به گزارش شفاآنلاین: ۳۰ بهمن ماه سال ۱۳۹۸، نخستین روز اعلام حمله بود؛ روزی که وزارت بهداشتی‌ها اعلام کردند، دو مورد قطعی ابتلا به کووید ۱۹ در قم شناسایی شده است. بعد از آن بود که کرونا ویروس چموش که به اذعان مسوولان، منشاء آن در کشورمان ابتدا در قم و گیلان بوده، راهش را به سایر استان‌ها، شهرها و روستاهای کشور باز کرد و قربانی گرفت.
قرنطینه و "زندگی" با کرونا
هنوز هیچکس نمی‌دانست که چگونه می‌توان در برابر ویروس تاجدار ایستاد. تا آن زمان تنها تصورمان از کرونا بر اساس تصاویری بود که از ووهان به جهان مخابره شده بود؛ پزشکان ووهانی با لباس‌هایی عجیب و غریب که همچون آدم فضایی‌ها در بیمارستان بالای سر بیمارانی بودند که یک به یک از بین می‌رفتند. افرادی که به یکباره در خیابان بر زمین می‌افتادند و جان می‌باختند و شنیدن خبرهایی درباره قرنطینه شدید مردم در خانه‌هایشان، برخورد چین با متخلفان مقررات‌های ضدکرونایی، ضدعفونی خیابان‌ها و ...
دستورات اولیه ضدکرونایی
بر همین اساس هم در ابتدای ورود کرونا به ایران نیز ترس به جان مردم افتاد، هرچند که عده‌ای جنجال کووید ۱۹ در جهان را توطئه می‌دانستند، اما هرچه بود، این ویروس داشت جان می‌گرفت.
در کشورمان اولین دستورات ضدکرونایی شستن مداوم دست‌ها، عدم روبوسی و رعایت بهداشت فردی و اجتماعی بود. با ورود کرونا ویروس به مرحله پاندمی و همه‌گیری جهانی و با شیوع گسترده آن در کشور، اجرای طرحی با عنوان فاصله‌گذاری اجتماعی در دستور کار مسئولان قرار گرفت و بر اساس همین طرح بود که تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها، مراکز فرهنگی، کاهش ساعات اداری کارکنان، محدودیت در برگزاری تجمعات مذهبی، فرهنگی و... کلید خورد و به صورت مرحله‌ای به اجرا درآمد. مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل شدند و بازار آموزش مجازی داغ شد، ساعت اداری کارکنان کاهش یافت و به تدریج بحث دورکاری کارمندان مطرح و اجرا شد، همچنین همه مشاغل و اصناف در سامانه وزارت بهداشت ثبت‌نام کردند و محدودیت‌هایی برای فعالیت اصناف و مشاغل مختلف طراحی شد. همچنین بنا شد تا رفت‌وآمدها و سفرها محدودتر شوند. بر این اساس زندگی اجتماعی از ترس کرونا، به اذعان مسوولان وقت در "قرنطینه‌ای هوشمند" قرار گرفت.
معجزه ماسک در برابر پاندمی تنفسی قرن
در ماه‌های اول ورود کرونا به کشور بود که به تدریج و بنا بر تایید سازمان بهداشت جهانی متوجه شدیم که استفاده از ماسک می‌تواند چه اعجازی را در پیشگیری از ابتلا به پاندمی تنفسی قرن داشته باشد. به این ترتیب بود که بازار ماسک ملتهب شد. موادی که طی چند روز و بعد از توصیه به استفاده همگانی از آنها، به دُرّی کمیاب و بلکه نایاب بدل شده بود و پشت در عمده داروخانه‌ها یک کاغذ "ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده نداریم"، چسباده شد، اما همان ماسک در بین دستفروشان و سوپرمارکت‌ها و بازارهای غیررسمی با قیمت‌های آنچنانی و با کیفیت پایین فروخته می‌شد. معضلی که به دلیل تحریم‌ها و احتکار برخی سودجویان شدت یافت و حتی در برخی مواقع بیمارستان‌ها را هم دچار مشکل کرد.
