هزاران خانوار ایرانی قربانی کرونا در انتظارحمایت بیمه‌ای

شفاآنلاین>سلامت>  14 هزار و 613 کودک، به دلیل کرونا بی‌سرپرست و 68 هزار و 360 زن به‌واسطه فوت همسر خود، سرپرست خانوار شده‌اند

به گزارش شفاآنلاین: کرونا در سه سالگی خود در ایران موجب مرگ 138 هزار و 831 نفر شد، در همین حال حدود 7 میلیون و 119 هزار و 763 نفر نیز تا روزگذشته به این بیماری مبتلا شدند. خسارت‌های جانی این بیماری در حالی است که اکنون ابعاد اجتماعی و اقتصادی آن نیز آشکار می‌شود. وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی در گزارش زمستان خود بر اساس اطلاعات درگذشتگان وزارت بهداشت به تاثیر این بیماری بر روی زنان و کودکان کشور پرداخته است.

بر اساس این گزارش همچنین نیمی از خانوارهای دارای کودک با فوتی سرپرست خانوار و نیمی از خانوارهای زن سرپرست آسیب‌دیده از کرونا، در سه دهک پایین اقتصادی قرار دارند. تنها یک‌سوم خانوارهای سه دهک پایین درآمدی دارای کودک یا دارای زن سرپرست خانوار جدید، تحت پوشش نهادهای حمایتی قرار دارند. بر اساس این آمار ۳۲ درصد خانوارهای زن سرپرست جدید معادل 11 هزار و 306 خانوار که در سه دهک پایین درآمدی فاقد هرگونه پوشش حمایتی و بیمه‌ای هستند.
کودکان یتیم شده کرونا در ایران و جهان
بر اساس گزارش وزارت کار، تا سال گذشته در جهان، حدود ۱۴۰ میلیون کودک یتیم نیازمند اولویت حمایت اجتماعی و سلامت وجود داشته است و بر اساس یک پژوهش تطبیقی که در سال جاری توسط هیلز و همکاران (۲۰۲۱) انجام‌گرفته و توسط سازمان جهانی بهداشت منتشرشده، بر اساس برآورد داده‌های مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در ۲۱ کشور موردمطالعه، ظرف یک سال گذشته، حدود یک‌میلیون و ۴۲ هزار کودک، مرگ حداقل یکی از والدین خود را تجربه کرده‌اند.
در هر هزار کودک، ۱۰.۲ درصد در پرو، ۵.۱ درصد در آفریقای جنوبی، ۳.۵ درصد در مکزیک، ۲.۴ درصد در برزیل، ۲.۳ درصد در کلمبیا، ۱.۵ درصد در ایالات‌متحده آمریکا، ۱.۱ درصد در آرژانتین و یک درصد در روسیه یکی از والدین خود را در بازه زمانی ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ ازدست‌داده‌اند.
این نرخ برای ایران ۱.۷ کودک به ازای هر هزار کودک است و بر این اساس، کشور ما در میان ۲۰ کشور بررسی‌شده در قاره‌های مختلف، در جایگاه ششم قرار دارد. به تعبیر دیگر، تعداد کودکان یتیم شده در بازه زمانی مذکور از تعداد افراد فوت ‌شده پیشی گرفته است. از این میزان، تعداد کودکانی که پدر خود را ازدست‌داده‌اند بین دو الی پنج برابر بیشتر از کودکانی است که مادر خود را ازدست‌داده‌اند.
51 هزار کودک یتیم شدند یا 14 هزار نفر؟
آمار کودکان یتیم شده در گزارش وزارت کار در حالی است که مهرماه امسال حبیب‌الله مسعودی فرید معاون بهزیستی در آماری دیگر اظهار کرد: «در دنیا هر ۱۲ ثانیه یک کودک به علت کرونا یتیم می‌شود. در ایران برآورد می‌شود که ۵۱ هزار کودک به دلیل کرونا،‌ پدر یا مادر خودشان را از دست داده‌ باشند.»
همچنین معاون سازمان بهزیستی گفت: «۶۱۲ هزار خانوار به دلیل هزینه‌های درمان کرونا به زیر خط فقر رفته‌اند و 30 هزار نفر به زنان سرپرست خانوار افزوده شده و 25 درصد اختلافات خانوادگی را افزایش داده است.»
در همین حال گزارش جدید وزارت کار اظهار می‌دارد که در بازه زمانی ابتدای شیوع ویروس کرونا تا شهریورماه امسال، 68 هزار 360 زن به‌ واسطه فوت سرپرست خانوار ناشی از ابتلا به کرونا، سرپرست خانوار شده‌اند.
حمایت از زنان سرپرست خانوار و کودکان یتیم کرونا
اگرچه این آمارها که معاون بهزیستی ارائه داده است با آمار‌های ارائه شده زمستانی وزارت کار متفاوت است، با این حال حمایت اقتصادی و روان‌شناختی از خانواده‌هایی با کودک یتیم شده ناشی از کرونا و زنان سرپرست خانوار ضرورت دارد.
بر اساس پیش‌بینی وزارت کار کودکانی که در شرایط فعلی، با فقدان والدین خود ناشی از شیوع کرونا مواجه می‌شوند، با آسیب‌های سلامت روان، انواع مختلف خشونت و فقر خانواده مواجه می‌شوند.
