به گزارش شفاآنلاین:کودکان در تمام سنین استرس و اضطراب را تجربه میکنند، اما بسته به سن، شخصیت و حتی مکانیسمهای مقابلهای فردی، واکنشهای متفاوتی از خود نشان میدهند. تشخیص علائم استرس یا اضطراب برای والدین به ویژه آنهایی که کودک نوپا دارند، دشوار است. نحوه رفتار با این کودکان نیز مشکل خواهد بود. حتی تغییرات کوچک و به ظاهر بی اهمیت میتواند آرامش کودک نوپا را برهم زند. از آن جا که کودکان خردسال معمولا قادر به ابراز احساسات خود نیستند، ممکن است آن را از طریق تغییرات رفتاری بیان کنند.
شایعترین علائم نشان دهنده استرس در کودکان نوپا
موارد زیر را که شایعترین علائم نشان دهنده استرس در کودکان است، در برخورد با احساسات آشفته فرزند خود، ارزیابی کنید:
اضطراب جدایی از والدین
وابستگی شدید یا دلبستگی برای کودکان نوپا، غریزی و بخشی طبیعی از روند رشد آنها است. این وضعیت ممکن است به ویژه در زمان تغییرات اساسی در خانواده شایع باشد یا در هنگام گذر کودک از یک مرحله مهم مانند گرفتن از شیشه شیر رخ دهد. زمانی که همه چیز در اطراف کودک در حال تغییر است، او ممکن است به دنبال جایگزینی برای وابستگی خود باشد. کودک احتمالا ترجیح میدهد به مادرش بچسبد. در این وضعیت سعی کنید وسیلهای جذاب و دوست داشتنی پیدا کنید تا برای کوچولوی شما اطمینان خاطر ایجاد کند و او بتواند آن را با خود همه جا ببرد.
در صورت امکان، سعی کنید مرحله تغییر یا گذار را برای کودک آسان کنید، برای نمونه اگر قرار است فرزندتان را به مهد کودک جدید بفرستید، روز اول تنها ۱ ساعت و روز بعد ۲ ساعت او را آن جا بگذارید، تا در نهایت روز سوم به طور قابل توجه به محیط جدید عادت کند. هر چند کوچولوی شما ممکن است به بچههای مهد کودک بسیار وابسته شود.
کودک مضطرب
کودکانی که در خواب مشکل دارند دچار استرس میشوند
بچههای کوچکی که نمیتوانند برای شما توضیح دهند که احساس ناراحتی و نگرانی میکنند ممکن است رفتارهایی از خود نشان دهند که به شما یادآوری میکند که چیزی اشتباه است. از جمله این تغییرات ممکن است مشکلات خواب باشد. کودکان استرس دار ممکن است دچار ترس شبانه شوند یا راه رفتن در خواب را شروع کنند. در یکی از این قسمتها نباید کودک را بیدار کنید. در عوض مطمئن شوید که او سالم است. نیازی نیست که کودک را به رختخواب خود بیاورید یا در کنار او بخوابید (این میتواند عادات بد دیگری را شروع کند). با این حال میتوانید با او بنشینید و به آرامی سعی کنید او را آرام کنید تا دوباره آرام شود.
کودکی که مشکلات رفتاری دارد دچار استرس میشود
از کودک خود به دلیل رفتارهای کودکانه انتقاد نکنید. این ممکن است فقط احساس استرس را افزایش دهد. در عوض او را مشتاق انجام کارهای بزرگ کنید.
علائم دیگر وجود استرس در کودکان نوپا
هر کودک منحصربه فرد است و علائم خاص خود را نشان میدهد؛ پس این نشانهها ممکن است در کودکان مختلف متفاوت باشند. والدین برای شناخت این نشانهها باید رفتارهای شک برانگیز کودک را جدّی بگیرند. با دقت به رفتار و آواهای کودک خود، میتوانید متوجه تغییرات رفتاری وی شوید. برخی تغییرات رفتاری که علائم وجود استرس هستند عبارتند از:
ناراحتیهای فیزیکی نظیر سردرد و شکم درد
تغییر در تحریکات روده
بروز تغییر در رفتارهایی مثل حساسیت، کناره گیری یا خشم
عادتهایی نظیر مکیدن انگشت یا جویدن و کندن موها
تغییر در عادتها غذایی و افزایش گریه و بی تابی
تغییر در الگوی خواب و ترس و کابوس در حین خواب
البته بروز این علائم نشانهای حتمی برای وجود استرس در کودک تان نیست و میتوانند دلایل دیگری داشته باشند. اگر این رفتارها ادامه پیدا کنند، میتواند نشان دهنده مشکلات حادتر باشند. مراجعه به پزشک متخصص در چنین مواقعی ضروری است.
