زنانه شدن فقر

شفاآنلاین>سلامت> پنج روز پیش یک نوزاد که به تازگی بند نافش بریده شده بود، در سطل زباله‌ای در محله نازی‌آباد تهران پیدا شد. این خبر تکان‌دهنده بلافاصله سرخط اخبار رسانه‌ها شد و تا خواستیم جزئیات دقیق‌تری از حال و روز نوزاد در بیمارستان منتشر کنیم خبر دیگری دلمان را لرزاند. روز پنجشنبه گذشته نیز یک نوزاد در مقابل شیرخوارگاه آمنه پیدا شد، پس از آن بهزیستی اعلام کرد که نوزاد دختر است و هم‌اکنون در یکی از بیمارستان‌های شهر تهران تحت درمان قرار دارد.

به گزارش شفاآنلاین:براساس آمار در سال‌های اخیر با تشدید فشار‌های اقتصادی بر خانوار ایرانی آمار تعداد کودکان رهاشده در سطح شهرها بسیار زیاد شده است، به طوری که اعلام شده سال گذشته 61 نوزاد در سطح شهر رها شده‌اند.

در همین حال محمد نصیری معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه ۶۱ نوزاد در سال گذشته توسط والدین زیستی خود در سطح شهر بالاخص جوار شیرخوارگاه‌ها رها شده‌اند، گفته است: «سالانه خانواده‌های فراوانی متقاضی فرزندخواندگی هستند اما به سبب کمبود کودکان فاقد سرپرست در کشور، سال‌ها در صف انتظار باقی می‌مانند. در حال حاضر بیش از ۳۰ هزار خانواده متقاضی در سامانه ملی فرزندخواندگی ثبت‌نام کردند که پرونده ۱۷ هزار خانواده تکمیل شده و منتظر پذیرش کودک هستند.»

رهاشدگی نوزادان موضوع جدیدی نیست و هر ساله تعداد زیادی از کودکان در شرایط و سنین مختلف سر راه گذاشته می‌شوند اما از لحاظ اجتماعی دلایل مختلفی از جمله در اختیار نبودن وسایل پیشگیری از حاملگی به حد کفایت و ارزان، ناتوانی از تامین هزینه‌های معیشت و اداره زندگی فرزند متولدشده و موارد دیگر دارد، ولی عمده‌ترین دلیل این موضوع قطعا فقر است. در هر صورت رها کردن طفل یا کودکی که به سن بلوغ نرسیده در ایران جرم محسوب می‌شود و طبق ماده 219 قانون مجازات اسلامی صلاحیت رسیدگی به این‌گونه پرونده‌ها به دادگاه اطفال سپرده شده است. همچنین طبق ماده 633 قانون مجازات اسلامی هرگاه فردی شخصا یا به دستور دیگری، طفل یا شخصی که قادر به محافظت از خود نیست را در محلی خالی از سکنه رها کند، به زندان از شش ماه تا دو سال و جزای نقدی از سه میلیون تا 12 میلیون ریال محکوم خواهد شد و چنانچه بچه را در میان مردم رها کند تا نصف مجازات مذکور محکوم می‌شود و چنانچه اقدام او سبب وارد آمدن صدمه یا آسیب و یا مرگ شود علاوه بر مجازات فوق به قصاص، دیه ارش نیز محکوم می‌شود. البته سر راه قرار گرفتن کودک چندروزه و چندماهه یک روی سکه و علل آن روی دیگر سکه است که باید بررسی شود. برخی کارشناسان این حوزه یکی از علل افزایش این آسیب‌های اجتماعی را مسوولان و متولیان طرح «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» می‌دانند و بر این عقیده‌اند که با خروج وسایل پیشگیری از بارداری تبعات سنگینی برای ۴۰ میلیون ایرانی به وجود آمده است. بنابراین کارشناسان حوزه اجتماعی بر این باورند که طرح جوانی جمعیت منجر به تسهیل ازدواج جوانان و ارتقای کیفیت زندگی مردم نشده است، زیرا مسوولان برای تسهیل ازدواج و فرزندآوری باید رفاه را برای مردم ایجاد کنند. چه‌بسا اگر رفاه مردم درست شود دیگر نوزادی در سطل زباله رها نمی‌شود.

