کمبود دارو در هفته‌های اخیر علاوه بر بیماران، کادر‌های درمانی را نیز آزار داد و انتقادات بسیاری را برانگیخت و حتی موجب شد تا سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری خود به منظور بازدید میدانی از این وضعیت، راهی برخی از داروخانه‌هایی شود که این روزها مردم صف‌های طویلی را برای دریافت داروهای تک نسخه‌ای در برابر آنها ایجاد کرده‌اند
شفاآنلاین>سلامت> داروسازان نبود ذخایر استراتژیک دارویی، عدم نیازسنجی درمان و احتمال تجویزهای القایی را از جمله دلایل کمبود دارو در هفته‌های اخیر می‌دانند
به گزارش شفاآنلاین: کرونا به عنوان یک بحران، در هجده ماه گذشته بسیاری از مشکلات نظام سلامت را که در سال‌های گذشته تا حدود زیادی پنهان بود، رو آورد و آنها را عیان کرد، یکی از این مشکلات مربوط به دارو بود. صفوف تشکیل شده مقابل داروخانه‌ها یا انتشار روزانه نسخه‌های تجویز شده در فضای مجازی و درخواست کمک برای یافتن دارویی که این روزها حکم کیمیا را پیدا کرده، شاهدی بر این مدعا است. اگرچه به گفته بسیاری از کارشناسان کمبود دارو مربوط به امروز نیست و از زمان پیش از شیوع کرونا نیز همواره کمبودهای مقطعی دارو وجود داشته است. با این حال این موضوع همزمان با کرونا تشدید و حتی به داروهای معمولی مانند سرم‌های نمکی نیز رسید.
کمبود دارو در هفته‌های اخیر علاوه بر بیماران، کادر‌های درمانی را نیز آزار داد و انتقادات بسیاری را برانگیخت و حتی موجب شد تا سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری خود به منظور بازدید میدانی از این وضعیت، راهی برخی از داروخانه‌هایی شود که این روزها مردم صف‌های طویلی را برای دریافت داروهای تک نسخه‌ای در برابر آنها ایجاد کرده‌اند. در حاشیه این بازدید بود که رئیسی دستور افزایش داروخانه‌های منتخب را برای کاهش سرگردانی مردم صادر کرد.
ریشه‌های کمبود دارو در این روزها تنها مربوط به عرضه دارو در داروخانه‌های منتخب نیست بلکه دلایل دیگری نیز همچون نبود ذخایر استراتژیک دارو و عدم وجود پروتکل‌های مشخص درمانی برای بیماری کرونا دارد.
سید علی فاطمی، نایب رئیس انجمن داروسازان ایران در این رابطه گفت: «در حال حاضر بیشترین کمبودهایی که به گوش مردم می‌رسد، داروهای مربوط به کروناست که البته چند روزی است که با تغییر سیاست وزارت بهداشت و خروج برخی از این داروها از پوشش بیمه‌ای، کمبودها کمتر شده است. دارویی که همچنان مقداری موثر است مانند اکتمرا، همچنان نایاب است و مردم به دنبال آن هستند که فعلا فقط در داروخانه‌های دولتی توزیع می‌شود و در داروخانه‌های خصوصی تقریبا اصلا وجود ندارد.»
فاطمی همچنین یکی دیگر از دلایل کمبود دارو را عدم توجه به ذخایر استراتژیک دارویی دانست و گفت: «مهمترین اقدامی که وزیر بهداشت جدید باید انجام دهند، بحث ذخایر دارو است. باید در کشور ذخایر استراتژیک دارو وجود داشته باشد. آن هم در کشوری مانند ایران که همواره بحران و حوادث غیرمترقبه در کمین ما است. اکنون بحث پاندمی است و قبل از آن زلزله و سیل و... بود. باید توجه کرد که کشورهای بزرگ معمولا دو تا سه ماه ذخایر استراتژیک دارو دارند و این موضوع برایشان مهم است. به طوری که انبارهای خاصی دارند که این ذخایر را در آن نگه می‌دارند. آمار این داروها اصلا در آمار کشوری نمی‌آید و در مواقع عادی سراغ آن نمی‌روند و برای مواقع بحران از آن استفاده می‌کنند، اما متاسفانه به صورت عادی به این مساله در کشور توجهی نمی‌شود و به محض اینکه کمبود ایجاد می‌شود، همه به دنبال تامین دارو هستند. تقریبا می‌توان گفت که ما همیشه در کشور از نظر میزان دارو سر به سر هستیم و به اندازه نیاز دارو در کشور خریداری می‌شود.
نایب رئیس انجمن داروسازان ایران، یادآور شد: «در بروز این چالش تحریم و مشکلات ارزی تاثیر دارد، اما به نظر من این دو موضوع باعث شده که مقداری سوء مدیریت‌ها پنهان شود. به عنوان مثال در زمینه سرم مشکل نه ربطی به ارز داشت و نه به تحریم، بلکه مشکل مدیریتی بود. یک شرکت ایرانی تصمیم گرفت کارخانه را چند ماه تعطیل کند. شاید اصلا درست نبود که در این وضعیت بحرانی به شرکت اجازه تعطیلی می‌دادند. حال وقتی اجازه را دادند، باید از قبل پیش‌بینی می‌کردند که یا از طریق سایر تولیدکنندگان یا از طریق واردات تامین سرم دچار مشکل نشود که متاسفانه این اقدامات انجام نشد و دیدیم که شرکت هم نتوانست به موقع به مدار تولید بازگردد و در این دو سه ماه مردم از کمبود سرم صدمه دیدند.»
