ثروت‌های پنهان

ریشه‌های نااطمینانی در ایران
امنیت، قوه قضاییه و حاکمیت قانون؛ سه رکن اصلی توسعه اقتصادی
دیگر استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی نیز در این خصوص بیان کرد: از منظر اقتصاد رفتاری میل ایرانیان به ذخیره‌سازی ثروت به دلیل عدم امنیتی است که مردم نسبت به آینده احساس می‌کنند. اولین و مهم‌ترین عوامل توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایجاد نظم و امنیت در آن جامعه است. در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران یکی از موانع توسعه، نبود نظم و امنیت است، به همین دلیل است که مردم به آینده زندگی خود، آینده اقتصاد کشور و حتی آینده حکومت کشوری که در آن زندگی می‌کنند چندان امیدوار نیستند. تجربه نیز نشان داده که از انقلاب مشروطیت تا به امروز و هرچند سال یک بار، یک اتفاق بزرگ و ناگوار گریبان‌گیر کشور شده که اقتصاد را برای مدت چند سال تحت تاثیر خود قرار داده است. در نتیجه مردم به دلیل شیوه حکمرانی دولت نسبت به آینده اطمینان خاطر ندارند.مهدی پازوکی گفت: یکی از ایرادات همه حکمرانان ایرانی وجود فرهنگ مصادره بوده است. برای مثال مردم می‌توانند دارایی‌های ارزی خود را در صندوق امانات بانک ذخیره‌سازی کنند و نرخ بهره چهار درصد دریافت کنند. اما چرا مردم به سمت ذخیره‌سازی دارایی‌های خود در بانک‌ها نمی‌روند؟ دلیل این مساله این است که مردم بر این باورند که اگر دولت با کمبود ذخایر ارزی مواجه شود اقدام به مصادره کردن دارایی‌های ارزی مردم می‌کند. عدم وجود اطمینان و انتظارات منفی موجب شده که از قدیم‌الایام مردم دارایی‌های خود را در بالش‌های خانگی و یا در دوره کنونی در صندوق امانات بانک نگهداری کنند.به گفته وی، بر اساس آخرین آمارهایی که موجود است، سرمایه ایرانیان خارج از کشور بین ۲ تا ۵/۲ تریلیون دلار است. چنان چه تنها ۱۰ درصد این پول که ۲۰۰ میلیارد دلار می‌شود وارد چرخه اقتصادی کشور شود، مشکل سرمایه‌گذاری و بیکاری در کشور حل خواهد شد و به دنبال آن کیک اقتصادی بزرگ می‌شود، درآمد سرانه مردم بالا می‌رود و رفاه اقتصادی جامعه نیز تامین می‌شود. بنابراین لازمه توسعه اقتصادی یک کشور برقراری امنیت است. به گفته آدام اسمیت، پدر علم اقتصاد کلاسیک، وظیفه اصلی و کلاسیک دولت‌ها و حکومت‌ها ایجاد ثبات و امنیت در یک جامعه است.به باور این اقتصاددان، یکی از نکات قابل توجه این که احساس ناامنی در ایران به مراتب بیشتر از خود ناامنی است. در کشورهای جهان سومی مانند ایران اگر یک راننده هیچ‌گاه مرتکب خلاف نشده باشد زمینه‌های آزار و اذیت این راننده از سوی پلیس و قانون وجود دارد. نتیجه چنین برخوردهایی نیز ایجاد بدبینی نسبت به همه ماموران قانون است. بنابراین عدم وجود نشاط و افزایش استرس و خشم بین مردم و عدم احساس امنیت در جامعه یکی از مشکلات مهم امروز اقتصاد ایران است.
پیامدهای عدم شفافیت اقتصادی برای جامعه
به باور استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس نیز، زمانی که در اقتصاد یک کشور شفافیت وجود نداشته باشد و اطلاعات و آمار به صورت نادرست منتشر شود مردم سعی می‌کنند دارایی‌های نقدی خود را به شکل دارایی‌های ارزی و طلا نگهداری کنند تا در معرض دید دیگران قرار نداشته باشند. از آنجا که ارزش ریال نیز در این سال‌ها همواره رو به تنزل بوده مردم ترجیح می‌دهند درآمدهای ریالی خود را به ارز، زمین، طلا، مسکن و کالاهای بادوام تبدیل کنند.
علی قنبری در گفت‌وگوی خود گفت: بی‌اعتمادی مردم به مسوولین و نااطمینانی رخنه کرده در اقتصاد با پیامدهایی برای اقتصاد همراه است. زمانی که سرمایه‌های مردم به سمت دارایی‌های غیرمولد کشیده می‌شود و در حوزه‌های مولد و اشتغالزا هزینه نمی‌شود اولین تاثیر خود را در کاهش درآمدهای دولت نشان می‌دهد.
به گفته وی، خروج سرمایه به عنوان بخشی از این مساله تابع عدم اطمینان به نظام حکمرانی و سیستم حکومتی کشور است. اگر مردم در یک جامعه احساس عدم اطمینان و نگرانی داشته باشند سعی می‌کنند دارایی‌های خود را به شکل درآمدهای قابل انتقال به خارج تبدیل کنند و اینجاست که خروج سرمایه اتفاق می‌افتد و جامعه از وجود افراد مدیر و کاردان تهی می‌شود که پیامد این مساله نیز چیزی جز تضعیف بدنه اقتصادی و دور ماندن از رشد و شکوفایی اقتصادی نخواهد بود. جهان صنعت