بر همین اساس بود که در تاریخ ۱۰ اسفند ماه ۱۳۹۸ سعید نمکی- وزیر بهداشت وقت در نامه‌ای خطاب به رییس جمهور وقت، از ممنوعیت صادرات و خروج ماسک تا اطلاع ثانوی خبر داد و اعلام کرد "همکارانم را مأمور کردم تا با قیمت مناسب ماسک‌های تولید داخل را خریداری و جهت روز مبادا ذخیره کنند. متأسفانه علیرغم پیگیری فراوان مقدار اندکی خریداری و بقیه تولیدات کشور وارد بازار سیاه شد. متأسفانه پس از حدود ۱۰ روز فقط یک میلیون عدد ماسک تحویل و بقیه نمی‌دانم در کجا انباشته شده".
در واکنش به این نامه، رییس‌جمهور وقت، وزارت اطلاعات را مأمور رسیدگی سریع به موضوع احتکار اقلام بهداشتی کرد و بر همین اساس بود که انبارهای احتکار ماسک و محلول‌های ضدعفونی‌کننده یکی پس از دیگری کشف شد.
در عین حال روی دیگر ماجرای کمبود ماسک و تجهیزات حفاظتی در کشور، بحث تحریم بود. تحریم‌های آمریکایی که اجازه ورود ماسک، گان، کیت‌های تشخیصی، دارو و... را به کشور نمی‌داد و مسئولان بهداشت و درمان بارها اعلام کردند که علیرغم دروغ بزرگ آمریکایی‌ها مبنی بر تحریم نبودن دارو و تجهیزات پزشکی، اما با توجه به بسته بودن کانال نقل و انتقال مالی و در عین حال تهدید سایر کشورها از سوی آمریکا درباره عدم معامله با ایران، راه ورود این تجهیزات به کشور بسته است.
در نهایت برای حل معضل ماسک، به دستور وزارت بهداشت، فروش ماسک در داروخانه‌ها ممنوع و قرار شد که تامین ماسک در بیمارستان‌ها در اولویت قرار گیرد و برنامه‌ریزی برای افزایش ظرفیت تولید ماسک صورت گرفت. در عین حال مردم هم وارد کار شده و با الگوی وزارت بهداشت شروع به دوخت و دوز ماسک‌های پارچه‌ای کردند.
بعد از سپری شدن برهه‌ای در طوفان بی‌ماسکی، با همکاری‌های بین‌بخشی در کشور تولید ماسک و لباس‌های حفاظتی افزایش یافت و بعد از مدتی هم به مرز خودکفایی و حتی صادرات رسیدیم. به طوری که طبق آمارهای سازمان غذا و دارو که میزان تولید ماسک سه لایه از روزانه ۴۰۰ هزار عدد در سال ۱۳۹۸ به روزانه ۴۲ میلیون عدد رسید. همچنین میزان تولید ماسک فیلتردار از روزانه ۵۰۰۰ عدد در سال ۱۳۹۸ به روزانه ۵۰۰ هزار عدد در سال ۱۳۹۹ رسید. همچنین بر اساس گزارش های ارایه شده از سوی سازمان غذا و دارو میزان تولید دستکش از سالانه ۴۵۰ میلیون جفت در سال ۱۳۹۸ به روزانه ۴۲ میلیون عدد در سال ۱۳۹۹ افزایش یافت و در زمینه لباس غیر استریل محافظتی کادر درمان در کشور در سال ۱۳۹۸ روزانه ۱۰۰۰ عدد تولید می‌شد، در سال ۱۳۹۹ به روزانه ۱۰۰ هزار عدد رسید.
همچنین در زمینه تولید کیت‌های تشخیصی PCR نیز در کشور موفق عمل کردیم. به طوری که برای اولین بار در کشور اقدام به تولید این کیت‌ها شد و به گفته وزارت بهداشتی‌ها اکنون ظرفیت انجام روزانه بیش از ۱۰۰ هزار تست کرونایی در کشور وجود دارد.
