یکی از گروههای فعال در جامعه پزشکی که هم از نظر شرح وظایف و حمایتهای حقوقی و هم از نظر حقوق و دستمزد دچار مشکل هستند، گروههای رزیدنتی هستند.
شفاآنلاین>سلامت> این روزها را شاید بتوان در زمره تلخترین روزهای دوره دستیاری پزشکی در ایران دانست. فشار کاری بالا و مشکلات معیشتی متعدد موجب شده است که میزان نارضایتی در بین دانشجویان دستیاری در بالاترین سطح باشد. حل نشدن مشکلات تلنبار شده دستیاران موجب شده است که حتی برخی از این دانشجویان به خودکشی دست بزنند. شنیدهها حاکی است که همین چند روز قبل، یک دانشجوی دستیاری دیگر هم خودکشی کرده است. او یازدهمین دانشجوی دستیاری است که از ابتدای امسال با ظن خودکشی از دنیا رفته است.
به گزارش شفاآنلاین: روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران هم درگذشت یکی از دانشجویان این دانشگاه را تایید کرده است. البته این دانشگاه اعلام کرده است که «منیره فروغى»، رزیدنت بیمارستان «طالقانی» تهران در دو هفته اخیر دوران نقاهت بیماری کرونا را میگذرانده و حرفی از خودکشی این دانشجو به میان نیاورده است، اما برخی شنیدهها حاکی از این است که این دانشجوی دستیاری، خودکشی کرده است. فروغی، رزیدنت سال دوم رشته زنان و زایمان دانشگاه علوم پزشکى شهید بهشتى بود که از ابتداى مهرماه در بیمارستان طالقانى مشغول فعالیت بود.
از سوی دیگر، صبح روز شنبه هشتم آبان ماه نیز دستیاران تخصصی بیمارستان امام حسین در اعتراض به رسیدگی نشدن به خواستههایشان دست به اعتصاب زدند. معترضان اعلام کردند از آغاز این اعتصاب، از شرکت در درمانگاهها، اعمال جراحی الکتیو و اقدامات پارکلینیک الکتیو و ویزیت بیماران الکتیو خودداری خواهند کرد، اما طبق وظیفه اخلاقی، خدمترسانی به بیماران اورژانسی ادامه خواهد یافت. معترضان خواستار حداقل دو برابر شدن کمک هزینه ماهانه دستیاران از ابتدای امسال، واریز فوری مابهالتفاوت شش ماه اول امسال، افزایش کارانه به چهار درصد حق حرفهای، پوشش بیمه مسئولیت دستیاران و پرداخت حق کمک جراح هستند.
نیروهای خط مقدم بیمارستانها در وضعیت اضطراری
یکی از گروههای فعال در جامعه پزشکی که هم از نظر شرح وظایف و حمایتهای حقوقی و هم از نظر حقوق و دستمزد دچار مشکل هستند، گروههای رزیدنتی هستند.
بسیاری از دانشجویان دوره دستیاری در وضعیت معیشتی و شغلی ناگواری به سر میبرند و با وجود وعدههای متعدد، هنوز اهم مشکلات آنها پابرجاست. این دانشجویان در دوران کرونا، جانشان را کف دستشان گذاشتند و در سختترین شرایط، مراکز درمانی را ترک نکردند. با این وجود، اغلب این دانشجویان در شرایط سخت مالی به سر میبرند و به طور همزمان مشغول تحصیل و خدمت به مردم هستند.
باوجود تاکید وزارت بهداشت و مجلس برای رفع دغدغههای دانشجویان دوره دستیاری، هنوز اتفاق عملی چشمگیری برای اصلاح وضعیت شغلی دستیاران اتفاق نیفتاده است.
چندی قبل نیز برخی دستیاران در نامهای خطاب به متولیان نظام سلامت از شرایط کاری خود انتقاد کرده بودند. در متن این نامه اعتراضی آمده است: «شرایط کاری دستیاران تخصصی و کارورزان حتی در بهترین دانشگاههای کشور به قدری بغرنج است که نیازی نیست از شرایط دانشگاههایی نظیر علوم پزشکی شهرکرد یا یاسوج یا زابل یا… سخن گفت. به گواهی همه دستیاران و کارورزان، فشار کاری بالاست. حتی وظایفی که به طور قانونی در شرح وظایف دستیار و کارورز نیست، اما از سمت سایر همکاران به ایشان تحمیل میشود.»
