پدیده مرگ‌های خودخواسته یکی از موضوعات مورد توجه به لحاظ آسیب‌های اجتماعی آن در هر جامعه است و مساله مرگ‌های خودخواسته رزیدنت‌های پزشکی و دانشجویان پزشکی تخصصی به یک تراژدی دردناک تبدیل شده است.
شفاآنلاین>سلامت> پدیده مرگ‌های خودخواسته یکی از موضوعات مورد توجه به لحاظ آسیب‌های اجتماعی آن در هر جامعه است و مساله مرگ‌های خودخواسته رزیدنت‌های پزشکی و دانشجویان پزشکی تخصصی به یک تراژدی دردناک تبدیل شده است.
به گزارش شفاآنلاین:با مرگ خودخواسته یک رزیدنت دیگر، تعداد رزیدنت‌هایی که بر اثر شرایط سخت کاری طی یک سال گذشته بر اثر خودکشی جان خود را از دست دادند، به ۱۰ تن رسید. هویت پزشکی که به تازگی مرگ خودخواسته را انتخاب کرده است، نیلوفر الف رزیدنت سال چهارم روانپزشکی بیمارستان امام حسین(ع) تهران، اعلام شده و بر اساس گزارش‌های منتشر شده، پیش از او سه رزیدنت دیگر در بیمارستان امام حسین(ع) وابسته به دانشگاه بهشتی، در سال گذشته به زندگی خود پایان داد‌ه‌اند. نکته قابل تامل اینکه، با وجود چنین اتفاق‌های غیرقابل جبرانی، شواهدی مبنی بر اینکه مقامات دانشگاه علوم پزشکی و وزارت بهداشت درصدد تحقیق و بررسی علل این اتفاق‌های ناگوار برآمده باشند وجود ندارد.
اما به گفته کارشناسان این حوزه یکی از دلایلی که به فزونی مرگ‌های خودخواسته رزیدنت‌ها دامن می‌زند سوءاستفاده‌های کاری از رزیدنت‌ها توسط تعداد محدودی از اساتید علاوه بر شیفت‌های سنگین و طاقت‌فرسا است. از طرفی شرایط کاری رزیدنت‌ها موجب اعتراض بسیاری از آنها شده است. ۱۵ شیفت کاری ۳۰ ساعته در ماه، نداشتن حق کار در بیرون از بیمارستان و حق‌الزحمه سه میلیون تومانی، بدون بیمه! این چکیده شرایط کاری رزیدنت‌هاست.
چنین شرایطی آمار افسردگی و خودکشی را در بین رزیدنت‌ها بالا برده است. آنها بعد از قبولی در آزمون تخصصی، باید تعهدنامه‌ای امضا کنند و ضمانت بدهند که اگر شخص تحت هر شرایطی نتواند دوره خود را تمام کند، باید دو برابر هزینه تحصیل خسارت پرداخت کند. حتی اگر این دوره به دلیل مرگ ناتمام مانده باشد! از سویی به گفته برخی رزیدنت‌ها طلاق و انصراف در میان دستیارهای پزشکی معمول و رایج است. از طرفی به گفته کارشناسان حوزه بهداشت پزشک پس از طی دوره رزیدنتی یا باید برای خود یک مطب شخصی اجاره کند که با هزینه‌های میلیونی اجاره‌بهای مطب‌ها و دیگر هزینه‌های جاری اکثر پزشکان جوان چنین سرمایه هنگفتی برای زدن یک مطب شخصی ندارند و یا در صورت داشتن شرایط و ضوابط از پیش تعیین شده، در یک مرکز درمانی دولتی مشغول به کار شود که درآمد ناچیز و تعرفه‌های دولتی این مراکز، کفاف زندگی را نمی‌دهد و بخش زیادی از این هزینه‌ها که توسط بیمه‌ها باید پرداخت شود، ماه‌ها و یا حتی سال‌ها بعد به دست پزشک می‌رسد. در نتیجه این روزها شرایط برای رزیدنت‌ها مملو از استرس است. رزیدنت‌ها مجبور به تحمل شرایط و اتمام این دوره هستند.
