یک جمعیت شناس مطرح کرد
شرایط اقتصادی کشور و تورم و همچنین تغییر نگرش مردم نسبت به ازدواج و فرزندآوری، به مرور زمان رفتار آنها را تغییر داد و موجب به تعویق‌انداختن فرزندآوری در میان بسیاری از خانواده‌ها شد که این امر مشکلات و پیامدهای زیادی را با خود به همراه خواهد داشت.
شفاآنلاین>سلامت>به گفته کارشناسان جمعیت نرخ باروری در ایران و جهان در چند دهه اخیر به نصف کاهش پیدا کرده است. در تحقیقات مختلف نرخ باروری در ایران از ۱.۷ تا ۱.۸۴ مطرح شده است که زیر سطح جانشینی است. رشد جمعیت ایران در سال ۱۴۲۵ منفی می‌شود و در ۳۰سال آینده بیش از ۳۰ درصد از جمعیت ایران در گروه سنی بالای۶۰ سال قرار خواهند گرفت و درواقع کشور به سمت سالخوردگی و پیر شدن پیش می‌رود.
به گزارش شفاآنلاین: شرایط اقتصادی کشور و تورم و همچنین تغییر نگرش مردم نسبت به ازدواج و فرزندآوری، به مرور زمان رفتار آنها را تغییر داد و موجب به تعویق‌انداختن فرزندآوری در میان بسیاری از خانواده‌ها شد که این امر مشکلات و پیامدهای زیادی را با خود به همراه خواهد داشت.از اینرو برای بررسی ابعاد بحران رشد جمعیت با اسماعیل چراغی، جمعیت شناس گفتگو کرده ایم.
بسته‌های تشویقی که در قانون جوانی جمعیت مطرح شده است چقدر می‌تواند در فرزند آوری تاثیرگذار باشد؟
من حتی قبل از تصویب این قانون هم روی این پرونده کار می‌کردم در بررسی‌های که داشتم خانواده‌های زیادی بودند که حتی در ازای دریافت بسته‌های تشویقی مستقیم هم حاضر نبودند فرزند بیاورند و ادعا داشتند نه شرایط فرهنگی‌اش را دارم که تربیتش کنم نه توان اقتصادی‌اش را دارم. خانواده‌هایی هم بوده‌اند که حتی بدون دریافت این مشوق‌ها تمایل داشتند چند فرزند داشته باشند.
این بسته‌های مستقیم با اینکه اصلاً دولت بتواندبودجه‌اش را تامین کند یا نکند به کنار، اصلاً این -تشویق‌ها می‌تواند تاثیرگذار باشد؟ کدام قشر خانواده‌ها را مجاب می‌کند که فرزند دوم و سوم بیاورد؟
این نگاه باید اصلاح شود. اگر صرفاً این قانون و مشوق‌های بیرونی‌اش را در نظر بگیریم، گویا در جامعه ما فقط این افراد وجود دارند بدون یک پیوست فرهنگی و یک پیشینه معرفتی و شناختی، قطعاً من هم با شما موافقم که با آمدن این دولت و آن دولت اصلاً ممکن است اینها روی هوا برود و عملیاتی نشود. ولی حرف ما این است که اینها مشوق هستند، مشوق یعنی اینکه باید یکسری کارهای بنیادی‌تر و فرهنگی‌تر انجام شود، همه این موارد صرفاً بهانه و تشویق است. به این معنی که ما در بحث قانون تعالی خانواده یا سیاست‌های کلی خانواده داریم می‌گوییم تسهیل ازدواج! تسهیل اشتغال جوانان! تهیه مسکن برای جوانان!یک بخشی از مشکلات مردم در بچه آوردن، سالهای پیش از ازدواج است. یعنی جوان کار و خانه و امنیت شغلی ندارد بعد ما مرتب بگوییم بچه بیاور یک میلیون به تومی‌دهیم! قطعاً قبول نمی‌کند. ولی حرفم این است که اینها را یک بسته ببینیم. یعنی قرار بر این بوده که تسهیل برای ازدواج و اشتغال بشود، مسکن و خانه آسان شود، بعد در کنار آنها فرهنگ‌سازی معنوی هم برای فرزند آوری صورت بگیرد.همیشه تاکید می‌کنم که مردم ما واقعاً به ضرورت و بحران جمعیت پی نبردند، وظیفه ماست که آگاه‌سازی کنیم. در۱۰۰ سال آینده جوانان ما چگونه می‌خواهند زندگی کنند یا به لحاظ اضمحلال جمعیت، آیا اصلاً نژاد ایرانی می‌تواند بماند یا نه؟
یعنی وضعیت رشد منفی جمعیت در این حد بحرانی است که کلاً نژاد ما از بین برود؟
بله؛ علمی صحبت می‌کنیم. این را من نساخته‌ام، سناریوی سازمان ملل است. آن سناریو حداقلی‌اش می‌گوید الان روی آن صحبت می‌کنیم اگر متوسط رشد جمعیت کمتر از یک باشد یا زادآوری بشود یک و خرده‌ای کمتر و در شرایط فعلی بر این اساس پیش می‌رویم در حوالی۸۰یا۱۰۰ سال آینده جمعیت پس رفت پیدا خواهد کرد. با این نرخ رشد که زیریک آمده و نرخ باروری که کمتر از ۱.۶ و ۱.۷ قرار گرفته، واقعاً بحران بودن و مسئله‌مند بودن و خطر بودن این امرباید آگاه‌سازی و به لحاظ معنوی فرهنگ‌سازی شود.
