شفاآنلاین-طبق مطالعات انجام شده 80 درصد از مردم ایران ، رسانه ها را به عنوان مهم ترین منبع اطلاعات بهداشتی مطرح می کنند که از این ظرفیت می توان برای ترویج خودمراقبتی استفاده کرد.
به گزارش شفاآنلاین،خودمراقبتی شامل اعمالی اکتسابی، آگاهانه و هدفدار است که مردم برای خود،
فرزندان و خانواده شان انجام می دهند تا تندرست بمانند، از سلامت ذهنی و
جسمی خود حفاظت کنند، نیازهای اجتماعی و روانی خود را برآورده سازند، از
بیماری ها یا حوادث پیشگیری کنند، ناخوشی ها و وضعیت های مزمن را مراقبت
کنند و نیز از سلامت خود بعد از بیماری حاد یا ترخیص از بیمارستان حفاظت
کنند.
**تعریف خودمراقبتی
«شهرام رفیعی فر» مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در تعریف خودمراقبتی می گوید: خودمراقبتی به وضوح موجب افزایش کارآیی و مهارت های فردی می شود و یکی از مفاهیم اصلی برای تاکید بر رفتار سالم است.
وی می افزاید: خودمراقبتی فرآیندی است که شروع آن با خود فرد است و دلیلش نیازی است که او به این فرآیند احساس می کند؛ اما این احساس نیاز، به تنهایی، کافی نیست بلکه خودباوری، اعتماد به نفس و خوداتکایی نیز لازم است.
مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت ادامه می دهد: سازمان جهانی بهداشت، خودمراقبتی را ˈتوانایی افراد، خانواده ها و جامعه ها برای حفظ و ارتقای سلامت، پیشگیری از بیماری ها و مقابله با ناخوشی ها و معلولیت ها، با حمایت یا بدون حمایت ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و مراقبت های سلامتˈ می داند.
**نقش رسانه در خودمراقبتی چیست و تا چه اندازه ای می تواند در این مقوله تاثیرگذار باشد؟
مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت می گوید: رسانه ها به ویژه رسانه های جمعی، عامل قدرتمندی برای برقراری ارتباط و دسترسی به توده انبوهی از افراد هستند چنانکه طبق مطالعات انجام شده 80 درصد هم میهنان ، رسانه ها را به عنوان مهم ترین منبع اطلاعات بهداشتی مطرح می کنند.
رفیعی فر می افزاید: رسانه ها به ویژه رسانه های جمعی، به عنوان یکی از ارکان خودمراقبتی، مهم ترین منبع برای افزایش آگاهی، تغییر نگرش و توسعه رفتارهای بهداشتی به شمار می روند.
وی با تاکید بر این که رسانه ها به عنوان بهترین حامیان سلامت و مروجان خود مراقبتی هستند، خاطر نشان می کند:این رسانه ها در سراسر جهان، نقش بسیار مهمی در سلامت فردی و عمومی و پیشگیری از انواع بیماری ها بر عهده دارند و منبع مهمی برای ارتقای سلامت هستند.
به گفته مدیر کل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت، رابطه بین رسانه های جمعی و سلامت یک رابطه دو جانبه است؛ از سویی، ارتقای سلامت موضوع مهمی برای رسانه های جمعی محسوب می شود و از سوی دیگر، حوزه سلامت، با توجه به رسالتی که در ارائه اطلاعات دارد، به رسانه های جمعی نیازمند است.
رفیعی فر می گوید: رسانه های جمعی در بسط و توسعه خودمراقبتی جهت ارتقای سلامت مردم می توانند نقش به سزایی داشته باشند.
وی می افزاید: رسانه ها با فراهم کردن اطلاعات و یادآوری به جامعه در مورد اثرات رفتار مخرب سلامتی و فواید اتخاذ رفتارها و شیوه های زندگی سالم موجب افزایش سطح آگاهی عمومی می شوند.
وی تصریح می کند: مطالعات نشان می دهد که رسانه های جمعی بیش از 80 درصد می توانند سبب افزایش آگاهی شوند.
مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت می گوید: رسانه ها با تاکید بر اثرات سوء رفتارهای مخرب سلامت و منافع حاصل از رفتار پیشگیرانه، سبب تغییر و اصلاح باور و نگرش افراد جامعه و ترغیب آنان برای تغییر رفتار می شوند.
