،آنان همچنین می‌گویند، این روزها نوع جدیدی از میکروب سل شناسایی شده که
در برابر داروها و آنتی بیوتیک‌ها مقاوم است و همین امر موجب افزایش نگرانی
پزشکان و کارشناسان سلامت نسبت به احتمال همه‌گیری یک نوع خطرناک و مقاوم
از باکتری سل در جهان شده است. سل به شُش‌ها و دیگر اعضای بدن و از جمله
استخوان‌ها، مفاصل و کلیه‌ها آسیب می‌رساند.
چندی قبل دکتر علی اکبر نصیری رئیس دانشگاه علوم پزشکی زابل از ابتلای
سالانه 500نفر از اهالی زابل به بیماری «سل» به‌دلیل بروز گردوغبار در
این منطقه خبر داد و افزود: در بحث بهداشت و درمان تمامی بیمارستان‌ها و
درمانگاه‌های دولتی و خصوصی برای مقابله با عوارض طوفان در آماده‌باش
بوده‌اند و بر اساس آمارهایی که داریم در مدت وقوع این طوفان حدود 200نفر
به‌دلیل تنفس آلاینده‌های ناشی از آن به مراکز بیمارستانی مراجعه کرده‌اند
که از این تعداد ۱۷۰ بیمار به صورت سرپایی درمان و تعداد ۲۳نفر نیز بستری
شده‌اند.
هوشنگ ناظری، فرماندار زابل هم می‌گوید: بعد از خشک شدن تالاب هامون،
بیماری «سل» در این منطقه به شکل بسیار زیادی شایع شده و هم‌اکنون زابل،
منطقه شماره یک کشور به‌لحاظ شیوع بیماری «سل»، است.
دکتر گیتی خاکزاد متخصص بیماری‌های دستگاه تنفسی و ریه در مورد بیماری سل
می‌گوید: تاکنون یک سوم جمعیت جهان با میکروب سل آلوده شده‌اند و سالانه 10
میلیون مورد جدید بروز می‌کند و در حال حاضر هم بیش از 20 میلیون نفر به
بیماری سل مبتلا هستند و این در حالی است که در هر ثانیه یک نفر به این
باسیل آن آلوده می‌شود.
وی با بیان این مطلب که در سال گذشته حدود 10 هزار و 987 بیمار مبتلا به
سل در کشور شناسایی شده و تحت درمان قرار گرفته‌اند و همچنین 12 درصد از
افراد مبتلا ساکنین خارج از کشور بوده‌اند، می‌افزاید: سازمان بهداشت جهانی
شعار حذف بیماری سل در سال 2050 را جزو برنامه‌های مهم بهداشتی خود قرار
داده است.
خاکزاد خاطرنشان می‌کند: دنیا از نظر وضعیت سل به مناطق با شیوع بسیار
بالا و متوسط و شیوع خیلی کم تقسیم‌بندی می‌شود. در واقع تا دهه 80 شیوع سل
در دنیا رو به کاهش بود و به همین دلیل توجه مسئولان بهداشتی و
برنامه‌ریزان به سایر بیماری‌ها جلب شد. پس از آن، هزینه و بودجه کمتری
برای کنترل سل اتخاذ شد بخصوص با شیوع و بروز اچ. آی. وی در دنیا،
کشورهای در حال توسعه با میزان بالای سل مواجه شدند و همچنین با شیوع
روزافزون سل مقاوم و با مقاومت بالاتر. بنابراین در حال حاضر سل مقاوم و سل
همراه با اچ. آی. وی جزو موارد مهم و حائز اهمیت در دنیاست.
وی با بیان این مطلب که سل یک بیماری عفونی است که در اثر مجموعه
مایکوباکتریوم‌های سلی ایجاد می‌شود ولی در اکثر موارد بیماری ناشی از
مایکوباکتریوم توبرکلوزیس یعنی نوع انسانی آن است تأکید می‌کند: این بیماری
به دو نوع ریوی و خارج ریوی تقسیم می‌شود. اگر بیماری سل، پارانشیم ریه را
درگیر کرده باشد به عنوان سل ریوی طبقه بندی می‌شود که شایعترین نوع
بیماری است و در بیش از 80 درصد موارد دیده می‌شود اما نوع دیگر بیماری در
سل خارج ریوی، ابتلای سایر اعضای بدن است .