ایجاد نهادی برای رسیدگی به مشکلات رزیدنت‌ها
در همین رابطه عباس آقازاده، رییس مجمع عمومی سازمان نظام‌پزشکی گفت: راهکاری برای کاهش خودکشی رزیدنت‌ها در نظر گرفتیم ولی نمی‌توان یک راهکار را برای تمامی افراد در نظر گرفت. خودکشی در هر فردی تحلیل و بررسی خاص خودش را دارد. اما به طورکلی اگر مشکلاتی که سازمان نظام‌پزشکی آنها را ارزیابی کرده حل و فصل شود، آرامش به رزیدنت‌ها بازخواهد گشت. البته شرایط کاری و تحصیلی رزیدنت‌ها را باید مسوولین وزارت بهداشت و دانشگاه‌ها درک کنند. زیرا این روزها حجم کاری زیادی بر دوش آنها سنگینی می‌کند. به نظرم برای پیگیری مشکلات رزیدنت‌ها باید یک نهادی مستقل اما زیر نظر سازمان نظام‌پزشکی ایجاد شود.وی افزود: تمامی رزیدنت‌ها باید تعهدنامه‌ای امضا کنند و ضمانت بدهند که اگر شخص تحت هر شرایطی نتواند دوره خود را تمام کند، باید دو برابر هزینه تحصیل خسارت پرداخت کند. به نظرم نباید شرایط کار به گونه‌ای باشد که فرد به راحتی انصراف دهد.
بنابراین بهتر است موقعیت کار برای رزیدنت‌ها قابل تحمل شود. در هر صورت هر خودکشی به دلیل سختی کار و کشیک‌ها نیست؛ خودکشی رزیدنت‌ها دلایل متفاوتی دارد؛ از وضعیت روانی و معیشتی آنها بگیرید تا تعرفه‌های پایین؛ به همین دلیل مجموع تمامی این موارد منجر به خودکشی در رزیدنت‌ها می‌شود.
رییس مجمع عمومی سازمان نظام‌پزشکی تاکید کرد: در هر صورت می‌توان با ۱۰ ساعت کار محترمانه شرایط کاری را برای رزیدنت‌ها قابل تحمل کرد. متاسفانه این روزها رزیدنت‌ها از بالادستان خود برخورد غیرمحترمانه می‌بینند، به همین دلیل سختی کار بر آنها چیره می‌شود. درنتیحه تنها حجم کار نیست بلکه رفتار افراد و کل سیستم و نهادهای آموزشی نیز بر روح و روان آنها تاثیر می‌گذارد. برخی اساتید به خاطر اینکه رزیدنت‌ها هنوز دانشجواند رفتار معقولی با آنها ندارند. به همین دلیل علاوه بر کشیک‌های طولانی، نوع برخورد کادر درمان بیمارستان می‌تواند اثرات منفی بر روان رزیدنت‌ها بگذارد. به همین خاطر سازمان نظام‌پزشکی در شرف پیگیری و رسیدگی به این امورات هست اما برای پیگیری بهتر باید نهادی مستقل تمامی مشکلات رزیدنت‌ها را پیگیری کند.
ورود دستگاه‌های نظارتی به خودکشی‌ها
دکتر یعقوب اسماعیلی روانپزشک و استاد دانشگاه خوارزمی نیز درخصوص خودکشی رزیدنت‌ها گفت: فردی که به تازگی دست به خودکشی زده از خانواده روانپزشکان است و با دیگر خودکشی رزیدنت‌ها متفاوت است. زیرا روانپزشک‌ها باید آرامش روانی داشته باشند تا بتوانند بیماران را درمان کنند. اما با این حال تفاوت زیادی بین جسم و روح انسان وجود دارد. اگر پزشکی بیمار شود، می‌تواند به راحتی خود را نیز درمان کند. اما در مسائل روانی، اصطلاحی در روانپزشکی وجود دارد که باید بین درمانگر و درمانجو رابطه‌ای به وجود بیاید تا درمانگر درخصوص مشکلات بیمار حضور شهودی و بی‌واسطه داشته باشد. بنابراین درمانگری که به بیمار مشورت می‌دهد باید روان و حال او را به خوبی درک کند.