رفیعی فر می افزاید: مطالعه دیگری نشان می دهد که برنامه های رسانه جمعی در خصوص تحرک بدنی، موجب تغییر رفتار و گرایش مردم به تحرک بدنی به میزان 30 درصد شده است.
وی یادآور می شود: رسانه ها با تاکید بر مشکلات سلامتی و ایجاد تفکر انتقادی، بستری مناسب برای خلق سیاست های حامی سلامت فراهم می کند.
** آیا به طور مثال انتشارات یک رسانه درباره خودمراقبتی با استفاده از گیاهان دارویی می تواند برای مردم سودمند باشد ؟
مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت تصریح کرد: بخشی از خودمراقبتی به معنای استفاده آگاهانه از داروهای بدون نیاز به تجویز پزشک است.
رفیعی فر می افزاید: اگر منبع اطلاعات رسانه ها در مورد گیاهان دارویی معتبر باشد، اطلاع رسانی در مورد گیاهان دارویی می تواند به عنوان معرفی یک داروی بدون نیاز به تجویز پزشک برای مردم سودمند باشد.
وی ادامه می دهد: البته اطلاعات غیرمعتبر در مورد گیاهان دارویی زیاد است که گاهی موجب ضرر و زیان مردم می شود؛ مهم تشخیص اعتبار و صحت و درستی این پیام ها است.
نامبرده اضافه می کند: ممکن است یک گیاه دارویی با داروی دیگری که فرد مصرف می کند تداخل داشته باشد و ایجاد آسیب کند؛ باید مراقب بود و در پیام های رسانه ای موارد عدم مصرف گیاهان دارویی را نیز بیان کرد.
**رسانه ها و لزوم مصاحبه با کارشناسان مربوطه در امر خودمراقبتی
مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت می گوید: با توجه به اینکه ارتقای سلامت مردم تنها هدف کارشناسان متخصص در حوزه سلامت بوده و شرکت ها معمولا به دنبال بازاریابی برای محصولات خود هستند باید حتما فقط با کارشناسان متخصص صحبت شود.
**اشاعه خودمراقبتی از طریق رسانه ها آیا تهدیداتی نیز می تواند به دنبال داشته باشد؟
مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت می گوید: در صورتی که رسانه ها به طور هدفمند و برنامه ریزی شده به مباحث مرتبط با خود مراقبتی وارد شود، نه تنها اشاعه خودمراقبتی از طریق رسانه ها تهدیدی به دنبال نخواهد داشت، بلکه به عنوان بزرگ ترین حامی در امر سلامت مردم مطرح خواهند بود.
رفیعی فر می افزاید: به طور مثال رسانه ها در اشاعه خودمراقبتی باید تعریف درستی از خود مراقبتی و تحلیل درستی از وضعیت موجود داشته باشند، مخاطبان را بشناسند و دسته بندی مناسبی از آنها داشته و جهت تغییر رفتار اهداف اختصاصی داشته باشند، از استراتژی مناسب استفاده کرده و پیام و محتوای آموزشی مناسبی را تهیه کنند آنگاه در اشاعه خودمراقبتی موفق می شوند.
** رسالت رسانه ها در برابر سلامت مردم و اخبار منتشره
مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت در ادامه می گوید: استفاده از قانون برای نهادها و سازمان های مرتبط با سلامت ارزشمند است و به خوبی می تواند در خط مشی آنها تاثیر بگذارد، رسانه ها به عنوان کانال های ارتباطی باید از ظرفیت های خود جهت آموزش مردم استفاده کنند و مردم را در قبال عوامل خطر سلامت آگاهی داده و توانمند کنند و سازمان ها و نهادها را به مسوولیتشان تذکر داده و با جزئیات پیگیری کنند.
رفیعی فر می افزاید: از سوی دیگر محتوای آموزشی رسانه ها باید از منابع قابل اعتماد استخراج شود تا در صورتی که مشکلی به وجود آمد بتوان به منبع محتوای آموزشی استناد کرد و حتی در صورت نیاز از منبع خواست تا پاسخگو باشد.
**آینده ترویج خودمراقبتی از سوی رسانه ها را چگونه می بینید؟
مدیر کل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت می گوید: رسانه ها باید به طور هدفمند در زمینه مداخلات برنامه ریزی شده حوزه سلامت عمل کنند.
