سرطان، چه کسانی را به ترکیه می‌کشاند؟

به گزارش شفاآنلاین:دبیر کمیسیون دارو و تجهیزات پزشکی سازمان نظام‌پزشکی اعلام کرده که میزان مسافرت بیماران مبتلا به سرطان به کشورهای همسایه به‌خصوص ترکیه در حال افزایش است. به اعتقاد او، به‌دلیل تبلیغات نادرست و گمراه‌کننده برخی مؤسسات درمانی ترکیه و ارائه وعده‌های واهی مبنی بر درمان تضمینی سرطان و همچنین افزایش آمار مهاجرت پزشکان و کاهش ظرفیت‌های کشور برای درمان بیماری‌های خاص، برخی بیماران میل بیشتری برای دریافت خدمات درمانی از این کشور پیدا کرده‌اند. براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، سرطان، دومین عامل مرگ بر اثر ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر در جهان است و متوسط بروز سالانه سرطان در مردان جهان 219نفر در هر100هزار نفر و در بین زنان دنیا 183نفر در هر 100هزار نفر است. در ایران هم سالانه 150هزار مورد جدید ابتلا به سرطان ثبت می‌شود و از هر 100هزار مرد، سالانه 180نفر و از هر 100هزار زن، 160نفر به سرطان مبتلا می‌شوند.

البته با پیشرفت علم پزشکی، هم‌اکنون بیش از نیمی از بیماران مبتلا به سرطان کشور با روش‌های مختلفی مثل شیمی‌درمانی، رادیوتراپی، جراحی و... درمان می‌شوند، اما کمبود بودجه نظام سلامت کشور، واقعی نبودن نرخ تعرفه‌های درمانی، کمبود و فرسودگی دستگاه‌های موجود برای درمان سرطان و کمبود و محدودیت واردات برخی داروهای خارجی باعث شده کیفیت خدمات به بیماران مبتلا به سرطان از استانداردها فاصله زیادی داشته باشد؛ این در حالی است که بسیاری از داروهایی که مورد تقاضای بیماران است، در کشور موجود نیست یا با قیمت‌های بسیار گران عرضه می‌شود؛ دارویی مثل هرسپتین 10تا 15میلیون تومان، اوستین 10تا 20میلیون تومان و مبترا 10تا 30میلیون در بازار غیررسمی کشور به فروش می‌رسند. داروی پرمصرف متوترکسات هم که اکنون در داخل داروخانه‌ها و با پوشش بیمه عرضه می‌شود، به تأیید پزشکان و بیماران عوارض دارد و بیماران استقبالی از مصرف آن نمی‌کنند. برند اتریشی این دارو با اینکه همچنان در سطح داروخانه‌ها وجود دارد در برخی داروخانه‌ها با قیمت 20تا 30هزار تومان عرضه می‌شود، اما در بازار سیاه قیمتی حدود یک تا 2میلیون تومان دارد. البته با وجود تمام محدودیت‌ها و مشکلات دسترسی به داروها، سفر به کشورهای همسایه برای دریافت خدمات درمانی یا خرید داروهای سرطان چندان هم کم‌هزینه نخواهد بود. هزینه خرید دارو در ترکیه بسیار بالاست، داروهای باکیفیت گران‌تر هم هستند، اما تنها در برخی داروخانه‌ها، داروی موردنیاز بیماران را به آنها عرضه می‌کنند و در سایر مراکز باید حتما نسخه پزشک وجود داشته باشد. صدور تنها یک نسخه با ویزیت پزشکان هم حدود 200لیر هزینه دارد.

در شرایطی که همین حالا ایران از ظرفیت خوبی برای تبدیل شدن به مقصد گردشگری سلامت مردم کشورهای همسایه برخوردار است، اما به‌دلیل تبلیغات نادرست و گمراه‌کننده، برخی مؤسسات درمانی ترکیه با ارائه وعده‌های واهی مبنی بر درمان تضمینی سرطان، بعضی بیماران مبتلا به سرطان در ایران را به سمت خود جذب می‌کنند. این مطلبی است که پوریا عادلی، دبیر کمیسیون دارو و تجهیزات پزشکی سازمان نظام‌پزشکی آن را اعلام کرده و گفته: «جراحی، رادیوتراپی و درمان‌های سیستمیک، 3روش اصلی برای درمان سرطان‌ هستند، اما طی سال‌های گذشته هزینه محدودی که برای درمان سرطان در اختیار نظام سلامت قرار گرفته، اغلب صرف توسعه درمان‌های سیستمیک شامل شیمی‌درمانی و ایمنی‌درمانی شده است؛ به همین دلیل به‌شدت با کمبود زیرساخت‌های توسعه رادیوتراپی در کشور مواجهیم؛ این در حالی است که 60درصد بیماران مبتلا به سرطان در فرایند درمانی خود به انجام رادیوتراپی نیاز دارند.»