آغاز قرنطینه هوشمند علیه کرونا
در هر حال با آغاز نوروز ۱۳۹۹، برنامه‌های مقابله‌ای با کرونا در قالب طرح فاصله‌گذاری اجتماعی تشدید و بسیج ملی مقابله با کووید ۱۹ جایگزین طرح سلامت نوروزی شد. بر این اساس وزیر بهداشت وقت هشدار داد که مردم از مسافرت درون شهری و بین شهری خودداری کنند. همچنین اعلام شد غربالگری در مبادی خروجی استان‌ها برای شناسایی مبتلایان احتمالی به کووید ۱۹ انجام شود. اقداماتی نظیر تب‌سنجی و بررسی علائم انجام و اعلام شد که افراد دارای علائم کووید ۱۹ به مدت دو هفته در شهر محل غربالگری، قرنطینه می‌شوند. در عین حال برای غربالگری همه ایرانیان نیز سامانه‌ای با آدرس Salamat.gov.ir از سوی وزارت بهداشت آغاز به کار کرد. همچنین سامانه تلفنی ۴۰۳۰ و ۱۹۰ نیز برای پاسخگویی به سوالات کرونایی مردم و ارائه مشاوره، راهنمایی و پیگیری بیماران از سوی وزارت بهداشت اعلام شد.
در ادامه این اقدامات و در راستای کاهش بار بیمارستان‌ها، مراکزی به عنوان مراکز مراقبت بالینی پسابیمارستانی و پیش‌بیمارستانی از سوی وزارت بهداشت راه‌اندازی شد تا بیماران کرونایی که در بیمارستان بستری بودند و بعد از چند روز علائم‌شان بهبود پیدا می کند، از بیمارستان مرخص شده و تا زمانیکه ۱۴ روز از مدت آغاز بیماری‌شان بگذرد، در مراکز و استراحتگاه‌های پسا بیمارستانی اسکان پیدا کنند. همچنین افرادی که دچار علائم بیماری بوده، اما نیازی به بستری ندارند نیز در مراکز بالینی پیش بیمارستانی مستقر شوند تا موعد ۱۴ روزه بیماری‌شان سپری شود که البته این اقدام چندان مورد توجه و استقبال مردم قرا نگرفت و بعد از چندی هم جمع شد.
در مجموع موج اول کرونا را در هجمه اول ویروس به کشورمان از زمان تایید بیماری تا اواخر اسفند ماه ۱۳۹۸ شاهد بودیم. آن زمان به تدریج متوجه شدیم که با استفاده از ماسک و رعایت چند راهکار بهداشتی ساده می‌توانیم در برابر ویروس چینی بایستیم. پیکی که بالاخره با آموزش، رعایت پروتکل‌های بهداشتی، اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی و رعایت آن از سوی مردم، ارتقاء توانایی شناسایی کرونا از طریق افزایش کیت‌های تشخیصی تست PCR، ارتقاء مهارت کادر درمانی و... کاهشی شد و این روند کاهشی تا اواخر اردیبهشت ماه ۱۳۹۹ ادامه داشت. با آرام شدن اوضاع اما، همه گمان کردند که کرونا رخت بسته است؛ محدودیت‌ها برداشته شد، خیابان‌ها شلوغ شد و سفرها هم به راه. غافل از اینکه کرونا از همین عادی انگاری‌ها استفاده و در جان‌ها رخنه کرد.
پیک دوم و سوم "مرگ" با یک خطای تکراری
آغاز پیک دوم بیماری از اواسط خرداد ۱۳۹۹، نشان داد که همزیستی با کرونا حالا حالاها ادامه دارد و گرما هم تاثیری در فروکش بیماری ندارد؛ به طوری که تخت‌های بیمارستانی به تدریج پر شدند، آمارها افزایش یافت و عمدتا شاهد افزایش ابتلاهای خانوادگی بودیم؛ چراکه رفت و آمدها و دید و بازدیدها شروع شده بود و کرونا مجال یافت تا کل یک خانواده را از بزرگ و کوچک گرفتار کند. در همین پیک بود که حرف از اجباری شدن استفاده از ماسک به میان آمد. به طوری که وزارت بهداشتی‌ها اعلام کردند که اجباری کردن استفاده از ماسک به نوعی احترام گذاشتن به سلامتی طرف مقابل است. در عین حال اعلام شد که استفاده از ماسک یکی از موثرترین و ارزان قیمت‌ترین راه‌های پیشگیری از انتقال ویروس است و البته در کنار آن بر رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی نیز تاکید شد. پیک دوم با موارد ابتلا و فوتی‌های بیشتری همراه شد و تقریبا تا اوایل شهریور ماه ۱۳۹۹ به طول انجامید.