رفیعی فر می افزاید: شواهد نشان می دهد که رسانه جمعی از طریق اثر گذاری بر وضع قوانین و مقررات باعث نهادینه شدن شیوه زندگی سالم می شود. به طور مثال در خصوص ورزش همگانی در تحقیقی، حدود 40 درصد تغییرات در این امر به واسطه اثر گذاری رسانه های جمعی بر قوانین و مقررات مرتبط با ورزش همگانی بوده است.
وی تاکید می کند: از این رو ضروری است اصحاب رسانه و متخصصان بهداشتی با همکاری یکدیگر به جستجوی راه هایی برای اثرگذاری بیشتر رسانه ها بر جامعه جهت ترویج خودمراقبتی بپردازند.
**اشاعه خودمراقبتی در رسانه ها چه مزایایی دارد؟
مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت، می گوید: با توجه به حوزه انتشار وسیع جغرافیایی رسانه ها در گستره ملی یکی از کارکردهای مهم رسانه های کشور، تلاش در جهت ارتقای سلامت مردم است.
رفیعی فر می افزاید: امروزه رسانه های جمعی شامل مطبوعات و رادیو ، تلویزیون و رسانه های اجتماعی از جمله وبلاگ ها، ویکی ها، شبکه های اجتماعی مجازی و فناوری های نوین ارتباطی و اطلاعاتی مانند تلفن همراه و تبلت به بخش جدایی ناپذیر زندگی آدمی تبدیل شده اند و در صورتی که این رسانه ها از ظرفیت فوق جهت ترویج خود مراقبتی به خوبی استفاده کنند، مزایا و منافع بسیاری برای مردم خواهد داشت.
وی خاطر نشان می کند: از مهم ترین مزایای خودمراقبتی می توان به صرفه جویی در زمان، صرفه جویی در هزینه، ایجاد حس کنترل در فرد، کنترل پیامدها و عوارض بیماری، بهبود کیفیت زندگی، درک بهتر شرایط، رفتارهای سالمتر، کاهش تعداد حوادث و اورژانس های بیمارستانی، کاهش تعداد دفعات مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی و ایجاد رابطه بهتر بین پزشک و بیمار اشاره کرد.
رفیعی فر تاکید می کند: برخی دیگر از مهم ترین مزایای خودمراقبتی از این قرار است:
•انرژی مردم را تجدید می کند.
•استرس مردم را کاهش می دهد.
•چشم اندازی نو و احساسی مثبت برای زندگی به مردم می بخشد.
•احساس شادی، آرامش و صلح را در مردم ایجاد می کند.
•مردم احساس سلامت و تندرستی در جسم خود می کنند.
•اعتماد به نفس و عزت نفس مردم را افزایش می دهد.
•شور و شوق زندگی و انگیزه موفقیت مردم را افزایش می دهد.
ایرنا
**تعریف خودمراقبتی
«شهرام رفیعی فر» مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در تعریف خودمراقبتی می گوید: خودمراقبتی به وضوح موجب افزایش کارآیی و مهارت های فردی می شود و یکی از مفاهیم اصلی برای تاکید بر رفتار سالم است.
وی می افزاید: خودمراقبتی فرآیندی است که شروع آن با خود فرد است و دلیلش نیازی است که او به این فرآیند احساس می کند؛ اما این احساس نیاز، به تنهایی، کافی نیست بلکه خودباوری، اعتماد به نفس و خوداتکایی نیز لازم است.
مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت ادامه می دهد: سازمان جهانی بهداشت، خودمراقبتی را ˈتوانایی افراد، خانواده ها و جامعه ها برای حفظ و ارتقای سلامت، پیشگیری از بیماری ها و مقابله با ناخوشی ها و معلولیت ها، با حمایت یا بدون حمایت ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و مراقبت های سلامتˈ می داند.
**نقش رسانه در خودمراقبتی چیست و تا چه اندازه ای می تواند در این مقوله تاثیرگذار باشد؟
مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت می گوید: رسانه ها به ویژه رسانه های جمعی، عامل قدرتمندی برای برقراری ارتباط و دسترسی به توده انبوهی از افراد هستند چنانکه طبق مطالعات انجام شده 80 درصد هم میهنان ، رسانه ها را به عنوان مهم ترین منبع اطلاعات بهداشتی مطرح می کنند.
رفیعی فر می افزاید: رسانه ها به ویژه رسانه های جمعی، به عنوان یکی از ارکان خودمراقبتی، مهم ترین منبع برای افزایش آگاهی، تغییر نگرش و توسعه رفتارهای بهداشتی به شمار می روند.