وی افزود: در هر صورت روانشناس و روانپزشک باید از لحاظ روحی و روانی به قدری رشد کرده باشند که اگر بیماری به آنها مراجعه کرد بتوانند به دور از مشکلات فردی خارج از هر گونه گره‌ای به درمانجو مشورت دهند. در نتیجه افرادی که به این حوزه شغلی ورود می‌کنند، باید از لحاظ روحی و روانی به بلوغ و رشد رسیده باشند. لذا انتشار اخبار خودکشی رزیدنت‌های روانپزشکی در جامعه تبعات بسیار منفی دارد. زیرا همین فرد تا مدتی پیش به عنوان روانشناس و روانپزشک به مردم مشورت می‌داده است. بنابراین با انتشار چنین خبرهایی نگاه مردم نسبت به روانشناس‌ها تغییر خواهد کرد. به نظرم نشر چنین اخباری به صلاح نیست زیرا اعتماد عمومی نسبت به روانپزشک‌ها سلب می‌شود. این استاد دانشگاه اظهار کرد: از طرفی باید دستگاه‌های نظارتی جامعه در مورد خدمات روانی و روان‌درمانی نظارت بیشتری داشته باشند. همچنین هر فردی هم به دنبال این رشته تحصیلی و شغلی نرود. دستگاه‌های نظارتی نیز نباید به راحتی مجوز دهند. چرا که وقتی فردی از پزشکی درخواست نظرمشورتی و کمک می‌کند، پزشک معالج باید در صحت و سلامت روانی باشد. زمانی که شخصیت درمانگر با درمانجو درگیر می‌شود، سلامت روان درمانگر بسیار اهمیت دارد. زیرا اگر غیر از این موضوع باشد، درمانگر افکار بیمارگونه خود را به بیمار منتقل می‌کند.
او ادامه داد: برخلاف اظهارات برخی، روانپزشکان سختی کار ندارند؛ حرفه روانپزشکی جزو حرفه‌های خیلی پراسترس نیست. اما ابتدای هر امری روانپزشکان باید در شرایط روانی نرمال و آرام‌بخشی باشند تا بتوانند خدمات خوبی به بیماران ارائه کنند.
ضربه به اعتماد عمومی
دکتر علیرضا شریفی‌یزدی، روانشناس و آسیب‌شناس اجتماعی نیز با اشاره به اینکه سختی کار به تنهایی منجر به خودکشی رزیدنت‌ها نمی‌شود،گفت: به نظرم سختی کار در هیچ انسانی منجر به خودکشی نمی‌شود. همیشه از دو منظر باید به افرادی که خودکشی می‌کنند، توجه کرد. یکی مسائل مشکلات روانی فردی و یکی هم رخدادهای اجتماعی که زمینه خودکشی را در افراد فراهم می‌کند. در نتیجه وقتی درخصوص سختی کار سخن می‌گوییم باید بدانیم انسانی که به لحاظ روانی سالم باشد، طبیعتا سختی کار را یا می‌پذیرد یا اگر احساس می‌کند از پس کار برنمی‌آید استعفا می‌دهد و به سراغ کار دیگری می‌رود. طبیعتا یک رزیدنت روانپزشکی سختی کار دشوار و پیچیده‌ای ندارد. اما افرادی که خودکشی می‌کنند زمینه‌های عصبی و روانی را تجربه می‌کنند.
وی افزود: به نظرم اگر این فرد رزیدنت روانپزشکی نبود، یعنی رزیدنت چشم پزشکی هم بود باز خودکشی می‌کرد. با اینکه رشته پزشکی بسیار سخت و طاقت‌فرساست ولی در حدی نیست که فردی بخواهد خودکشی کند. بنابراین یک سری زمینه‌های روانی و خانوادگی در فرد وجود دارد که فرد به سمت خودکشی می‌رود. این روانشناس اجتماعی با اشاره به پیامدهای منفی خودکشی رزیدنت‌ها اظهار کرد: قاعدتا خودکشی رزیدنت‌ها علی‌الخصوص روانپزشک‌ها پیامدهای منفی در جامعه دارد. زیرا به طور طبیعی فرهنگ استفاده از روانشناس و روانپزشک در ایران بسیار پایین است. بنابراین بسیاری از افراد اختلالات روانی خود را نمی‌شناسند یا آنها را قبول نمی‌کنند. همچنین بسیاری از مردم مراجعه به روانشناس و روانپزشک و مصرف داروی اعصاب را به عنوان یک انگ می‌دانند.
متاسفانه در ذهنیت افراد به اشتباه جاافتاده که مصرف داروهای اعصاب و روان، اعتیادآور است و یا افرادی که این داروها را مصرف می‌کنند، دیوانه هستند. چه بسا برخی مردم روانپزشکان را دیوانه می‌دانند. حال وقتی یک دانشجوی روانپزشکی خودکشی می‌کند، متاسفانه اعتماد عمومی به جامعه روانپزشکان و روانشناسان کاهش پیدا می‌کند. به همین دلیل به نظرم نباید بر اینگونه اخبار مانور داد. چرا که خودکشی در هر قشر و گروهی ازجمله سربازان، معلمان، نظامیان، استادان، کارمندان، هنرمندان، کارگران و پزشکان اتفاق می‌افتد. بنابراین خودکشی ارتباطی به رشته تحصیلی و شغلی افراد ندارد. خودکشی به شرایط روحی و روانی افراد بستگی دارد.روزنامه جهان صنعت
