حالا آلودگی هوا به‌جای كرونا

شفاآنلاین>سلامت> این روزها با آغاز فصل سرما و نگرانی‌‌ها درخصوص تامین انرژی صنایع، آلودگی هوا بار دیگر در شهرهای صنعتی و غیرصنعتی افزایش یافته است. مثلا آلودگی هوای اصفهان از مرز 200 عبور کرده و ۱۸ ایستگاه کیفیت هوای تهران نشان از وضعیت قرمز می‌دهند.

اورژانس تهران به شهروندان و گروه‌های در معرض خطر همچون سالمندان، زنان باردار و مبتلایان به بیماری‌های قبلی و عروقی توصیه کرده از سفرهای غیرضروری خودداری کنند و تا حد امکان در خانه بمانند. همچنین کارشناس واحد پایش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران گفت: «آبان‌ماه با ثبت ۱۳ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، آلوده‌ترین ماه پایتخت از ابتدای سال از منظر آلاینده ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون بوده است.»

آن‌طور که سولماز احدی گفته است:« تعداد روزهای ناسالم برای گروه‌های حساس در سال گذشته طی آبان‌ماه ۱۰ روز بود که در سال جاری به ۱۳ روز افزایش یافته است. تعداد روزهای فراتر از حد مجاز از ابتدای سال جاری ۵۳ روز بوده که در مدت مشابه سال گذشته این آمار برابر با ۶۲ روز گزارش شد. بنابراین در مجموع کیفیت هوا در سال جاری تا کنون مطلوب‌تر از سال قبل بوده است.»

در شرایطی آسمان شهرهای کشور که بارندگی در آنها رخ نداده، خاکستری است که کشور با کمبود گاز مورد نیاز نیروگاه‌‌ها و صنایع رو‌به‌رو شده است. ابلاغ محدودیت تحویل سوخت به صنایع در کلان شهرهای کشور، باعث شده است که پزشکان و فعالان محیط زیست نسبت به استفاده دوباره از سوخت آلاینده مازوت هشدار دهند. اکنون خبرها حاکی از آن است که مصرف سوخت مازوت در برخی نیروگاه ها و صنایع فلزی و صنعت سیمان آغاز شده و با وجود اخبار پلمب برخی از صنایع آلاینده، اما مشغول به‌کار هستند. همین اقدام صنایع، بار دیگر آلودگی هوا در کلان شهرها را در شرایط اضطرار و بحران قرار داده است.

غلظت آلاینده‌‌های هوا در تعدادی از شهرهای کشور تا 10 برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت گزارش شده است. عمده دلیل آلودگی هوا در کلانشهرها متوجه فعالیت‌های انسانی مثل ترافیک و حمل و نقل درون شهری و فعالیت صنایع و کارخانجات و کارگاه‌ها است. همین امر باعث شده است که هر ساله میزان آلودگی هوا افزایش پیدا کند و تعداد روزهای پاک در شهرها به تعداد انگشتان دست یعنی 10 روز هم نرسد. مردم و دولت به میزان بیشتری از روزهای آلوده هوا متضرر شوند.


از برنامه سوم تا پنجم، بدون توسعه
در شرایطی که مهندس چمران، رئیس شورای شهر تهران، از تشکیل کارگروه مشکلات ترافیک وآلودگی هوا در شورای شهر پایتخت و البته با تداوم شرایط آلودگی شدید هوا خبر می‌دهد که این سوال مطرح است که چرا تا به امروز کمیته اضطرار هوا در پایتخت و دیگر شهرهای کشور نتوانسته، تصمیمات قاطعانه بگیرد و اقدام موثری برای کاهش آلایندگی هوای شهرهای بزرگ کشور انجام نشده است؟ از برنامه سوم توسعه، مقرر شده بود آلودگی هوا در کلانشهرها به نسبت مشخصی کاهش پیدا کند، اما این برنامه حداقل در حوزه آلودگی هوا محقق نشد و تا به امروز که همچنان بحث بر سر آلودگی هوا وجود دارد و برنامه ششم توسعه در دستور کار قرار گرفته است، آلودگی هوا همچنان پابرجاست.

