در دهه‌های اخیر شیوع دیابت و تعداد مرگ و میرهای ناشی از دیابت در جهان به طور چشمگیری افزایش یافته و این افزایش در مورد دیابت «نوع ۲» بسیار بیشتر بوده است.
شفاآنلاین>سلامت> به گفته کارشناسان، دیابت تا 80 درصد قابل پیشگیری است. تمرکز بر درمان کرونا موجب شده است که فرآیند پیشگیری و درمان بسیاری از بیماریهای غیرواگیر از اولویت اول خارج شود. این روزها بسیاری از منابع انسانی، اقتصادی و زیرساختی نظام سلامت صرف مقابله با کرونا میشود.
به گزارش شفاآنلاین: به همین دلیل، پیشگیری و درمان بسیاری از بیماریهای غیرواگیر در دوران پاندمی به حاشیه رفته است. یکی از همین بیماری‌ها، دیابت است که هم از نظر اقتصادی و هم از نظر سلامتی، هزینه‌های زیادی را به جامعه تحمیل کرده است، اما مهار آن برای جلوگیری از شیوع گسترده در اولویت جدی قرار ندارد.
باقر لاریجانی، رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم نیز دیابت را یک بیماری پرهزینه در سیستم مراقبت‌های بهداشتی ایران خواند و گفت: «بیش از ۸.۵ درصد از کل هزینه‌های بهداشتی کشور صرف امور مرتبط به مهار بیماری دیابت میشود.»
وی با بیان اینکه دیابت، بیماریهای قلبی عروقی، سرطان و بیماریهای تنفسی علت بیش از ۸۰ درصد از مرگ‌های زودرس ناشی از بیماریهای غیر واگیر را تشکیل می‌دهند، رژیم غذایی ناسالم، استعمال دخانیات، عدم تحرک بدنی و مصرف مشروبات الکلی را اصلی‌ترین عوامل خطر مرتبط با این دسته از بیماری‌ها خواند.
رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم افزود: «کاهش عوامل خطر و همچنین غربالگری، تشخیص و مدیریت به موقع بیماریهای غیرواگیر می‌تواند از بخش بزرگی از زیان‌های ناشی از این بیماری‌ها بکاهد.»
وی با بیان اینکه متاسفانه دسترسی به اهداف مورد نظر ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار در ارتباط با توقف رشد فزاینده دیابت تا به حال به خوبی محقق نشده است، گفت: «در کشور ایران تنها چند استان به اهداف تعیین شده نزدیک شده‌اند.»
لاریجانی با نگران کننده خواندن آمار بیماران دیابتی در دنیا مخصوصا در منطقه MENA تصریح کرد: «طبق برآوردهای جهانی تا ۲۵ سال آینده تعداد بیماران دیابتی در این منطقه ۹۶ درصد افزایش خواهد داشت.»
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: «با توجه به اهمیت بیماری دیابت، نظام بهداشت و درمان کشور چندین استراتژی و سیاست را در رابطه با کاهش بار ناشی از این بیماری اقتباس کرده است که از آن میان می‌توان به جمع‌آوری داده‌ها و اندازه‌گیری بار بیماری در سطوح ملی و فراملی، ایجاد برنامه اقدام ملی در خصوص بیماریهای غیرواگیر، تدوین چارچوب ملی دیابت، تاسیس شبکه ملی کلینیک‌های دیابت، طراحی نقشه راه تحقیقات دیابت و نظام ثبت ملی دیابت اشاره کرد.»
لاریجانی با اشاره به انتشار ویراست دوم سند ملی پیشگیری و کنترل بیماریهای غیرواگیر، گفت: «این سند توسط کارگروه‌های مختلف کمیته با همراهی معاونت‌های مختلف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و با همکاری پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران به‌روز رسانی شده است.»
رئیس پژوهشگاه علوم غدد ومتابولیسم با معرفی سامانه مصورسازی اطلاعات جمعیتی سلامت و بیماری ایران (VIZIT) افزود: «دسترسی به داده‌های سلامت در این بستر فراهم شده است که شامل نمایش آخرین وضعیت عوامل خطر بیماریهای غیرواگیر در کشور به تفکیک استان، گروه سنی، جنسی و نوع محل سکونت، وضعیت مرگ‌و میر برای علل مختلف مرگ به تفکیک گروه‌های سنی و جنسی در ۳۱ استان کشور، میزان بروز سرطان به تفکیک گروه سنی و جنسی در ۳۱ استان کشور و اطلاعات ارزشمند دیگری در حوزه‌های مختلف سلامت است.»