او ادامه می‌دهد: «پیش‌بینی می‌شود در سال 2040، آمار ابتلا به سرطان در جهان حدود 63درصد افزایش داشته باشد، اما احتمالا رشد بروز سالانه سرطان در ایران بیش از 115درصد خواهد بود. با وجود چنین پیش‌بینی‌هایی باید برای بهبود زیرساخت‌های درمان این بیماری در کشور سرمایه‌گذاری بیشتری انجام شود.» به‌گفته عادلی، هم‌اکنون 130دستگاه رادیوتراپی در بخش دولتی و خصوصی نظام سلامت ایران وجود دارد و با توجه به نیازهای ضروری مراکز درمانی در نقاط مختلف کشور، برآورد می‌شود که حداقل با کمبود 100دستگاه رادیوتراپی مواجه باشیم: «نه‌تنها خرید دستگاه‌های پرتودرمانی بسیار هزینه‌بر است، بلکه تعمیر و نگهداری این دستگاه‌ها نیز به صرف هزینه بسیاری نیاز دارد. از سوی دیگر توزیع زیرساخت‌های درمان سرطان در ایران نامناسب است و استان‌هایی مثل بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد حتی یک دستگاه رادیوتراپی ندارند.»

«یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث می‌شود بیماران به سفرهای خارجی تمایل داشته باشند، تامین نبودن داروهای باکیفیت در کشور است.» این هم نکته‌ای است که اردشیر قوام‌زاده، عضو انجمن هماتولوژی و انکولوژی ایران به آن اشاره می‌کند و در توضیح بیشتر می‌گوید: «در گذشته کمبود دستگاه‌های اسکن باعث افزایش آمار مسافرت‌های درمانی به خارج از کشور می‌شد که این مسئله اکنون برطرف شده، اما مشکل اصلی اینجاست که تامین برخی داروها در کشور به‌راحتی میسر نیست و به‌ویژه بیماران مبتلا به سرطان نمی‌توانند به‌راحتی داروهای باکیفیت را در اختیار داشته باشند.»‌

او معتقد است که وزارت بهداشت باید در تامین داروهای سرطانی برنامه‌ریزی جدی داشته باشد و مقدمات را به‌گونه‌ای فراهم کند که هیچ کمبودی برای تامین داروهای سرطان وجود نداشته باشد: «نباید اجازه دهند کمبود دارویی در کشور ایجاد شود.» این فوق‌تخصص خون و سرطان بزرگسالان درباره اینکه در کدام داروها بیشترین کمبودها در کشور وجود دارد، هم می‌گوید: «کمبود هر دارویی می‌تواند بیمار را با مشکلاتی مواجه کند. گاهی وزارت بهداشت با هماهنگی شرکت‌های تولیدکننده، داروهایی را که در بازار آزاد 20تا 30میلیون تومان قیمت دارند، تولید می‌کنند و در اختیار بیماران قرار می‌دهند. اما از سوی دیگر داروهای معمولی مثل اندوکسان که عمر تولید 50ساله دارند یا متوترکسات دچار کمبود می‌شوند.»

 او با بیان اینکه نباید تعادل در تامین داروها برای بیماران مختل شود، ادامه می‌دهد: «در جایی که دارو به‌راحتی در دسترس بیماران قرار نمی‌گیرد، آنها مجبور می‌شوند بهای گزافی را در بازار آزاد پرداخت کنند یا مجبور به سفر خارجی برای تامین داروهایشان شوند. برخی بیماران ترجیح می‌دهند به جای خرید یک دارو از بازار آزاد ایران به قیمت 30میلیون تومان، خودشان دارو را مستقیم از کشورهای دیگر مثل آلمان و اتریش تهیه کنند تا اطمینان بیشتری از کیفیت آن داشته باشند؛ چراکه داروهای خارجی عمدتا در بازار غیررسمی فروخته می‌شوند و حتی ممکن است تاریخ انقضایشان دستکاری شده باشد.»

این پزشک درباره اینکه سفر به خارج از کشور تا چه میزان، هزینه بیماران را افزایش می‌دهد، توضیح می‌دهد: «بیماران اگر نسخه پزشک خارجی داشته باشند، دارو را از داروخانه تهیه می‌کنند، اما بدون نسخه، تامین دارو کمی سخت است. در ایران ویزیت پزشکان متخصص به 5دلار هم نمی‌رسد، اما ویزیت‌ پزشکان در خارج از کشور از 30تا 300دلار است و این رقم در ترکیه 30تا 90دلار است.»‌ قوام‌زاده درباره وضعیت سرطان در کشور و افزایش تعداد بیماران هم می‌گوید: «جمعیت این بیماران در حال افزایش است و این روند افزایشی تنها مربوط به ایران نیست و در بسیاری از کشورها هم ابتلا به سرطان بیشتر شده است. بیشترین افزایش‌ها هم در سرطان روده بزرگ و مولتیپل میلوما (بیماری خون) است.»‌