وی با تاکید بر این که رسانه ها به عنوان بهترین حامیان سلامت و مروجان خود مراقبتی هستند، خاطر نشان می کند:این رسانه ها در سراسر جهان، نقش بسیار مهمی در سلامت فردی و عمومی و پیشگیری از انواع بیماری ها بر عهده دارند و منبع مهمی برای ارتقای سلامت هستند.
به گفته مدیر کل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت، رابطه بین رسانه های جمعی و سلامت یک رابطه دو جانبه است؛ از سویی، ارتقای سلامت موضوع مهمی برای رسانه های جمعی محسوب می شود و از سوی دیگر، حوزه سلامت، با توجه به رسالتی که در ارائه اطلاعات دارد، به رسانه های جمعی نیازمند است.
رفیعی فر می گوید: رسانه های جمعی در بسط و توسعه خودمراقبتی جهت ارتقای سلامت مردم می توانند نقش به سزایی داشته باشند.
وی می افزاید: رسانه ها با فراهم کردن اطلاعات و یادآوری به جامعه در مورد اثرات رفتار مخرب سلامتی و فواید اتخاذ رفتارها و شیوه های زندگی سالم موجب افزایش سطح آگاهی عمومی می شوند.
وی تصریح می کند: مطالعات نشان می دهد که رسانه های جمعی بیش از 80 درصد می توانند سبب افزایش آگاهی شوند.
مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت می گوید: رسانه ها با تاکید بر اثرات سوء رفتارهای مخرب سلامت و منافع حاصل از رفتار پیشگیرانه، سبب تغییر و اصلاح باور و نگرش افراد جامعه و ترغیب آنان برای تغییر رفتار می شوند.
رفیعی فر می افزاید: مطالعه دیگری نشان می دهد که برنامه های رسانه جمعی در خصوص تحرک بدنی، موجب تغییر رفتار و گرایش مردم به تحرک بدنی به میزان 30 درصد شده است.
وی یادآور می شود: رسانه ها با تاکید بر مشکلات سلامتی و ایجاد تفکر انتقادی، بستری مناسب برای خلق سیاست های حامی سلامت فراهم می کند.
** آیا به طور مثال انتشارات یک رسانه درباره خودمراقبتی با استفاده از گیاهان دارویی می تواند برای مردم سودمند باشد ؟
مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت تصریح کرد: بخشی از خودمراقبتی به معنای استفاده آگاهانه از داروهای بدون نیاز به تجویز پزشک است.
رفیعی فر می افزاید: اگر منبع اطلاعات رسانه ها در مورد گیاهان دارویی معتبر باشد، اطلاع رسانی در مورد گیاهان دارویی می تواند به عنوان معرفی یک داروی بدون نیاز به تجویز پزشک برای مردم سودمند باشد.
وی ادامه می دهد: البته اطلاعات غیرمعتبر در مورد گیاهان دارویی زیاد است که گاهی موجب ضرر و زیان مردم می شود؛ مهم تشخیص اعتبار و صحت و درستی این پیام ها است.
نامبرده اضافه می کند: ممکن است یک گیاه دارویی با داروی دیگری که فرد مصرف می کند تداخل داشته باشد و ایجاد آسیب کند؛ باید مراقب بود و در پیام های رسانه ای موارد عدم مصرف گیاهان دارویی را نیز بیان کرد.
**رسانه ها و لزوم مصاحبه با کارشناسان مربوطه در امر خودمراقبتی
مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت می گوید: با توجه به اینکه ارتقای سلامت مردم تنها هدف کارشناسان متخصص در حوزه سلامت بوده و شرکت ها معمولا به دنبال بازاریابی برای محصولات خود هستند باید حتما فقط با کارشناسان متخصص صحبت شود.
**اشاعه خودمراقبتی از طریق رسانه ها آیا تهدیداتی نیز می تواند به دنبال داشته باشد؟
مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت می گوید: در صورتی که رسانه ها به طور هدفمند و برنامه ریزی شده به مباحث مرتبط با خود مراقبتی وارد شود، نه تنها اشاعه خودمراقبتی از طریق رسانه ها تهدیدی به دنبال نخواهد داشت، بلکه به عنوان بزرگ ترین حامی در امر سلامت مردم مطرح خواهند بود.