وی به نقش موثر و کلیدی داروهای گیاهی در درمان دیابت در بسیاری از کشورهای دنیا اشاره کرد و گفت: «بخش قابل توجهی از مواد موثره داروها مشتق شده از محصولات طبیعی است و محصولات طبیعی هنوز منبع مناسبی برای کشف داروهای جدید هستند.»
وی افزود: «برای تعیین موثرترین متابولیت‌های گیاهی و مکانیسم سلولی آنها به منظور تعیین اولویت‌ها برای طراحی آزمایشات بالینی روی حیوانات و انسان‌ها تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. همچنین مطالعات بیشتر با شواهد علمی قوی مانند مرور نظام‌مند و متا آنالیز مطالعات بالینی کنترل شده مورد نیاز است.»
دیابت هزینه‌های بسیاری را بر جامعه و نظام سلامت تحمیل می‌کند. هزینه درمان دیابت و عوارض آن در سال 2019 بالغ بر 760 میلیارد دلار بود. یعنی سالانه حدود 10 درصد بودجه بهداشتی جهان، صرف فقط بیماری دیابت میشود. تخمین فدراسیون بین‌المللی دیابت این است که هزینه درمان دیابت و عوارض آن در دنیا تا 10 سال آینده از 800 میلیارد دلار بگذرد. از طرف دیگر مرگومیر و عوارض این بیماری هم بالاست. سال 2019 حدود 4.2 میلیون نفر از جمعیت دنیا به خاطر دیابت از بین رفتند. یعنی تقریبا 11.3 درصد کل مرگ و میرهای جهان بابت دیابت و عوارض آن بوده است. گفته میشود که تقریبا هر هشت ثانیه در دنیا یک نفر به خاطر دیابت از دنیا می‌رود.
مرگومیر ناشی از دیابت و عوارض آن از جمع مرگومیر در بیمارى‌های واگیر مثل سل، مالاریا و ایدز بیشتر است. در مناطقی که از سیستم بهداشتی بالاتری برخوردارند مثل منطقه اروپا 74 درصد مرگ‌و میر ناشی از دیابت در سنین بالای 60 سال است، در صورتی که در منطقه ما متاسفانه نصف این مرگ‌و‌میرها در سنین زیر 60 سال اتفاق می‌افتد. یعنی در کشور ما جمعیت جوان و مبتلا به دیابت، بیشتر دچار مرگ ناشی از دیابت می‌شوند. متاسفانه در شرایط پاندمی کرونا نیز بسیاری از مبتلایان به این بیماری را افراد مبتلا به دیابت تشکیل داده‌اند.
با تغییر سبک زندگی و گسترش زندگی شهرنشینی، آمار بیماریهای غیرواگیر هم روز به روز در حال افزایش است. در این بین، بیماری دیابت را می‌توان از جمله شایع‌ترین بیماریهای غیرواگیر دانست که میلیون‌ها ایرانی را درگیر کرده است.
به گواه آمارها و شواهد رسمی، درمانگران دیابت در ایران از توان علمی و تجربه بالایی برخوردار هستند و بسیاری از بیماران با کمک پزشکان ایرانی در مسیر کنترل این بیماری قرار دارند. در عین حال این بیماری با شیب زیادی در حال گسترش است و حتی خیلی‌ها نیز از بیماری خود بی‌اطلاع هستند.
شیوع دیابت، روز به روز در حال گسترش است
بر اساس آمار فدراسیون بین المللی دیابت، تعداد مبتلایان به دیابت در جهان حدود 463 میلیون نفر تخمین زده میشود. یعنی از هر 11 نفر افراد بالغ، یک نفر مبتلا به دیابت است.
