در حالی که قرار بود تا پایان امسال بیش از دو میلیون و 400 هزار نفر تحت پوشش برنامههای غربالگری بینایی قرار بگیرند، تا امروز تنها 670 هزار کودک زیر شش سال غربالگری بینایی شدهاند
شفاآنلاین>سلامت> در حالی که قرار بود تا پایان امسال بیش از دو میلیون و 400 هزار نفر تحت پوشش برنامههای غربالگری بینایی قرار بگیرند، تا امروز تنها 670 هزار کودک زیر شش سال غربالگری بینایی شدهاند
به گزارش شفاآنلاین: شناسایی کرونا در اواخر بهمنماه سال98 بسیاری از امور در ایران را تحت تاثیر این بیماری قرار داد، بسیاری از بیمارستانها و مراکز درمانی عملهای الکتیو را لغو کردند و بسیاری از مردم را هم از مراجعه به پزشک یا مراکز بهداشتی از ترس ابتلا به کووید19 واداشت. در این میان بسیاری از کودکان نیز که هر ساله برای پیشگیری از ابتلا به ناشنوایی و کم شنوایی یا نابینایی و تنبلی چشم به مراکز غربالگری مراجعه میکردند نیز از این موضوع تاثیر پذیرفتند.
افروز صفاریفرد، معاون پیشگیری از معلولیتهای مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور گفته است که پاندمی کرونا در ایران برنامههای غربالگری بینایی ۳ تا ۶ سالهها را با تاخیر مواجه کرد.
وی با بیان اینکه علاوه بر پایگاههای دائمی و سیار
سازمان بهزیستی، از ابتدای سال غربالگری بینایی در مراکز مثبت زندگی هم انجام میشود، اظهار کرد: «درخواست ما از مراکز مثبت زندگی این بود که تا پایان مهرماه مجهز به پایگاههای غربالگری بینایی شوند، اما این کار به طور صد درصد انجام نشده است، زیرا برخی از آنها فضای استاندارد لازم برای غربالگری را نتوانستند ایجاد کنند، اما بقیه آنها که فضا و نیروی لازم را داشتند کار غربال آمبلیوپی را انجام میدهند.»
وی گفت: «از میان دو هزار ۵۰۰ مرکز مثبت زندگی در سراسر کشور، حدود هزار و ۸۰۰ مرکز مجهز به پایگاههای غربالگری است.»
صفاری فرد با اشاره به میزان غربالگری بینایی انجام شده از ابتدای سال تاکنون، تصریح کرد: «باتوجه به اینکه در شرایط قرمز برای غربالگری بینایی مجاز به فعالیت نیستیم و در شرایط نارنجی و زرد این کار با رعایت پروتکلهای بهداشتی انجام میشود، از ابتدای سال تاکنون، از هدف تعیین شده به میزان زیادی عقب ماندیم.»
عقب ماندگی غربالگری بینایی به دلیل کرونا
معاون پیشگیری از معلولیتهای مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد با اشاره به اینکه سازمان بهزیستی تا پایان سال برای غربالگری ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار کودک سه تا ۶ سال هدفگذاری کرده بود، افزود: «این درحالی است که از ابتدای سال تا پایان مهرماه، ۶۷۰ هزار کودک سه تا ۶ سال در سراسر کشور غربالگری بینایی شدهاند که از این تعداد ۳۸ هزار و ۳۴ نفر مشکوک به تنبلی بینایی بوده و به پزشک ارجاع داده شدهاند.»
وی ادامه داد: «باتوجه به تاکیدات زیادی که به استانها داشتیم، از آنها خواستیم در این راستا تبلیغات شهرستانی، استانی و ملی داشته باشند تا بتوان تا پایان سال به هدف موردنظر دست پیدا کنیم. امید است تا پایان سال باتوجه به تلاشی که در استانها انجام میشود، مشکلات برطرف شود تا بتوان به هدف موردنظر رسید.»
با این حال به گفته فرزاد گوهردهی مدیرکل بهزیستی استان مازندارن: با توجه به اینکه معمولا غربالگری «امبلیوپی» یا «تنبلی چشم باید محدوده سنی ۶ سال انجام شود، لذا در این مورد نیاز به نگرانی نبوده و والدین میتوانند حتی تا یک سال با تاخیر غربالگری را انجام دهد.»
