شفاآنلاین>سلامت>هورمون ها، مواد شیمیایی قدرتمندی هستند که توسط غدد درون ریز تولید می شوند. هورمون ها در جریان خون حرکت می کنند و به بافت ها و اندام های مختلف دستور می دهند که چه کاری انجام دهند.اختلال هورمونی چه علائم یا نشانه هایی را ایجاد می کند؟
علائم شایع اختلال هورمونی
علائم شایع عدم تعادل هورمونی که به طور کلی زنان و مردان را تحت تاثیر قرار می دهند، عبارتند از:
- افزایش وزن
- وجود یک توده ی چربی بین شانه ها
- کاهش وزن غیر قابل توضیح و ناگهانی
- خستگی
- ضعف عضلانی
- درد، حساسیت و سفتی عضلانی
- درد، سفتی یا تورم در مفاصل
- افزایش یا کاهش ضربان قلب
- تعریق
- افزایش حساسیت به سرما یا گرما
- یبوست
- اسهال
- تکرر ادرار
- تشنگی
- افزایش اشتها
- کاهش میل جنسی
- افسردگی
- عصبی بودن، اضطراب یا تحریک پذیری
- تاری دید
- ناباروری
- نازک شدن مو یا موهای ریز و شکننده
- خشکی پوست
- پف کردن صورت
- گرد شدن صورت
- ضایعات بنفش یا صورتی روی پوست
نکته ی مهم: به خاطر داشته باشید که این علائم غیر اختصاصی هستند و داشتن آنها لزوما به معنای عدم تعادل هورمونی نیست.
اختلالات هورمونی علائم گسترده ای از تکرر ادرار، ضعف، کاهش میل جنسی و یا افزایش اشتها دارد. اما داشتن این علائم الزاما به معنای عدم تعادل هورمونی نیست.
علائم و نشانه های اختصاصی اختلال هورمونی در خانم ها
شایع ترین علامت عدم تعادل هورمونی در زنان در سنین باروری، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) است. علائم عدم تعادل هورمونی زنان که بلوغ، بارداری، شیر دادن و یائسگی را تحت تاثیر قرار می دهند، شامل موارد زیر هستند:
- پریودی نامنظم
- افزایش خونریزی در پریودی
- توقف پریودی
- پریودی مکرر
- هیرسوتیسم یا رشد موهای زائد روی صورت، چانه یا سایر قسمت های بدن
- آکنه در صورت، قفسه ی سینه یا قسمت فوقانی کمر
- ریزش مو
- تیره شدن پوست، به ویژه در امتداد چین و چروک های گردن، کشاله ی ران و زیر پستان ها
- ضایعات پوستی
- خشکی واژن
- آتروفی واژن
- درد در هنگام رابطه ی جنسی
- عرق شبانه
- سردرد
- ریزش مو و عدم تعادل هورمونی
علائم و نشانه های اختصاصی اختلال هورمونی در مردان
تستوسترون نقش مهمی در رشد مردان دارد. تولید ناکافی تستوسترون موجب بهم خوردن تعادل هورمونی می شود که می تواند علائم زیر را ایجاد کند:
- ژنیکوماستی یا رشد بافت پستان در مردان
- حساسیت پستان
- اختلال نعوظ
- کاهش رشد موهای ریش
- رشد موهای زائد بدن
- از دست دادن توده ی عضلانی
- از دست دادن توده ی استخوانی
- مشکل در تمرکز
- گرگرفتگی.
علائم و نشانه های اختصاصی بهم خوردن تعادل هورمونی در کودکان
تولید هورمون های جنسی در دختران و پسران از زمان بلوغ، شروع می شود. بسیاری از کودکانی که دچار تاخیر در بلوغ می شوند، شرایطی به نام هیپوگنادیسم را تجربه می کنند.
پسران مبتلا به هیپوگنادیسم ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
- عدم رشد توده ی عضلانی
- بم نشدن صدا
- کاهش رشد موی بدن
- رشد نامتعادل آلت تناسلی و بیضه
- رشد بیش از حد بازوها و پاها در مقایسه با تنه
- ژنیکوماستی
- دختران مبتلا به هیپوگنادیسم ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
- شروع نشدن قاعدگی
- عدم رشد بافت پستان
- کاهش سرعت رشد.