علیرغم همه هشدارها مبنی بر شکننده بودن وضعیت بیماری در کشور بعد از پیک دوم، اما برخی گوش‌شان بدهکار این حرف‌ها نبود و راه خودشان را می‌رفتند و بر همین اساس بود که پاییز کرونازده از راه رسید؛ هوا به تدریج رو به سرد شدن گذاشت و پیک سوم کرونا با شدت بیماری‌زایی بیشتر آغاز شد. در این زمان ترس از شیوع آنفلوآنزا و کاهش رعایت پروتکل‌ها هم بر نگرانی‌ها می‌افزود. کرونا در پیک سوم خود می‌تاخت و جان می‌گرفت. به طوری که مرگ‌های ۴۰۰ تایی در روز را رقم زد و خانواده‌های زیادی داغدار شدند و آرزوهای زیادی در زیر خاک مدفون شد.
دستور جریمه و برخورد با پروتکل‌شکنان
در پیک سوم، آمار مرگ‌های سه رقمی هر روز بالاتر می‌رفت و بنابراین دیگر تعلل جایز نبود و باید اقدامی عاجل انجام می‌شد تا مرگ‌های کرونایی کاهش یابند. بر همین اساس بود که ستاد ملی مقابله با کرونا و وزارت بهداشتی‌ها بر آن شدند که با ابزار محدودیت‌های جدی‌تر راه را بر این ویروس تاجدار ببندند؛ اعمال محدودیت‌های جدید آغاز شد. به طوری که از ۲۰ مهر ماه ۱۳۹۹، مصوبات جدیدی از ستاد ملی مقابله با کرونا بیرون آمد تا سد راه انتشار ویروس شود. بر اساس این مصوبات متخلفان کرونا که بیماری خود را پنهان می‌کنند در مرحله اول ۲۰۰ هزار تومان جریمه می‌شوند.
همچنین جرایمی برای عدم استفاده از ماسک اعلام شد و در عین حال از اول آذر ماه ۱۳۹۹ نیز این محدودیت‌ها تشدید شد. همچنین محدودیت‌هایی در ساعات کار مشاغل و کارمندان و همچنین در زمینه رفت و آمدهای درون استانی و بین استانی ایجاد شد و با توجه به افزایش شهرهای قرمز قرار بر منع تردد از ساعت ۲۱:۰۰ تا ۴:۰۰ صبح اعلام شد. در ادامه نیز آغاز فعالیت طرح محله محور مقابله با کرونا تحت عنوان طرح "شهید قاسم سلیمانی"، آغاز شد و شاهد افزایش تعداد آزمایش‌های تشخیصی کرونا، انجام تست تشخیصی درب منازل، اعمال محدودیت تردد بین استانی و... بودیم. اقداماتی که اثرشان را به تدریج در آمار بستری و فوت ناشی از کرونا گذاشتند و بعد از یک پاییز پُر مرگ، کرونا کمی رام شد. به طوری که در ۲۹ آذر ماه علیرضا رییسی-سخنگوی وقت ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام کرد که روند بیماری در ۳۰ استان کشور نزولی شده و خوشبختانه هیچ شهر قرمزی نداریم.
بنابراین طی پاییز و زمستان ۱۳۹۹ با تلاش کادر بهداشت و درمان کشور و البته رعایت پروتکل‌ها از سوی مردم موج سوم بیماری نیز به تدریج فرو نشست و وزیر بهداشت وقت، در ۱۶ دی ماه ۱۳۹۹ از دو رقمی شدن مرگ‌های کرونایی در کشور پس از یک پاییز پرمرگ، خبر داد.
