صاحبنظران میگویند عوارض جدی و خطرناک در کودکان (و حتی بزرگسالان) الزاماً بهطور مستقیم توسط واکسن ایجاد نشده و احتمالاً بیماریهای زمینهای یا خاص کودکان در بروز آن دخیل بوده و گاهی یک عارضه مربوط به خود بیماری زمینهای بوده که تصادفاً در زمان دریافت واکسن بروز کرده است
شفاآنلاین>سلامت> این روزها نوبت واکسیناسیون کودکان رسیده و در اکثر نقاط جهان این فرایند آغاز شده و بهدلیل شیوع بیشتر سویه اُمیکرون در کودکان در قیاس با سویههای قبلی که حتی آنها را راهی بیمارستان کرده، واکسیناسیون کودکان بیشتر مورد اقبال جامعه جهانی قرار گرفته است. اما آیا عوارض جدی و تهدید کنندهای برای آنها گزارش شده است؟
نهاد سلامت سنگاپور (HSA) اخیراً گزارشی از تنها ۱۰ مورد عارضه جدی برای فایزر که واکسن رایج آن کشور برای کودکان ۵ تا ۱۱ سال بوده و تا به حال به ۲۳۸۲۵۳ کودک تزریق شده، ارائه داده است که شامل تشنج، آپاندیسیت، کاهش فشار خون، عکسالعمل آلرژیک، اختلال کارکرد کلیهها و التهاب عروق کوچک میباشد. خوشبختانه این عوارض فقط ۰،۰۰۰۰۴ درصد از دریافتکنندگان واکسن را شامل شده و مورد مرگ نیز گزارش نشده است. سایر عوارض غیر جدی همانند تورم صورت، تب، بثورات پوستی، احساس ناراحتی در قفسه سینه، تپش قلب و تنگی نفس نیز حدوداً در ۰،۱۲ درصد از کودکان واکسینه شده گزارش شد که شبیه شیوع آن در جوانان و بالغین میباشد. البته عوارضی همچون پریکاردیت (التهاب پرده و مایع دور قلب) و مایوکاردیت (التهاب عضله قلب) که در بالغین جوان بهعنوان عارضه قبلاً گزارش شده بود، در کودکان دیده نشد.
البته HSA امکان بروز لخته با احتمال یک در میلیون را در واکسنهای mRNA برای کل جمعیت دریافت کننده واکسن میدهد.
صاحبنظران میگویند عوارض جدی و خطرناک در کودکان (و حتی بزرگسالان) الزاماً بهطور مستقیم توسط واکسن ایجاد نشده و احتمالاً بیماریهای زمینهای یا خاص کودکان در بروز آن دخیل بوده و گاهی یک عارضه مربوط به خود بیماری زمینهای بوده که تصادفاً در زمان دریافت واکسن بروز کرده است.
از بین بیش از ۳میلیون
دوز بوستر تزریقی در سنگاپور، تا بهحال ۵۵۳ مورد عارضه ناشی از دوز بوستر فایزر و ۲۸۹ مورد مربوط به مدرنا گزارش شده و از بین هر دوی آنها ۷۳ مورد عارضه جدی شامل ۱۵ مورد پریکاردیت و مایوکاردیت بزرگسالان بوده است.
در مورد افراد بالاتر از ۱۱ سال در سنگاپور که واکسینه شدند، از ۹ میلیون و ۸۰۰هزار میلیون واکسن فایزر تزریقی ۱۲۷۷۰ گزارش عارضه غیر جدی (۰،۰۰۱٪) و ۶۶۴ مورد جدی (۰،۰۰۰۰۶٪) بوده و از بین حدود ۲ میلیون و ۹۰۰هزار دریافتکننده مدرنا ۲۸۸۵ نفر عارضه غیر جدی (۰،۰۰۰۹٪) و ۱۵۶ مورد جدی (۰،۰۰۰۰۵٪) داشتند و از بین ۳۶۹۰۸۳ مورد تزریق سینووک چینی ۲۹۹ گزارش عارضه غیر جدی (۰،۰۰۰۸٪) و ۲۲ مورد جدی (۰،۰۰۰۰۵٪) وجود داشته و نهایتاً از بین ۸۹۳۵۰ دریافت کننده سینوفارم ۴۱ مورد عارضه غیر جدی (۰،۰۰۰۴٪) و تنها ۶ عارضه جدی (۰،۰۰۰۰۶٪) بروز کرده است.
همچنین کوبا خبر از کنترل مناسب و مؤثر اُمیکرون همراه با تثبیت میزان مرگ و میر و کاهش عوارض جدی و بستری توسط واکسن سوبرانا (که پاستوکووک مشابه ایرانی آن است) میدهد. ضمناً کوبا اولین کشوری بود که واکسیناسیون عمومی کودکان را از سن دوسالگی آغاز کرد و تا به حال هیچ مورد از عوارض جدی برای آن گزارش نکرده است.
به گزارش کمیسیون ملی سلامت چین (NHC) در حدود ۸۴،۵ میلیون کودک بین ۳ تا ۱۱ سال واکسن کرونا دریافت کردهاند و ۴۹،۵ میلیون از آنها نیز دوز بوستر گرفتند. اما هیچ گزارش روشن و واضحی از عوارض در هیچ منبع پزشکی معتبری از آنها دیده نمیشود و حتی در پایگاه اینترنتی NHC نیز اخبار مربوط به عوارض وجود ندارد. البته کشورهای استفاده کننده از واکسن کرونای سینوفارم همانند امارات و ایران نیز تا به حال گزارشی از عوارض جدی سینوفارم برای کودکان نداشتهاند. در این بین یک مطالعه اماراتی مدعی شد که ۹۶٪ از کودکان بین ۳ تا ۱۷ سال اماراتی که سینوفارم گرفتند تولید آنتی بادی داشتند و با وجود بروز عوارض غیر جدی مثل درد ناحیه تزریق (۳۰٪)، سردرد (۸٪) و تب (۴٪) که معمولاً یک تا سه روز طول کشیده، هیچ عارضه جدی دیده نشده است. البته در این کشور به کودکان ۱۲ تا ۱۵ سال سینوفارم یا فایزر پیشنهاد میشود.
نتیجه میگیریم که هرچند بیشترین مطالعات معتبر روی واکسیناسیون کودکان که منتشر شده در مورد فایزر و مدرنا است و این دو واکسن در کشورهایی که به آنها دسترسی دارند، اولویت اول برای کودکان محسوب میشود اما واکسنهایی همچون سوبرانا (مشابه پاستوکووک ایران) و سینوفارم نیز در کشورهایی که رایج هستند، انتخابهای کم خطر و مؤثری به نظر میرسند. لازم به ذکر است تا این لحظه تمامی ادعاهای مطرح در فضای مجازی در مورد خطر بیشتر واکسن کرونا به نسبت خود بیماری کووید۱۹، اثباتاً غلط از آب درآمده و هیچ کدامشان هیچ اساس علمی و مستندی نداشتهاند.دکتر حسن رودگری/ عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و مدیر پژوهش سازمان نظام پزشکی کشور/ روزنامه ایران