یک زمانی تبلیغ فرزند کمتر زندگی بهتر می‌کردند آیااین رشد منفی جمعیت تاثیر آن شعارها است یا پیری جمعیت چرخه‌ای است که در کل دنیا اتفاق می‌افتد؟
به نقش هردو در کاهش رشد جمعیت اعتقاد دارم. به عنوان کسی که تخصص جمعیتی و جامعه‌شناختی دارد، می‌گویم آن اندیشمندانی که می‌گویند جریان پیری وسالمندی چرخه‌ای طبیعی است، کاملاً درست می‌گویند. ما مخالف این نیستیم و این یک حرف علمی است اما سوال این است که آیا ما می‌توانیم این چرخه را به تاخیر بیندازیم و بتوانیم از این دوره جوانان فعال برای یک پیشران اقتصادی، پیشرفت و جهش بزرگ اقتصادی استفاده کنیم تا بار خودمان را ببندیم تا در دوره‌ای که طبیعتاً مثل ژاپن توی این جریان می‌افتیم مشکلاتمان کمتر باشد؟من معتقدم باید حتماً این چرخه طبیعی را که عمیقاً اعتقاد دارم طبیعی است به تاخیر بیندازیم و از این فرصت یا پنجره طلایی برای یک جهش بلند اقتصادی استفاده کنیم.
چه عواملی باعث شد امروز فرآیند رشد جمعیت در کشور منفی و بحرانی شود؟
اگر بخواهیم از لحاظ فرهنگی بررسی کنیم این امر عوامل تاثیرگذار زیادی دارد که یکی از آنها واحد تنظیم خانواده است که در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود. برنامه تنظیم خانواده تعداد بچه‌های دهه ۷۰ را کم کرد والان هر مقداری که بچه کمتر شده باشد طبیعتا تولد‌های کمتری هم داشته و خواهیم داشت.
اجرای برنامه تنظیم خانواده در جامعه اقدامی بود که از سوی سیاستگذاران کشور صورت گرفت، مگر آنها نمی‌دانستند با این رویه رشد جمعیت تغییرخواهد کرد؟ آیا عمدی در کار بوده است؟
اجرای این برنامه پایش نشده عملیاتی شد. جمعیت در سال به ۵۰میلیون نفر رسید. اواخر جنگ سال۶۷ و ۶۸ بود و زیرساخت‌های اقتصادی ما آمادگی نداشت، کارشناسان ما با این باور که نرخ رشد ۳.۲ است و اگر با این وضعیت پیش برویم ممکن است تا سال ۸۰ بشود ۱۵۰ میلیون جمعیت داشته باشیم و نتوانیم آنها را حمایت کنیم، برنامه تنظیم خانواده را عملیاتی و اجرایی کردند.متاسفانه فرهنگ ما به گونه‌ای است که گاهی چیزهای بد را بهتر عمل می‌کنیم، قرار بود از سال مثلاً ۷۰ طی۲۰ سال، تا سال ۹۰ از ۶فرزندی که خانواده‌ها در آن دهه داشتند تا سالهای۷۳ به ۴ فرزند برسیم اما متاسفانه در سال ۸۵ چشم باز کردیم دیدیم نرخ رشد از نرخ جانشین هم پایین‌تر آمده و به یک و کمتر از یک رسیده ایم.بحث تنظیم خانواده فی النفسه کاری نکرد بلکه مزه رفاه و شیرینی آرامش و بی‌خیالی را در خانواده‌های ایرانی زنده کرد. یعنی زنی که سه، چهار یا پنج فرزند می‌آورد و به سختی‌های این بچه‌ها عادت کرده بود وقتی به او گفتند بچه کمتر بیاور، متوجه شد داشتن فرزند کمتر برایش رفاه می‌آورد! خانه آرام است، شلوغی ندارد و...وقتی که شیرینی راحت زندگی کردن و توجه به افق‌های فردگرایانه در جامعه ما زنده شد دیگر این زنی را که به راحتی عادت کرده دیگر نمی‌توانید به او بگویید بچه بیاور! برای اینکه عادت کرده و لذت این راحتی را چشیده است.من هم معتقدم اگر می‌خواهیم جامعه را ترغیب به فرزندآوردن کنیم، باید خانه‌های بزرگ‌ترداشته باشیم، آپارتمان های۷۵ متری جا ندارد، حتماً باید همه بحث‌های ما سلامت‌محور باشد با محوریت سلامت مادر.یعنی باید به سلامت مادران و دختران توجه کنیم که اگرمادری بخواهد بارور شود باید به صورت ماهانه سبد واقعی تغذیه‌ای دقیق مخصوص مادر و کودک در اختیارش قرار گیرد زیرا حقوق‌ها ناچیز است و مادر باردار بعضا هفته‌ها میوه و گوشت نمی‌خورد. من حیث‌المجموع همه عناصری که به لحاظ اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، بهداشتی، محافظتی، مراقبتی و...را واقعاً برای مادر تامین کنیم بعد از این مادر بخواهیم که فرزند بیاورد.آنا
نظرشما
آخرین اخبار