در بخش دیگری از این نامه آمده است: «به یک دستیار متاهل، سه میلیون و 400 هزار تومان ماهانه به طور میانگین در طول چهار سال و به یک کارورز متاهل یک میلیون و 700 تومان پرداخت میشود. با این میزان دقیقا چه فعالیتی میتوان داشت؟ آیا دستیار و کارورزی که در خط مقدم انواع فشارها روانی و فیزیکی قرار دارد، با این میزان دریافتی رمقی برای خدمت پیدا میکند؟»
همچنین در این نامه اعتراضی، تاکید شده است: «یک فرد در مجموع دوره کارورزی و دستیاری، پنج و نیم سال در اختیار وزارت بهداشت است.
حتی وزارت بهداشت مطابق تعهدنامهای که در ابتدای دوره از دستیاران اخذ میکند، پس از مرگ نیز خسارت دریافت میکند. دست کم روی کاغذ این چنین است. آیا روا نیست این مدت دستیاران و کارورزان در برابر حوادث از پوشش بیمه ایِ مشابه پوشش سایر اقشار برخوردار باشند؟ آیا این رواست که پنج سال و نیم از عمر یک انسان در راستای خدمت صرف شود، اما این مدت به عنوان سابقه کار به حساب نیاید؟ آیا بیشترین خدمات در بیمارستانهای دانشگاهی از سمت همین نیروهای ارزان وزارت بهداشت به مردم ارائه نمیشود؟»
حداقلهای رفاهی برای دستیاران فراهم نیست
باید در نظر داشت که در اغلب بیمارستانهای آموزشی، رزیدنتها جور کمبود نیرو را میکشند و سختی کار سنگینی را تحمل میکنند.
محسن مصلحی، دبیر سابق
شورای عالی نظام پزشکی کشور هم به عمده مشکلات دستیاران اشاره میکند و میگوید: «بسیار قابل تامل است که برخی دستیاران که با سختی زیاد توانستهاند در دوره دستیاری قبول شوند، از ادامه تحصیل انصراف میدهند. سوال اینجاست چرا فردی که با پذیرش این همه سختی در دوره دستیاری قبول شده است، به این راحتی از دوره دستیاری انصراف میدهد؟ پاسخ این سوال را باید در فشار کاری بالا در دوره دستیاری و تجمیع مشکلات حل نشده دانست. این اتفاق به نوعی یک ضربه بزرگ به نظام سلامت هم خواهد زد و موجب از دست رفتن این سرمایههای بزرگ انسانی میشود.»
مصلحی یادآور میشود: «خطر بعدی این است که دستیاران برای تامین معیشت خود به کار اضافه بپردازند. این اتفاق موجب میشود همان انرژی که دستیار باید برای آموزش و یادگیری صرف کند، صرف مسائل دیگر شود. این یک خطر خیلی بزرگ است که از سر ناچاری این اتفاق میافتد. به نظرم در این زمینه، هیچ تقصیری متوجه دستیاران نیست، بلکه مقصر اصلی وضعیتی است که در آن، حداقلهای رفاهی و معیشتی را هم برای دستیاران تامین نکردهایم.»
او با اشاره به مشکل پایین بودن دستمزد رزیدنتها، خاطرنشان میکند: «دستیار به عنوان پزشک و معالج، مسئولیت بالایی دارد و فشار کاری او به شدت زیاد است. بسیاری از افرادی که وارد دوره دستیاری میشوند، تشکیل خانواده دادهاند. همسر و فرزند دارند. گاهی در شهر دیگری غیر از محل زندگی خود ساکن میشوند که همین موضوع نیز هزینههای اضافی به آنها تحمیل میکند. با وجود این شرایط، دستمزد دستیاران با توجه به مسئولیت آنها، به هیچ وجه منطقی نیست.»
همچنین فاطمه محمدبیگی، عضو هیات رئیسه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم با اشاره به مشکلات متعدد دانشجویان دستیاری، تاکید کرد: «بنده بسیاری از مشکلات این حوزه را از نزدیک لمس کردهام، از این رو کاملا متوجه مطالبات و حقوق دستیاران پزشکی هستم. پیگیری مشکلات و دغدغههای این قشر از جامعه مدافعان سلامت یک ضرورت است. متاسفانه به خاطر شیوع ویروس کرونا شاهد به مخاطره افتادن موضوع آموزش در بین دستیاران پزشکی بودیم. ضرورت دارد مسئولان در این زمینه چارهجویی کنند.»