دلایل استرس کودکان نوپا
بسیاری از شما والدین دیر یا زود با این اتفاق روبه رو خواهید شد که اگر فقط یک دقیقه از اتاق بیرون بروید، ممکن است کودک نوپایتان زارزار گریه کند، خود را از کنار غریبهها عقب بکشد یا با شنیدن صداهای بلند به شدت وحشت زده شود. اگرچه شاید این واکنشها برای شما ناراحت کننده باشد، اما همه ٔ آنها نشانهای از این است که رشد فرزندتان نرمال و طبیعی است، چون مقداری اضطراب و احساس ترس، بخشی طبیعی از رشد شناختی و عاطفی یک کودک نوپاست. اما دیگر دلایل اضطراب یک کودک نوپا چه میتواند باشد:
جدایی باعث ترس کودک میشود
کودکان نوپا با به تدریج متوجه میشوند که والدین یا پرستار مراقب آن هاست. درنتیجه با دوری والدین از آنها شروع به بی تابی میکنند. این جدایی حتی برای چندثانیه هم میتواند باعث بروز استرس شود. بدین ترتیب هنگام جدایی از والدین یا پرستار، کودک بدرفتاری نشان میدهد.
تغییرات در شرایط خانواده
تغییرات بزرگی نظیر مرگ، تغییر شغل والدین، نقل مکان میتوانند موجب بروز استرس شوند. حتی تغییرات مثبت مانند به دنیا آمدن یک عضو جدید هم میتواند کودک شما را بترساند؛ خو گرفتن با وضعیت جدید برای کودک شما استرس زا خواهد بود. درنتیجه هر اتفاقی که برنامه همیشگی را تغییر دهد میتواند استرس زا باشد.
شناخت و رشد فرایند فکری
وقتی فرایندهای فکری کودک پیچیدهتر میشود، او این توانایی را هم پیدا میکند که تعداد زیادی داستان ترسناک برای خودش سر هم کند که شامل اشیای روزمره، مثلاً جاروبرقی بد یا موجودات و تهدیدهای خیالی مثل هیولای زیر تخت هستند. علاوه بر این، وقتی کودکتان با محیط اطراف خود سازگاری و مطابقت بیشتری پیدا میکند، نسبت به استرسهایی که چند ماه پیش اصلاً از آن آگاه نبوده است نیز واکنش نشان میدهد.
لزوم آمادگی کودک برای یادگیری
آموزش و یادگیری میتواند نقطه عطفی در زندگی کودک باشد. اگر والدین کودک را تحت فشار قرار داده و به اجبار اور را به مدرسه بفرستند، باعث ایجاد استرس خواهند شد. او با این رفتار به شما نشان میدهد که در حال حاضر برای یادگیری آماده نیست. هرچقدر شما پافشاری کنید استرس او افزایش مییابد؛ بنابراین پیش از به مدرسه فرستادن، فرزند خود را آماده کنید. به جای ناراحتی با متخصص مشورت کرده و یا از کتابها و منابع آنلاین کمک بگیرید.
ترس از دنیای بزرگ ما
آنجا، آن بیرون دنیای بزرگ و ترسناکی است و هر قدمی که کودک نوپایتان به سمت استقلالش برمی دارد، میتواند با همان نسبت با ترس همراه باشد. فرزندتان در حینی که دنیای اطراف خود را میکاود، متوجه میشود که خیلی از مسائل میتوانند اشتباه یا دور از انتظار و خواستهٔ او پیش بروند. مثلاً گربه چنگ میزند، همبازی اش اسباب بازیها را از او میگیرد و والدینشان بعضی اوقات تا ساعتها ناپدید میشوند!
اتفاقات واقعی
کودک نوپای شما ممکن است دچار ترس از چیز خاصی مانند حشرات یا حتی آب شود. اگر کودک سابقاً بی باک شما ناگهان از سگ همسایه وحشت زده میشود، ممکن است این ترس از یک اتفاق واقعی ناشی شده باشد، یعنی کودک ممکن است وقتی حواستان نبوده است، خیلی اتفاقی توسط همان سگ یا سگ دیگری به زمین انداخته شده باشد و این تصویر ممکن است هفتهها در «مغزِ هر روز پیچیدهتر او» باقی بماند.
ترکیب خیال و واقعیت
کودکان نوپا همچنین مشکل زیادی در تمایز و تشخیص دادن خیال از واقعیت دارند. بنابراین، ممکن است برخی ترسها از تخیل خودش بیرون آمده باشند یا با شنیدن داستانی مثل شنگول و منگول و حبهٔ انگور و گرگ بدجنس ایجاد شده باشند.
به خاطر داشته باشید که کودکان نوپا چیزهای زیادی را برای اولین بار تجربه میکنند و جهان، برایشان جایی به قدر کافی بزرگ و پیچیده است. بنابراین، طبیعی است که کمی یا حتی خیلی دلهره داشته بانشد و تقریباً حتمی است که وقتی بزرگتر شوند اضطرابشان رفع میشود، با دنیای اطراف خود راحتی بیشتری پیدا میکنند و کم کم کنترل بیشتری روی احساساتشان پیدا خواهند کرد.