیت کارشان بزنند که پیامدش به مخاطره افتادن سلامت جامعه است.»
* این متخصص علوم آزمایشگاهی توضیح داد: «وقتی آزمایش کشت خون یا ادرار انجام می‌شود و جواب در سطوح پایین‌تر از حد طبیعی، در حد طبیعی و بالاتر از حد طبیعی به دست می‌آید، باید در این سه سطح کنترل کیفیت بگذاریم اما الان هیچ آزمایشگاهی زورش نمی‌رسد در سه سطح یادشده، کنترل کیفیت بگذارد.»
* به گفته بیات، «همه آزمایشگاه‌ها [در حال حاضر] خود را به یک سطح کنترل کیفیت محدود کردند که در این یک سطح هم گاهی مواد کنترل کیفی پیدا نمی‌شود تا آن را بخرند؛ در حالی که در سال‌های گذشته، کنترل کیفیت آزمایش‌ها در سه سطح انجام می‌شد.»
* این عضو انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی ایران اضافه کرد که گرانی‌ها باعث شدند «بسیاری از آزمایشگاه‌ها از آزمایش‌های تخصصی غافل بمانند و بیشتر دنبال آزمایش‌هایی ساده مثل قند، اوره و کراتین» باشند.
* به گفته او، «الان هزینه تست‌های خیلی معمولی هم بالا است؛ یعنی یک آزمایش قند خون یا چربی اگر باکیفیت انجام شود، برای بیمار و آزمایشگاه گران تمام می‌شود؛ چون مواد باکیفیت وجود ندارد یا اگر باشد، خیلی گران است.»
* انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی ایران در تازه‌ترین شماره مجله خود که بهار ۱۴۰۱ منتشر شد، به موضوع کاهش کیفیت کار آزمایشگاه‌ها در ایران اشاره کرد. در این مجله، به نقل از علی‌اکبر معتمدی‌راد، یکی از دانش‌آموختگان دکترای علوم آزمایشگاهی، آمده است: «در دسترس نبودن کیت‌های باکیفیت، فقدان نظارت بر تولید و توزیع کیت‌های آزمایشگاهی، پاسخگو نبودن شرکت‌ها، نبودن کنترل و کالیبراتور مناسب، گرانی تجهیزات و سرویس دستگاه‌ها، صدور بخشنامه‌های متعدد آزمایشگاه مرجع سلامت» توسعه آزمایشگاهی در ایران را با چالش مواجه کرده است.
* به گفته معتمدی‌راد، «واردات کیت‌های آزمایشگاهی، تجهیزات آزمایشگاه و نیز قطعات موردنیاز این دســتگاه‌ها به ارز و نرخ آن وابستگی شدید دارد و نوسانات نرخ ارز و نیز نرخ تورم در سال‌های اخیر ضربات سختی بر پیکر آزمایشگاه‌ها وارد کرده است».
* به گفته او، «این تلاطمات اقتصادی و افزایش بی‌مهار هزینه‌ها و درآمد نامتناسب ناشی از نبود تعرفه واقعی بسیاری از آزمایشگاه‌ها را در معرض ورشکستگی قرار داده است».
* این متخصص علوم آزمایشگاهی هشدار داد که در صورت حذف ارز ترجیحی، «برای مسئولان فنی آزمایشگاه‌ها جز تعطیلی ناخواسته چاره‌ای باقی نخواهد ماند».
* محمدرضا مهدوی، دکترای علوم آزمایشگاهی، از دیگر افرادی است که در گفت‌وگو با این مجله تصریح کرد: «متاسفانه در اکثر آزمایشگاه‌ها، رشــد کیفی متناسب با رشد کمی رخ نداد که علت آن افزایش هزینه‌های موردنیاز برای ارتقای کیفیت از جمله خرید تجهیزات جدید، هزینه‌های مرتبط با راه‌اندازی تســت‌های جدید و به کارگیری نیروهای متخصص است.»
* برخی دیگر از متخصصان علوم آزمایشگاهی هم در این مجله به بررسی مسائل و مشکلات آزمایشگاه‌ها پرداختند و بخش قابل‌توجهی از مشکلات موجود را ناشی از سیاست‌ها و دخالت‌های غیرکارشناسی دولت دانستند.