گوهر دهی،گفت: «غربالگری شنوایی نیز که در سن شیرخوارگی و نوزادی انجام میشود و در شرایط قرمز تعطیل میشود، همانند غربالگری بینایی باید به زمان عادی شدن شرایط موکول شود.»
وی با تاکید بر اینکه روشهای درمانی برای مقابله با معلولیتهای بینایی و شنوایی باید هرچه زودتر انجام شود، گفت: «غربالگری شنوایی و بینایی کودکان و نوزادان برای سلامت جسمی کودک در آینده ضروری است و باید همه والدین آن را برای فرزندانشان انجام بدهند و تاخیر در انجام غربالگری نباید به مثابه غیر ضروری بودن آن تلقی شود.»
کاهش شش درصدی غربالگری شنوایی
اما این تنها غرباگری بینایی نیست که تحت تاثیر کرونا قرار گرفته است به گفته صفاری فرد در سال 98 و در زمانی که هنوز کرونا در کشور شناسایی نشده بود، غربالگری شنوایی که عمدتا در سنین نوزادی و در بدو تولد انجام میشود در سال 99، شش درصد کاهش داشته و به 86 درصد رسیده است.
وی افزود: «در سال ۹۹ علیرغم اینکه با مشکل بیماری کرونا مواجه بودیم و خدمات در بیمارستانها تحت تاثیر کرونا قرار گرفته بود، اما ۸۶ درصد نوزادان زنده غربالگری شدند. در سال ۹۸ پوشش ما به ۹۲ درصد رسیده بود. البته با توجه به اینکه میزان غربالگری از ۸۵ درصد به بالا از نظر سازمان بهداشت جهانی عملکرد عالی به نظر میرسد، کشور ما همچنان در رتبه عالی غربالگری شنوایی قرار دارد.»
صفاریفرد یادآور شد: «در سال ۹۹ نیز ۹۵۰ هزار کودک غربالگری شده که از این تعداد حدود ۳ هزار و ۱۳۰ نوزاد با اختلال شنوایی شناسایی شدند. غربالگری شنوایی از برنامههای موفق سازمان بهزیستی است چرا که با مداخلات به موقع و خوبی که انجام میشود، میتواند از افت عملکرد افراد و معلولیت آنها جلوگیری کند. در سال جاری نیز این برنامه مانند همیشه با رعایت پروتکلهای بهداشتی در بیمارستانها و زایشگاهها در حال انجام است.» صفاری فرد همچنین در مورد وضعیت اختلالات شنوایی در استانهای کشور گفت: «معمولا توزیع جمعیت در این خصوص یکسان است، اما در استانها یا شهرستانهایی که ازدواجهای فامیلی بیشتر شایع است، شناسایی نوزادانی با اختلالات شنوایی به میزان بسیار کمی درصدشان از کل کشور بالاتر است البته این رقم آنقدر زیاد نیست که نیازمند مداخله باشد.»
وضعیت ناشنوایی و کم شنوایی در کشور
به گفته افشین استوار، رئیس مرکز مدیریت بیماریهای غیرواگیر وزارت بهداشت در حال حاضر حدود ۴۶۶ میلیون نفر در دنیا از کم شنوایی رنج می برند و تخمین زده میشود که تا بازه زمانی سال ۲۰۵۰ این رقم افزایش یافته و تا حدود ۹۰۰ میلیون نفر برسد، که عدد بسیار بزرگی است. در چند سال اخیر هم افزایش نزدیک به ۲۵ درصدی در موارد ناشنوایی در دنیا وجود داشته است. به طوری که از فاصله سال ۲۰۱۳ تاکنون از حدود ۳۶۰ میلیون نفر به ۴۶۶ میلیون نفر در سراسر جهان افزایش یافته است. استوار در این رابطه گفت: «به طور کلی از نظر بار بیماریها، کم شنوایی و ناشنوایی نزدیک به ۷ درصد بار کل بیماریها را در جهان به خود اختصاص میدهد و از نظر هزینه هم، هزینه بسیار زیادی به نظامهای سلامت و مردم وارد میکند. هزینههای مستقیم و غیر مستقیم ناشی از ناشنوایی و کم شنوایی بالغ بر ۷۵۰ میلیارد دلار در سال در جهان است که بسیار زیاد است.»