خاکزاد در پاسخ به این پرسش که در حال حاضر بیماری سل از چه راه‌هایی
منتقل می‌شود می‌گوید: بیشترین راه انتقال از طریق تنفس و استنشاق ذرات گرد
و غبار ناشی از سرفه و عطسه است. بنابراین بیماری که درمان را آغاز نکرده
از طریق تنفس و تماس مستقیم با افرادی که در یک مکان زندگی می‌کنند یا بیش
از شش ساعت در یک فضای سربسته بدون تهویه مناسب با همدیگر کار می‌کنند این
میکروب را به بقیه انتقال می‌دهند. هر بیمار که درمان را شروع نکند در سال
اول زندگی می‌تواند 15 نفر را به این میکروب آلوده کند. این میکروب دوره
کمون طولانی دارد و می‌تواند سالیان سال در بدن اشخاص باقی بماند و هیچ
علامتی در بیمار در صورتی که بیماری فعال نشود دیده نخواهد شد.
وی در مورد علائم بالینی این بیماری تأکید می‌کند: شایعترین علامت در سل
ریوی، سرفه پایدار به مدت 3 هفته یا بیشتر است. این سرفه معمولاً با خلط و
گاهی خلط خونی همراه است. همچنین علائمی مانند تنگی نفس و درد قفسه سینه
نیز ممکن است وجود داشته باشد. همچنین علائم عمومی بیماری تب، کاهش وزن،
بی‌اشتهایی، بی‌حالی، تعریق شبانه، خستگی زودرس و ضعف همراه این بیماری
است. در سل خارج ریوی علائم بستگی به عضو مبتلا دارد. مانند درد قفسه سینه و
تنگی نفس در سل پلور، بزرگی غدد لنفاوی در سل لنفاوی، درد و تورم در سل
مفصلی، تغییر شکل استخوانی، سر درد و تب و سفتی گردن در مننژیت سلی،
اختلالات ادراری و هماتوری در سل ادراری و نازایی در سل اعضای تناسلی.
این متخصص بیماری‌های تنفسی خاطرنشان می‌کند: تشخیص بیماری به دلیل آن‌که
بیماران سل ریوی اسمیر مثبت به عنوان منابع پخش باسیل در جامعه هستند لذا
لازمه قطع زنجیره انتقال باسیل سل در جامعه شناسایی و درمان این دسته از
بیماران است و تشخیص بیماران ریوی اسمیر مثبت به عنوان محور برنامه‌های
مبارزه با سل است که برای تشخیص بیماری از فرد مشکوک 3 نمونه خلط صبحگاهی
در عرض 3-2 روز جمع‌آوری و سپس با میکروسکوپ بررسی می‌شود. حجم هر نمونه
معمولاً باید 5-3 میلی لیتر باشد و در اسرع وقت به آزمایشگاه فرستاده شود.
هر قدر نمونه‌ها سریعتر به آزمایشگاه انتقال یابد احتمال یافتن باسیل سل در
آن بیشتر است.
خاکزاد در مورد درمان بیماری سل مقاوم یاد‌آوری می‌کند: دوره سل مقاوم به
درمان حداقل ۲ سال طول می‌کشد و فرد در تمامی این مدت باید در بیمارستان
ویژه و نه حتی بیمارستان معمولی بستری باشد، همچنین عوارض داروهای آن به
مراتب بیشتر است و هزینه داروهای سل معمولی طی ۶ ماه۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان
است، اما هزینه درمان و داروهای سل مقاوم به درمان بین ۲۵ تا ۴۰ میلیون
تومان است که همه آن را دولت می‌پردازد. مهم‌ترین علت بروز بیماری سل مقاوم
به درمان نیز همان طور که گفتم، نیمه کاره رها کردن درمان سل معمولی است.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا بین سل و ایدز رابطه‌ای وجود دارد می‌گوید:
در واقع این دو بیماری ارتباط بسیار نزدیکی با هم می‌توانند داشته باشند
در صورتی که شخص مبتلا به ایدز در تماس با بیمار مسلول قرار بگیرد به علت
این‌که این افراد سیستم ایمنی بسیار ضعیفی دارند براحتی می‌تواند در زمان
کوتاه مبتلا به سل شود و احتمال فعال شدن بیماری در این افراد بیشتر است.
یک بیمار ایدزی در واقع یک بیمار پرخطر از نظر ابتلا به سل و حتی نوع‌های
شدید و حاد و مقاوم آن است و این بیماران در صورتی که سل بگیرند به نوع‌های
شدید یا منتشر می‌توانند مبتلا شوند.
این متخصص بیماری‌های تنفسی در مورد درمان بیماری سل می‌افزاید: درمان سل
اکنون با استفاده از چهار داروی اصلی ایزونیازید، ریفامپین، اتامبوتول و
پیرازینامید امکانپذیر است. این داروها، به عنوان داروهای گروه یک یا خط
اول مشهورند.
گزارش :بیتا مهدوی
