محدودیت، نه ناتوانی

این نگرش، توانمندی معلولان را شکوفا و به افراد فعال در عرصه‌های مختلف تبدیل کرده است. معلولیت یعنی نقص جسمی یا ذهنی که در اثر آن، فرد از تامین ضرورت‌های زندگی عادی فردی یا اجتماعی ناتوان است. قریب به ۱۵ درصد مردم جهان دارای نوعی معلولیت هستند. با توجه به این، ارتقای مشارکت معلولان و توانمندسازی آنان بر اساس برنامه توسعه فراگیر، عادلانه و پایدار ترسیم شده در افق ۲۰۳۰ در دستور کار دولت‌هاست. افزایش سطح استانداردها، تامین تجهیزات مورد نیاز، اشتغال و بهره‌مندی معلولان از فرصت‌های اجتماعی و… از اولویت‌های سیاستگذاری دولت‌هاست.

*سازمان ملل در سال ۲۰۲۱ نیز با شعار «به سوی جهانی با دسترسی بهتر و پایدارتر برای معلولان در دوران پساکرونا»، راهبری و مشارکت افراد دارای معلولیت را در فرآیند توسعه پس از کووید۱۹ هدف قرار داده است. به خاطر دارم چند سال پیش نیز شعار «گردشگری برای همه» را با رویکرد گردشگری معلولان، امکان دیدن جاذبه‌ها و شگفتی‌ها و کسب تجارب نوین برای آنان انتخاب کرده بود. اروپا به دلیل جمعیت نسبتا زیاد معلول، ورود معلولان به فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی و توسعه مهارت آنان به عنوان یک ضرورت برای دسترسی به فرصت‌های شغلی، تعریف و فهم مشترک از معلولیت و برنامه‌ریزی برای ابتلای کمتر معلولان به کرونا را در اولویت قرار داده است. حدود ۱۵ درصد از جمعیت ایران، برابر با ۱۲ میلیون نفر، را معلولان تشکیل می‌دهند. همچنین سه درصد مردم شهرستان ایرانشهر (حدود ۷۰۰۰ نفر) دچار نوعی از معلولیت هستند. به رغم تلاش صادقانه دست‌اندرکاران شهرستان، امکانات اندک و نبود منابع و ابزارهای لازم، خدمات‌رسانی به این عزیزان را دشوارتر کرده است. به سبب کمبود امکانات، عدم مناسب‌سازی فضای شهری و ساختمان‌ها، عدم استخدام، عدم آموزش و ناآگاهی جامعه به نیازها، توانایی‌ها و مشکلات‌ آنان، معلولان با شرایط ویژه‌ای روبه‌رو هستند.

متاسفانه برخی مسوولان در به کار‌گیری معلولان و فراهم‌ شدن زمینه فعالیت اجتماعی و اقتصادی آنان، اقبالی نشان نمی‌دهند. حتی در ساده‌ترین امور مانند مناسب‌سازی محیط برای توان استفاده معلولان از امکانات، شاهد تعلل برخی مسوولان هستیم. ۱۲ آذر (۳ دسامبر)، روز جهانی معلولان، در واقع پیامی است به ما که به شکرانه نعمت سلامتی، فراموش نکنیم معلولان از ما هستند، نیازشان نیاز ماست، هویت‌شان هویت ماست، ظرفیت ارزشمند فرهنگی و اجتماعی برای جامعه هستند، شایسته احترام و دارای کرامت‌اند و مسوولیت ماست که با رفع موانع و فراهم کردن زیرساخت‌ها و ابزار لازم، اعتمادبه‌نفس آنان را بالا ببریم و کمک کنیم خودشان باشند. در عصر ارتباطات، انقلاب صنعتی چهارم و پیشرفت انفجارگونه فناوری‌های نوین، تامین وسایلی از قبیل تلفن هوشمند، لپ‌تاپ، تبلت، خودپرداز، کتاب الکترونیکی، دسترسی به رسانه‌ها، امکانات توانبخشی، کمکی و تسهیل‌کننده برای آنان و خدماتی که حس تشخص و استقلال و خودباوری آنان را افزایش دهد، انتظار از بخش‌های دولتی و غیردولتی است. ما نیز با فهم مشترک از معلولیت، بپذیریم که معلولیت، محدودیت است اما ناتوانی نیست.