رفیعی فر می افزاید: به طور مثال رسانه ها در اشاعه خودمراقبتی باید تعریف درستی از خود مراقبتی و تحلیل درستی از وضعیت موجود داشته باشند، مخاطبان را بشناسند و دسته بندی مناسبی از آنها داشته و جهت تغییر رفتار اهداف اختصاصی داشته باشند، از استراتژی مناسب استفاده کرده و پیام و محتوای آموزشی مناسبی را تهیه کنند آنگاه در اشاعه خودمراقبتی موفق می شوند.
** رسالت رسانه ها در برابر سلامت مردم و اخبار منتشره
مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت در ادامه می گوید: استفاده از قانون برای نهادها و سازمان های مرتبط با سلامت ارزشمند است و به خوبی می تواند در خط مشی آنها تاثیر بگذارد، رسانه ها به عنوان کانال های ارتباطی باید از ظرفیت های خود جهت آموزش مردم استفاده کنند و مردم را در قبال عوامل خطر سلامت آگاهی داده و توانمند کنند و سازمان ها و نهادها را به مسوولیتشان تذکر داده و با جزئیات پیگیری کنند.
رفیعی فر می افزاید: از سوی دیگر محتوای آموزشی رسانه ها باید از منابع قابل اعتماد استخراج شود تا در صورتی که مشکلی به وجود آمد بتوان به منبع محتوای آموزشی استناد کرد و حتی در صورت نیاز از منبع خواست تا پاسخگو باشد.
**آینده ترویج خودمراقبتی از سوی رسانه ها را چگونه می بینید؟
مدیر کل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت می گوید: رسانه ها باید به طور هدفمند در زمینه مداخلات برنامه ریزی شده حوزه سلامت عمل کنند.
رفیعی فر می افزاید: شواهد نشان می دهد که رسانه جمعی از طریق اثر گذاری بر وضع قوانین و مقررات باعث نهادینه شدن شیوه زندگی سالم می شود. به طور مثال در خصوص ورزش همگانی در تحقیقی، حدود 40 درصد تغییرات در این امر به واسطه اثر گذاری رسانه های جمعی بر قوانین و مقررات مرتبط با ورزش همگانی بوده است.
وی تاکید می کند: از این رو ضروری است اصحاب رسانه و متخصصان بهداشتی با همکاری یکدیگر به جستجوی راه هایی برای اثرگذاری بیشتر رسانه ها بر جامعه جهت ترویج خودمراقبتی بپردازند.
**اشاعه خودمراقبتی در رسانه ها چه مزایایی دارد؟
مدیرکل آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت، می گوید: با توجه به حوزه انتشار وسیع جغرافیایی رسانه ها در گستره ملی یکی از کارکردهای مهم رسانه های کشور، تلاش در جهت ارتقای سلامت مردم است.
رفیعی فر می افزاید: امروزه رسانه های جمعی شامل مطبوعات و رادیو ، تلویزیون و رسانه های اجتماعی از جمله وبلاگ ها، ویکی ها، شبکه های اجتماعی مجازی و فناوری های نوین ارتباطی و اطلاعاتی مانند تلفن همراه و تبلت به بخش جدایی ناپذیر زندگی آدمی تبدیل شده اند و در صورتی که این رسانه ها از ظرفیت فوق جهت ترویج خود مراقبتی به خوبی استفاده کنند، مزایا و منافع بسیاری برای مردم خواهد داشت.
وی خاطر نشان می کند: از مهم ترین مزایای خودمراقبتی می توان به صرفه جویی در زمان، صرفه جویی در هزینه، ایجاد حس کنترل در فرد، کنترل پیامدها و عوارض بیماری، بهبود کیفیت زندگی، درک بهتر شرایط، رفتارهای سالمتر، کاهش تعداد حوادث و اورژانس های بیمارستانی، کاهش تعداد دفعات مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی و ایجاد رابطه بهتر بین پزشک و بیمار اشاره کرد.
رفیعی فر تاکید می کند: برخی دیگر از مهم ترین مزایای خودمراقبتی از این قرار است:
•انرژی مردم را تجدید می کند.
•استرس مردم را کاهش می دهد.
•چشم اندازی نو و احساسی مثبت برای زندگی به مردم می بخشد.
•احساس شادی، آرامش و صلح را در مردم ایجاد می کند.
•مردم احساس سلامت و تندرستی در جسم خود می کنند.
•اعتماد به نفس و عزت نفس مردم را افزایش می دهد.
•شور و شوق زندگی و انگیزه موفقیت مردم را افزایش می دهد.
ایرنا
نظرشما
آخرین اخبار