این نماینده مجلس تصریح کرد: «پرداخت حقوق و مطالبات مدافعان سلامت و افزایش آن یک ضرورت است، چرا که این قشر امروز در خط مقدم مقابله با ویروس کرونا قرار دارند. این موضوع در کمیسیون بهداشت و درمان همواره مورد تاکید بوده است. همچنین در این کمیسیون به صورت ویژه موضوعاتی از قبیل بیمه دانشجویی و سلامت و ارتقای آن، افزایش سنوات دانشجویی به مدت زمان بیمه، افزایش سطح رفاهی دانشجویان و تحصیل پزشکی مورد توجه جدی قرار گرفته است.»
اعتراض در فضای مجازی با جنبش «من یک رزیدنتم»
در ماههای اخیر، جنبشی برای حمایت از رزیدنتها در شبکههای اجتماعی به راه افتاد که حسابی داغ شد. این جنبش با عنوان «من_یک_رزیدنتم»، «من_رزیدنتم» یا «از_رزیدنتی_بگو» شناخته میشود. در این جنبش مجازی، بسیاری از رزیدنتها از سختی کارشان میگویند و اینکه چطور با حداقل دستمزد باید در سختترین شرایط کاری به ارائه خدمت بپردازند.
در این جنبش مجازی، یکی از پزشکان در حساب کاربریاش به خاطرات تلخ دوران رزیدنتیاش اشاره کرده و نوشته است: «این را برای غیرپزشکان میگویم. فضای مسموم رزیدنتی، درآمد کم و طرح اجباری باعث شده است که فارغالتحصیلان رشتههای پزشکی، کمتر سراغ تخصص در ایران بروند. خیلی از متخصصان هم دارند مهاجرت میکنند. تبعاتش هم گریبانگیر همه مردم است. این را فقط یک اعتراض صنفی نبینید.»
همچنین کاربر دیگری نوشته است: «سال دو رزیدنتی ماهانه یک میلیون و نیم حقوق میگرفتیم، اما اجاره خانهمان ماهی یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بود. علاوه بر ۱۰ کشیک موظفی خودمان، نفری دو کشیک در یک بیمارستان دیگر هم میدادیم تا بتوانیم هزینههای اولیه زندگیمان را تامین کنیم.»
پزشک دیگری هم در این جنبش شرکت کرده و گفته است: «یک سال درس خواندم و رزیدنتی قبول شدم. گفتند برای ثبتنام باید دو نفر ضامن کارمند «در حال کار» و «بالای۱۰سال سابقه کار» بیاوری که امضا کنند تا اگر انصراف دادی یا فوت شدی، سه برابر هزینهای که برای تحصیلت شده است را به ما پس بدهی. نه ضامن بازنشسته قبول کردند، نه زیر این مدت سابقه کار. بالاخره دو میلیون تومان به دو نفر دادم تا بیایند ضامن من بشوند.»
کاربر دیگری هم با زبان اعتراض، نوشته است: «طبق قانون آمریکا، کار موظفی رزیدنتی نباید از 80 ساعت در هفته و حضور مداوم در بیمارستان نباید از 24 ساعت بیشتر باشد، اما رزیدنت در ایران 140 ساعت در هفته کار میکند.»
کاربر دیگری هم در اعتراض به سختیهای رزیدنتی در ایران، عنوان کرده است: «رزیدنتی در ایران یعنی چهار سال درد، زجر، دوری از خانواده، بی پولی، ساعات کاری وحشتناک، شیفتهای زیاد، آموزش اینترنها، تحقیرهای هر روزه، نبود بیمه، اجازه کار و تعهد محضری برای کار رایگان به مدت تحصیل یا دو برابر آن.»
باید در نظر داشت که بخش زیادی از بار درمان کرونا در طول ماههای اخیر بر دوش دستیاران بوده است. در گذشته نیز بحثهایی درخصوص حل مشکلات دستیاران مطرح شد، اما مشکلات آنها به طور ملموس، حل نشده باقی ماند. با این وجود، هنوز بسیاری از دانشجویان دوره دستیاری از وضعیت معیشتی و شرایط کاری خود رضایت ندارند. حال باید منتظر ماند و دید که در دولت جدید، کدامیک از برنامههای حمایتی برای رفع مشکلات 22 هزار دانشجوی دوره دستیاری، در مقام عمل اجرا خواهد شد.روزنامه سپید