همیشه برای یک جمعیت کوچک، بحث مهاجرت‌های درمانی مطرح بوده و هم‌اکنون هم با توجه به تبلیغات گسترده‌ای که از سوی کشور ترکیه در حال انجام است، این مسئله به عاملی تقویت‌کننده برای بیماران تبدیل شده است. غزاله حیدری‌راد، متخصص درمان سرطان با اعلام این موضوع می‌گوید: «بسیاری از داروها هم‌اکنون وارد نمی‌شوند یا ورود آنها به سختی و با قیمت بسیار بالا صورت می‌گیرد؛ به همین دلیل برخی بیماران برای تامین داروهای موردنیازشان به کشورهایی مثل ترکیه سفر می‌کنند. البته در درمان بیماری‌هایی مثل سرطان، تمام تلاش‌ها در جهت انجام بهترین اقدامات برای نتیجه‌بخش بودن درمان است و تبلیغات کشور همسایه در درمان این بیماری‌ها باعث افزایش میل به این سفرها شده است.»

 او در پاسخ به این سؤال که آیا داروهای موجود در ترکیه، کیفیت بالاتری نسبت به داروهای داخلی دارد، توضیح می‌دهد: «نمی‌توان چنین چیزی را صددرصد گفت؛ چراکه جنبه تبلیغاتی این مسئله بیشتر است. بیماری که توانایی مالی داشته باشد، شاید با تصور اینکه به درمان بهتری دسترسی پیدا می‌کند، این سفر را ترجیح دهد، اما این به معنای باکیفیت‌تر و به‌صرفه‌تر بودن دارو در آن کشور نیست. این در حالی است که دسترسی به پزشک متخصص هم در بسیاری از کشورهای دنیا به آسانی ایران نیست و برای بیماران ایرانی هزینه‌های بسیار بالایی دارد؛ به همین دلیل نمی‌توان درصد بالایی درباره سفرهای خارجی بیماران درنظر گرفت.»

او با بیان اینکه تا پیش از تحریم‌ها مشکلی در تامین داروها وجود نداشت، اما پس از آن شرایط کمی سخت شد و برخی داروها نایاب و برخی دیگر گران شدند، ادامه می‌دهد: «تمام داروهای شیمی‌درمانی ایرانی تحت پوشش بیمه‌ بوده و خارجی‌ها هم اگر مشابه داخلی نداشته باشند، بیمه هستند. اما نکته مهم اینجاست که برخی بیماران تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نیستند و باید هزینه‌های سرسام‌آوری را پرداخت کنند. آنها با توجه به نوع سرطان و درمان باید هزینه‌ای معادل 50تا 60میلیون برای هر مرحله درمان بپردازند.»‌

حیدری‌راد درباره هزینه‌های درمان سرطان در خارج از کشور هم می‌گوید: «هم‌اکنون تمام تجهیزات و داروهای درمانی در کشور وجود دارد، اما نوبت گرفتن برای برخی آزمایش‌ها، طولانی است و حتی در برخی شهرها هم این تجهیزات وجود ندارد. مسئله این است که هزینه‌های انجام این آزمایش‌ها قطعا در خارج از کشور چندین برابر کشور ما خواهد بود.» براساس اعلام او، ویزیت پزشکان متخصص از 70تا 150هزار تومان است، اما این عدد در کشورهای همسایه چند ده دلار است؛ به‌ویژه اینکه در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته بیمار به‌صورت مستقیم به انکولوژیست دسترسی ندارد و باید اول به پزشک عمومی مراجعه کند و پس از بررسی‌های لازم به متخصص یا فوق‌تخصص ارجاع می‌شود. او درباره اینکه چرا به بهانه تولید داروهای داخلی که بیماران معتقدند اثربخشی لازم را ندارد، ممنوعیت واردات دارو وجود دارد و این مسئله باعث تحمیل هزینه‌ به بیماران برای خرید از بازار آزاد یا رنج سفر به کشورهای دیگر شده، می‌گوید: «وزارت بهداشت نباید حق انتخاب داروهای خارجی باکیفیت را از مردم و پزشکان سلب کند. در برخی موارد، داروهای مشابه داخلی نتوانسته‌اند نظر بیماران و حتی پزشکان را جلب کنند و این تفکر در ذهن مردم به‌وجود آمده که داروهای خارجی کیفیت بالاتری دارند. با توجه به اینکه وزارت بهداشت در عمده موارد، واردات داروهای خارجی دارای مشابه داخلی را ممنوع کرده، بنابراین بیماران مبتلا به سرطان ناچار می‌شوند داروهای خارجی باکیفیت را از بازار سیاه تهیه کنند. در سال‌های اخیر پیشرفت‌های زیادی در زمینه تولید داروهای شیمی‌درمانی داشتیم، اما همچنان برخی داروهای خارجی کیفیت بهتری نسبت به داروهای ایرانی دارند و در درمان سرطان مؤثرتر هستند. در چنین شرایطی بهتر است بیماران حق انتخاب داشته باشند و بتوانند دارو را از داروخانه‌ها تهیه کنند.»