شایع ترین دلایل اختلال هورمونی
دلایل زیادی برای بهم خوردن تعادل هورمونی وجود دارد. با توجه به این که کدام هورمون یا غده، تحت تاثیر قرار گرفته اند، علائم می تواند متفاوت باشد. دلایل شایع عدم تعادل هورمونی عبارتند از:
- هورمون درمانی
- داروها
- درمان های سرطان مانند شیمی درمانی
- سو استفاده از داروهای استروئید آنابولیک
- تومورها، چه بدخیم و چه خوش خیم
- تومورهای هیپوفیز
- اختلالات اشتها
- استرس
- آسیب یا ضربه
- دیابت
- کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید
- عملکرد بیش از حد گره های تیروئیدی
- تیروئیدیت
- هیپوگنادیسم
- سندرم کوشینگ، یا سطح بالای کورتیزول
- هیپرپلازی مادرزادی غده ی آدرنال که باعث کاهش سطح کورتیزول و آلدوسترون می شود
- بیماری آدیسون
- کمبود ید (گواتر)
- یائسگی
- نارسایی اولیه ی تخمدان که به آن یائسگی زودرس نیز گفته می شود
- بارداری
- شیر دادن
- سندروم تخمدان پلی کیستیک
- داروهای هورمونی مانند قرص های جلوگیری از بارداری: قرص ال دی، قرص اورژانسی و …
نحوه ی تشخیص عدم تعادل هورمونی
تشخیص بهم خوردن تعادل هورمونی با آزمایش هورمونی، که سطح هورمون های مختلف را اندازه گیری می کند قابل تشخیص است. علاوه بر آزمایش هورمونی، معاینه ی بدنی و آزمایش های دیگری مانند آزمایش خون، سونوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی و نمونه برداری نیز قادر به تشخیص اختلال در غدد درون ریز هستند.
درمان اختلالات هورمونی
درمان عدم تعادل هورمونی به علت ایجاد آن بستگی دارد. برخی از گزینه های معمول درمانی را بررسی می کنیم:
استروژن درمانی:
اگر گرگرفتگی یا سایر علائم ناخوشایند یائسگی را تجربه کردید، پزشک ممکن است دوز کم استروژن را تجویز کند.
استروژن واژینال:
اگر در حین رابطه ی جنسی دچار خشکی واژن یا درد شوید، ممکن است لازم باشد از کرم یا قرص استروژن استفاده کنید.
کنترل بارداری هورمونی:
روش های هورمونی کنترل بارداری می توانند به تنظیم چرخه ی قاعدگی کمک کنند، همچنین به بهبود آکنه و کاهش موهای زائد صورت و بدن نیز کمک می کنند.
داروهای ضد آندروژن:
آندروژن ها هورمون های جنسی مردانه هستند که در زنان و مردان تولید می شوند. ممکن است لازم باشد زنان با سطح آندروژن بالا، داروهایی را مصرف کنند که اثرات آندروژن ها را مسدود می کند.
تستوسترون درمانی:
مکمل های تستوسترون می توانند علائم کاهش تستوسترون در مردان را درمان کنند. در نوجوانان دارای تاخیر بلوغ، شروع بلوغ را تحریک می کند.
درمان تیروئید:
اگر به کم کاری تیروئید مبتلا هستید، هورمون مصنوعی تیروئید با نام لووتیروکسین می تواند سطح هورمون های تیروئیدی را به تعادل برساند. برای درمان پرکاری تیروئید نیز می توان از متی مازول کمک گرفت.
متفورمین:
متفورمین داروی کنترل کننده ی قند خون است که در درمان دیابت مورد استفاده قرار می گیرد و می تواند به درمان برخی از زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک نیز کمک کند.
کاهش وزن:
هورمون ها نقشی اساسی در متابولیسم و توانایی بدن در استفاده از انرژی دارند. اختلالات هورمونی، مانند سندرم کوشینگ، کم کاری تیروئید و یائسگی می توانند باعث اضافه وزن یا چاقی شوند. تنها راه درمان افزایش وزن ناشی از اختلال هورمونی، درمان بیماری زمینه ای است.
تغییر در سبک زندگی:
- لاغر شدن و کاهش وزن به خانم ها در منظم تر شدن قاعدگی و افزایش احتمال بارداری کمک می کند. کاهش وزن در مردان ممکن است به بهبود عملکرد نعوظ نیز کمک کند.
- رژیم غذایی متعادل، بخش مهمی از سلامت کلی است.
- برای کاهش حساسیت واژن، از روغن یا مرطوب کننده های فاقد پارابن، گلیسیرین و روغن استفاده کنید.
- سعی کنید از مواجهه با مواردی که معمولا گرگرفتگی را تحریک می کنند، مانند دمای بالای محیط، غذاهای پرادویه یا نوشیدنی های گرم، خودداری کنید.
- اگر موهای زائد صورت یا بدن شما را آزرده می کند، می توانید از کرم های موبر یا لیزر موهای زائد کمک بگیرید.
- ورزش منظم را در برنامه ی روزانه ی خود قرار دهید.