این تاکید وزارت کار در حالی است که مسعودی فرید، اظهار کرد: «در سیستم‌های حمایتی ما این‌گونه نیست که هر کودکی را که یتیم می‌شود تحت حمایت قرار دهیم، اگر کودکی نیاز اقتصادی داشته یا فاقد سرپرست موثر باشد البته حتما زیر پوشش‌های حمایتی قرار می‌گیرد. در مجموع سیاست ما به‌ عنوان یک نهاد حمایتی در دوره کرونا این است که اگر یک خانواده به علت فوت پدر یا شوهر، زن سرپرست شد یا بچه‌هایی که به علت فوت والدین، یتیم شدند بررسی می‌کنیم که آیا نیازمند هستند یا خیر که اگر براساس آزمون وسع، نیازمند شناخته شوند تحت پوشش قرار می‌گیرند.»
وی در مورد تعداد کودکان یتیم‌شده‌ای که مورد حمایت قرار گرفته‌‌اند، اظهار کرد: «ما سال گذشته چند بار از وزارت بهداشت خواستیم تا خانواده‌های زن سرپرست و کودکانی را که بدون سرپرست مانده‌اند به ما معرفی کند تا اگر نیازمند هستند تحت پوشش بهزیستی قرار بگیرند، ولی تا امروز آماری به ما ارائه نشده‌است. با این حال ما پیگیری‌هایمان را همچنان ادامه می‌دهیم تا اگر کسی به کمک نیاز دارد کمک‌شان کنیم.»
با این حال سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ، با اشاره پیامدهای کرونا اظهار کرد: «یکی از پیامدهای کرونا فوت افراد بود که برخی از آنها سرپرستان خانوار بودند و در همین راستا کودکان بسیاری نیز یتیم شدند. وقتی کودکی یتیم می‌شود فارغ از اینکه آن خانواده تمکن مالی دارد یا خیر، پدر یا مادر خود را از دست می‌دهد که این موضوع آسیب روانی زیادی را برای او درپی دارد، خلاهای عاطفی برای او ایجاد می‌شود که به راحتی قابل مدیریت نیست از سوی دیگر هیچ‌ جایگزینی برای عطوفت و مهر پدر و مادر وجود ندارد. لذا این خلاهای عاطفی با توجه سن کودک تاثیر‌های گوناگونی بر روی سلامت یا رفتار او بر جای می‌گذارد.»
موسوی چلک ادامه داد: «یکی از برنامه‌ها در هر کشوری به ویژه ایران برگزاری آیین‌های سوگ با توجه به ویژگی‌های قومی و مذهبی برای سبک کردن بار فقدان افراد متوفی است. این آیین‌ها به دلیل کرونا برگزار نشده است و همین موضوع نیز خود تاثیر متفاوتی بر روی افراد گذاشته و عوارض فقدان والدین را تشدید می‌کند.»
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی بیان کرد: «برخی از خانواده‌ها یا کودکان، نان‌آور خانواده را از دست داده که این موضوع امکان دارد بر آینده کودک تاثیر بگذارد. ممکن است او دیگر به دلیل وضعیت معیشتی خانواده توانایی مدرسه رفتن نداشته باشد، ترک تحصیل کند و تبدیل به نان‌آور خانواده شود. بنابر اعلام مسئولان وزارت آموزش و پرورش سال گذشته حدود 3 میلیون دانش‌آموز به دلیل نداشتن امکاناتی مانند تبلت و گوشی هوشمند از چرخه تحصیل بازماندند، الان هم وضعیت به دلیل شرایط اقتصادی به مراتب بدتر شده است و احتمال اینکه تعداد بیشتری از چرخه تحصیل خارج شوند وجود دارد. وقتی کودکان به دلیل فقر از تحصیلات باز می‌مانند عموما مجبور هستند که در خیابان یا کارگاه‌های زیر زمینی کار کنند. که این موضوع تبعات سنگینی برای این کودکان در پی خواهد داشت.»
وی بیان کرد: «وقتی فردی در سن پایین مجبور است کار کند، از او بهره‌کشی کرده و به او آزار وارد می‌شود. آزار می‌تواند جسمی، روحی یا حتی آزار جنسی باشد، این یکی از مشکلات است. علاوه بر این کودکانی که در خیابان کار می‌کنند ممکن است در معرض خطراتی مانند اعتیاد یا دیگر آسیب‌های اجتماعی و حتی آسیب‌های جسمی باشند که در هر صورت سلامت آنها به خطر می‌افتد.»
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی با بیان اینکه نظام تامین اجتماعی و رفاه برنامه‌ای برای کودکان بازمانده از تحصیل و کودکان کار ندارد، گفت: «باید ‌برای همین خانواده‌های داغدار شده که داغدار شده‌اند یا هزاران کودک یتیم شده پرونده مددکاری تشکیل دهند تا بر اساس آن خدمات حمایتی دریافت کنند. طبق اصل 21 قانون اساسی این وظیفه حاکمیت است که از چنین کودکانی حمایت کند. همچنین طبق اصل 29 قانون اساسی برخورداری از تامین اجتماعی از نظر بازنشستگی، بیکاری، پیری، از کارافتادگی ، بی سرپرستی ، در راه ماندگی ، حوادث و سوانح و نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت های پزشکی به صورت بیمه و غیره حقی است همگانی و دولت مکلّف است طبق قوانین از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت‌های مالی فوق را برای تک تک افراد کشور تامین کند. اینکه ارگان یا نهادی اعلام کند که توانایی پاسخ‌گویی به نیازهای کودکان را ندارد نشان از عدم کارایی ساختار رفاه و تامین اجتماعی است.»روزنامه سپید