امیر کامران نیکوسخن، مدیرعامل انجمن دیابت ایران و دبیر علمی شبکه ملی پیشگیری از بیماریهای غیر واگیر نیز می‌گوید: «دیابت بیماری است که تا 80 درصد قابل پیشگیری است. پیش‌بینی میشود آمار بیماران مبتلا به دیابت تا سال 2030 میلادی از مرز نیم میلیارد نفر بگذرد و به 578 میلیون نفر افزایش یابد. این تعداد تا سال 2045 به 700 میلیون نفر خواهد رسید. متاسفانه از هر دو نفر افراد مبتلا به دیابت، یک نفر بدون تشخیص می‌ماند. یعنی حدود 232 میلیون نفر در جهان از ابتلای خود به دیابت بی‌خبر هستند و تنها زمانی متوجه ابتلای خود خواهند شد که دچار عوارض سخت این بیماری شده‌اند. همچنین سه نفر از هر چهار نفر مبتلا به دیابت نیز در کشورهای با درآمد کم یا متوسط زندگی می‌کنند.»نیکوسخن با اشاره به وضعیت جهانی ایران در زمینه ابتلا به دیابت، خاطرنشان می‌کند: «افزایش دیابت در همه نقاط دنیا یکسان نیست. براساس آمار فدراسیون بین‌المللی دیابت، افزایش شیوع دیابت از سال 2019 تا 2045 برای منطقه اروپا فقط 15 درصد است، ولی متاسفانه در منطقه ما که بر اساس تقسیم بندی‌های فدراسیون بین‌المللی دیابت در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا هستیم تا 96 درصد خواهد بود. یعنی بعد از آفریقا که با 143 درصد بالاترین رتبه را دارد، ما در جایگاه دوم قرار داریم. دو سوم افراد مبتلا به دیابت در شهرها زندگی می‌کنند و سه چهارم آنها در سنین اشتغال و قبل از بازنشستگی هستند. این زمان مصادف با زمانی است که فرد برای خانواده و جامعه خود مفید است، ولی متاسفانه گرفتار این بیماری شده و ممکن است به علت عوارض بیماری دچار از کارافتادگی شود.»
مدیرعامل انجمن دیابت ایران نیز یادآور میشود: «درمان دیابت دیگر بیماری‌محور نیست، بلکه باید به صورت بیمارمحور انجام گیرد. یعنی اینکه درمان هر فرد دیابتی بر اساس سن، وزن، شیوه زندگی، نوع دیابت و عوارض آن، شرایط اجتماعی و اقتصادی و بیماریهای زمینه‌ای که فرد دارد با بیمار مبتلا به دیابت دیگر متفاوت است. این موضوع باید مدنظر پزشکان و بیماران قرار گیرد. دوم آنکه در سال‌های گذشته هدف از درمان دیابت فقط کنترل قند بود، در صورتی که اگر فقط قند افراد مبتلا به دیابت کاهش یابد، از مشکلات قلبی و عروقی این بیماران کم نمی‌شود.»
بر اساس آمار منتشر شده در اطلس اخیر فدراسیون بین المللی دیابت که بر اساس بررسی حدود 100 مطالعه انجام گرفته است، افراد مبتلا به دیابت به طور میانگین ۳۲ درصد گرفتار مشکلات قلبی عروقی، ۲۱ درصد گرفتار مشکلات عروق کرونر، ۱۰ درصد گرفتار انفاکتوس قلبی و ۷.۶ درصد گرفتار سکته مغزی می‌شوند. همچنین بر اساس همین آمار، افراد مبتلا به دیابت نسبت به افراد غیر دیابتی۱۶۰ درصد ریسک مشکلات عروق کرونر، ۱۲۷ درصد ایست قلبی، ۵۶ درصد خونریزی مغزی و ۱۳۲ درصد ریسک مرگومیر ناشی از مشکل قلبی، عروقی بیشتری دارند. بیماریهای قلبی عروقی در زنان مبتلا به دیابت سبب کاهش 8.5 سال و در مردان مبتلا به دیابت سبب کاهش 4.6 سال از طول عمر آنان میشود. با توجه به این آمار، دیابت در حقیقت دیگر بیماری قند نیست، بلکه یک بیماری قلبی محسوب میشود که یکی از تظاهرات آن بالارفتن قند خون است. بنابراین امروزه مراقبت از قلب و عروق مهم‌ترین مساله در افراد مبتلا به دیابت است.
پرستاران اغلب اولین و گاهی فقط تنها متخصص بهداشتی هستند که فرد مبتلا به دیابت با آن ارتباط برقرار می‌کند. از این رو توانایی آنها در ارزیابی اولیه، مراقبت و مدیریت دیابت بسیار حیاتی است. نقش پرستاران در دیابت شامل تشخیص زود هنگام دیابت برای اطمینان از درمان مناسب، ارائه آموزش‌های خود مراقبتی و حمایت روانی از افراد مبتلا به دیابت در جهت جلوگیری از عوارض و مقابله با عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در جهت پیشگیری از این بیماری است.
بنابراین نیاز شدیدی به آموزش و بودجه برای تجهیز پرستاران در سراسر جهان وجود دارد، پرستارانی که مهارت پشتیبانی از افراد مبتلا به دیابت و همچنین افراد در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را دارا باشند.روزنامه سپید
نظرشما
آخرین اخبار