پیامدهای اجتماعی فشارهای اقتصادی

سیدحسن موسوی‌چلک رییس انجمن مددکاری اجتماعی ایران نیز با اشاره به رابطه اقتصاد با افزایش رهاشدگی نوزادان گفت: براساس تجارب قبلی چندین عامل در رهاشدگی نوزادان تاثیرگذار است. طبیعتا وقتی شرایط اقتصادی در جامعه نامطلوب می‌شود، عوارض و پیامدهای متفاوتی خواهد داشت. یکی از عوارض فشارهای اقتصادی در جامعه رهاشدگی نوزادان، معلولان، سالمندان و بیماران دارای اختلالات روانی است. البته این موضوع جدیدی نیست اما اخیرا عدم تناسب بین هزینه‌ها و درآمدها بیش از اندازه شده است. به همین دلیل این‌گونه از آسیب‌های اجتماعی تشدید شده است. قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» به تازگی ابلاغ شده، به همین دلیل ارتباط این قانون با افزایش رهاشدگی نوزادان درست نیست. البته بنده به این قانون نقد جدی دارم. اما این موضوع فرصتی برای باز کردن باب جدید در حوزه ارزیابی تاثیرات سیاستگذاری‌ها و قوانین در حوزه اجتماعی است.

وی افزود: متاسفانه آمارهای دقیقی توسط مراجع رسمی به دلایل مختلف ارائه نمی‌شود. در چنین شرایطی با بیان آمار توجهات به آن جلب می‌شود. این در حالی است که دیروز سازمان بهزیستی آماری منتشر کرده است. این سازمان آمار رهاشدگی نوزادان را در سال گذشته 61 تن اعلام کرده است. به نظرم آماری که بهزیستی اعلام کرده به واقعیت نزدیک‌تر است.

دکتر موسوی‌چلک با تاکید بر تاثیر افزایش هزینه‌های زندگی افراد جامعه در میزان رهاشدگی نوزادان بیان کرد: معمولا وقتی شرایط اقتصادی در جامعه بدتر می‌شود، این نوع پدیده‌های اجتماعی در جامعه افزایشی می‌شود. بنابراین عمده دلایل افزایش رهاشدگی نوزادان فقر است اما گاها اختلافات بین والدین نیز در این امر بی‌تاثیر نیست. در هر صورت فشارهای اقتصادی حجم کار سازمان‌های اجتماعی را افزایش می‌دهد.

او ادامه داد: با توجه به تجربیات قشر فقیر جامعه نوزادان خود را این‌گونه رها می‌کنند. اما نمی‌توان تمام آنها را به زنان معتاد یا تن‌فروشان نسبت داد، زیرا برخی زنان تن‌فروش معتاد نیستند اما احتمال رهاشدگی نوزادان توسط آنها دور از ذهن نیست، چراکه امروزه به دلیل قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» دسترسی زنان به لوازم پیشگیری از بارداری بسیار سخت شده است. بنابراین تعداد زیادی از نوزادان رهاشده توسط افرادی صورت می‌گیرد که به صورت ناخواسته باردار می‌شوند. با توجه به اینکه ناف این نوزادان نیز بریده نشده بود، احتمال بارداری مادر در خارج از چارچوب ازدواج بسیار است، چراکه زنانی که مدارک ازدواج اعم از دائم و موقت نداشته باشند نمی‌توانند در بیمارستان زایمان کنند. مگر اینکه تحت پیگرد قانونی یا زیر نظر مراکز خیریه قرار گیرند. اما عده‌ای این پروسه را طی نمی‌کنند و شناسایی نیز نمی‌شوند. البته این افراد نوزادان خود را سقط می‌کنند. آمار آن هم در جامعه زیاد است. همین امر مشکلاتی برای آنها به وجود آورده است. البته سال‌هاست سقط جنین زیرزمینی در شهرها علی‌الخصوص تهران صورت می‌گیرد، بنابراین باز نمی‌توان قاطع این نوزادان را به این‌گونه افراد نسبت داد. به همین دلیل باز به بحث فقر برمی‌گردیم زیرا فشارهای اقتصادی و ناتوانی مردم در تامین هزینه‌ها پیامد‌ها و عوارض اجتماعی زیادی دارد که یکی از عوارض آن رهاشدگی نوزادان در خیابان‌هاست. البته انتشار این اخبار در رسانه‌های مختلف و همزمانی آن با افزایش هزینه‌ها بازتاب گسترده‌ای داشته است. با این حال عمده نوزادانی که در خیابان رها می‌شوند حاصل روابط خارج از ازدواج هستند.

رییس انجمن مددکاری ایران راهکار رفع این بحران را چندوجهی می‌داند و می‌گوید: به نظرم برای رفع این بحران سازمان‌ها باید مشکلات اقتصادی و رفاهی جامعه را ساماندهی کنند. راهکارهای بعدی پیشگیری از اعتیاد، تن‌فروشی، آموزش خانواده‌ها و دیگر مسائل اجتماعی است. با این تفاسیر گویی فقر در جامعه زنانه شده است. همین امر کمی نگران‌کننده است. روزنامه جهان صنعت