وی افزود: «در کشور ما هم متاسفانه تقریباً از هر ۱۰۰۰ تولدی که اتفاق میافتد، ۲.۷ درصد نوزادان کم شنوا هستند و اصطلاحاً کم شنوایی ناتوان کننده دارند که عدد بسیار بزرگی است و نزدیک به سه هزار و۵۰۰ نوزاد در سال میشود. عددی نزدیک به ۳۰۰ نوزاد کم شنوا در ماه و ۱۰ نوزاد در روز است. به دلیل اینکه ناشنوایی و کم شنوایی بار زیادی را به فرد تحمیل میکند، عوارض زیادی را برای افراد دارد.» به گفته رئیس مرکز مدیریت بیماریهای غیر واگیر وزارت بهداشت، بیش از ۵۰ درصد موارد کم شنوایی و ناشنوایی قابل پیشگیری هستند. در بزرگسالان بیش از ۵۰ درصد و در کودکان بیش از ۶۰ درصد موارد، مواردی هستند که قابل پیشگیری و کنترل بوده و به همین دلیل وزارت بهداشت با کمک ذینفعان از جمله بهزیستی، تلاش میکند که برنامههای پیشگیری و تشخیص زودرس ناشنوایی را اجرا کند و امیدوارم این اقدامات منجر به این شود که این رشد تا حد زیادی متوقف شود.»
وی تاکید کرد: «تمام تلاش ما این است که برنامه غربالگری شنوایی به شکل ادغام یافته در خدمات مراقبتهای اولیه بهداشتی ارائه شود. سه زمان کلیدی را باید به خاطر داشته باشیم؛ نوزادی که متولد میشوند باید تا قبل از یک ماهگی برای شنوایی غربالگری شود. اگر در غربالگری فرد مشکوک تشخیص داده شود، قبل از سه ماهگی باید تشخیص قطعی برایش انجام داده شود و اگر تشخیص قطعی داده شد، قبل از ۶ ماهگی باید درمان شروع شود. تلاش ما این است که با ادغام این برنامه در نظام ارائه مراقبتهای اولیه، پوشش هر سه مرحله به حداکثر برسد. با همکارانمان در سازمان بهزیستی و موسسات خیریه و سازمانهای مردم نهاد هم همکاری میکنیم.»
اگرچه غربالگری در بدو تولد و تا سن 6 سالگی توسط وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی انجام میگیرد اما وزارت آموزش و پرورش هم بر اساس بر اساس بند(2) ماده (3) اساسنامه سازمان آموزش و پرورش استثنایی و مصوبه هیئت وزیران در سال 1375 طرح سنجش سلامت نوآموزان را زیر نظر شورای سیاستگذاری و برنامهریزی سنجش اجرا میکند. در این راستا ارزیابیهای بینایی، دید رنگ، شنوایی، گفتاری، آمادگی تحصیلی، اختلالات جسمی ـ حرکتی، اندازهگیری توده بدنی، قد، وزن، دهان و دندان، بیماریهای جلدی(پوست و مو) و بیماریهای نیازمند مراقبت ویژه ارزیابی میشود. همچنین وضعیت واکسیناسیون توسط مراقبت سلامت در پایگاه سنجش بررسی میشود.
نوآموزانی که در هر یک از مراحل غربالگری بینایی، شنوایی و جسمی ـ حرکتی مشکوک به مشکل بوده و نیاز به ارجاع به مرحله تخصصی دارند، به پایگاههای تخصصی ارجاع میشوند. به گفته سید جواد حسینی رئیس سازمان آموزش و پرورش اسثتنایی تا شهریور ماه امسال تقریبا عمده نوآموزان در بدو ورود به مدارس ارزیابی شدهاند. برخی از مشکلات شنوایی و بینایی که در غربالگریهای بهزیستی تشخیص داده نشدهاند در این مرحله تشخیص داده میشوند.