نکته قابل توجه درخصوص آلودگی هوا در سال‌های اخیر، افزایش وسعت و شدت آلودگی است. کمیت و کیفیت آلاینده‌ها متفاوت از گذشته شده است و در حقیقت بر آلودگی هوای شهری افزوده شده است. دلیل آن تنها یک مساله است و آن عدم انگیزه، باور و عزم جدی در بین متولیان کنترل هوا و نظارت مستمر بر کیفیت هوا است. به عبارتی، آلودگی هوا نتیجه سهل انگاری و بی تفاوتی دستگاه‌های مسئول و متولی است.

سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت بهداشت و درمان و شهرداری‌ها به‌عنوان سه ارگانی هستند که به صراحت در قانون مقرر شده است که در کاهش و کنترل آلودگی هوا می‌باید اقدام کنند. اما این سه سازمان با یکدیگر هماهنگ نیستند و به جای اینکه تفکر همگرایی داشته باشند، واگرایی آنها سبب شده است این سازمان‌ها با فراموش کردن وظایف خود، در مواردی هم دچار کم کاری شوند.

اقدامات انجام شده درخصوص کنترل و کاهش آلودگی هوا در کلانشهرها نه تنها تا به امروز کارساز نبوده، بلکه اقداماتی مانند «تعطیلی های مقطعی» و «طرح های ترافیک» آنچنان تاثیری در کنترل آلودگی هوا در درازمدت نداشته و مسئولان دستگاه‌های متولی را به سمت و سویی پیش برده که یا منتظر باد و باران هستند و منتظرند طبیعت از حجم این همه آلودگی که به دست فعالیت‌های انسانی ایجاد شده است، بکاهد. بزرگترین اقدام برای کنترل آلودگی هوا بازگشت به قانون اساسی و تبعیت از قوانین موجود از جمله قانون هوای پاک است.


خون مردم به گردن کیست؟
ساکنان کلان‌شهرهای کشور باید موتور محرکه مسئولان مدیریت شهری در رفع آلایندگی هوا باشند و بر مطالبه خود نسبت به برخورداری از هوای پاک تاکید کنند. مردم باید از آلودگی هوا به سادگی گذشت نکنند و کنترل آلودگی را از مسئولان درخواست و مطالبه نمایند. سازمان های نظارتی نیز مثل قوه قضائیه و سازمان بازرسی کل کشور به عنوان مدعی العموم می‌بایست به این حوزه ورود کرده و از صدماتی که با سهل انگاری، به جامعه و شهروندان وارد می‌شود به راحتی عبور نکنند.

طبق آمارها، سالانه ٣٠ هزار نفر بر اثر آلودگی هوا در کشور جانشان را از دست می‌دهند و کسی نمی‌داند خون این افراد بر گردن چه کسانی است که باعث می‌شوند هرسال، از سال پیش تعداد روزهای پاک کاهش پیدا کند. علاوه بر کرونا که در دو سال اخیر تهران با آن دست و پنجه نرم کرده اکنون آلودگی هوا نیز به یک مشکل لاینحل پایتخت تبدیل شده است.

قرار است مسئولان از دورکاری که بعد از پاندمی کرونا بیشتر رایج شده برای مقابله با آلودگی هوا نیز استفاده کنند. رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت تاکید کرد: «اکنون وارد شرایط اضطرار شده‌ایم و طبق دستورالعمل در این زمان باید دورکاری و کاهش ساعت کار کارمندان در دستور کار قرار گیرد.»

طبق گفته شاهسونی، کمیته اضطراری هوای استان تهران با توجه به شرایط آلودگی هوا باید تصمیم‌گیری کند. او همچنین افزود، آلودگی هوا به معضل جدی پایتخت تبدیل شده و به همین منظور کارگروه شرایط اضطراری استان تهران باید نسبت به تصمیم عاجل اقدام کند. ‌نهایت اینکه اگر عزم و اراده مدیران شهری در کنترل آلودگی هوا وجود داشته باشد می توان امیدوار بود که ساختارهای سیاسی و اقتصادی موجود هم به سمت تحول حرکت کنند.

در این صورت ظرف سه تا شش ماه می توان با برنامه‌ریزی صحیح و ساختاری، آلودگی هوا را کنترل کرد. این را نباید فراموش کرد که اکنون مردم کشور در معرض آلودگی و صدمات ناشی از آن هستند و موکول کردن حل مشکل آلودگی هوا به آینده، راهکار قانع کننده و اطمینان بخشی نیست. محمدرضا محبوب فر/  روزنامه آرمان ملی