شهاب‌الدین جنیدی، عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان تهران، یکی از دلایل کمبود دارو در ایران را بیماری کرونا دانست و گفت: «با توجه به مدیریت‌هایی که برای این بیماری شکل گرفت می‌توان گفت که ما از پاندمی عقب‌تر بودیم. با توجه به شلوغی‌هایی که اخیرا در داروخانه‌ها رخ داده است، می‌توان گفت این مساله به دلیل بیماری‌های صعب‌العلاج یا سرطان و... نیست چرا که مشکلات این بیمار‌ها در حوزه دارو به صورت مقطعی همواره وجود داشته و مشکلاتشان را وزارت بهداشت حل کرده است؛ لذا بالغ بر ۹۹ درصد مشکلات ناشی از کرونا موجب شلوغی بیش از حد داروخانه‌ها و کمبودهای دارو شده است.»
جنیدی در ادامه عدم وجود پروتکل‌های مشخص درمانی را یکی از دلایل کمبود دارو دانست و اظهار کرد: «می‌بایست وزارت بهداشت یک گایدلاین را برای بیمارستان‌های دانشگاهی، خصوصی و مراکز تامین اجتماعی و حتی مطب‌ها ابلاغ می‌کرد تا هر پزشکی بر اساس این گایدلاین و فارماکوپه‌های دارویی، پیش‌بینی تجویز و مصرف دارو را داشته باشند.»
جنیدی ادامه داد: «اگر یک نرم‌افزار جامع طراحی شده بود و از همه پزشکان و مراکز درمانی درخواست شده بود تا بر اساس یک راهنمای بالینی مشخص به درمان بیمار بپردازیم می‌توانستیم کووید را در درمان، بهتر مدیریت کنیم و امروز صفی از بیماران در داروخانه‌ها برای یافتن دارویی مانند رمدسیویر نداشته باشیم.»
این داروساز با بیان اینکه گزارش‌هایی از سلیقه‌ای بودن درمان کووید ۱۹ وجود دارد و آزمون و خطا رخ داده است، تصریح کرد: «دارویی که تا یک هفته قبل بیماران در داروخانه‌های خصوصی و دولتی، درگیر تهیه آن بودند ناگهان از لیست درمان حذف می‌شود.»
جنیدی تاکید کرد: «نیازسنجی دارو را زمانی می‌توانیم انجام دهیم که پروتکل درمانی داشته باشیم این گایدلاین موجب می‌شود که دیگر با توجه به نیازی که وجود دارد و امکانات موجود عمل شود و این کمبودها رخ نمی‌دهد. وقتی برنامه مشخصی وجود نداشته باشد نمی‌توانیم بفهمیم چند درصد مردم مبتلا می‌شوند و درآن زمان چه دارویی نیاز خواهیم داشت.»
عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان تهران تاکید کرد: «اگر در مورد قرار گرفتن یک داروی ساده در پروتکل درمانی آگاهی نداشته باشیم، قطعا با کمبود مواجه می‌شویم چرا که نمی‌توانیم فارماکوپه دارویی کشور را با نیاز پاندمی تنظیم کنیم. تغییرات پروتکل‌های درمانی کووید مشکلات بسیاری را در تامین دارو برای وزارت بهداشت ایجاد کرد.»
جنیدی تصریح کرد: «تجویز دارو اگر طبق یک گایدلاین، مشخص و قابل ارزیابی باشد وزارت بهداشت می‌تواند نحوه مصرف و توزیع دارو را بهتر مدیریت کند. نه تنها در کووید حتی در بیماری‌های دیگر اگر گایدلاینی نداشته باشیم و درمان سلیقه‌ای باشد، در نظام دارویی و در بین تولید کنندگان دارو سردرگمی به وجود می‌آید چرا که مدیران بخش دولتی طبیعتا نمی‌دانند چه دارویی مورد نیاز خواهد بود.»
جنیدی تصریح کرد: «با توزیع مدیریت شده دارو و واردات به موقع در رابطه با کالا‌هایی که کمبود آن می‌تواند خطرناک باشد می‌توان از بروز کمبود پیشگیری کرد.»
جنیدی همچنین نبود گایدلاین مشخص درمانی را موجب به وجود آمدن درمان‌های القایی از سوی برخی از پزشکان دانست و گفت: «عدم گایدلاین درمانی موجب می‌شود، برخی از پزشکان تحت تاثیر تبلیغات یک برند خاص قرار بگیرند و برای نجات جان بیمارانشان یک دارو را تجویز کنند، این در حالی است که ممکن است نتایج مطالعات بالینی و مقالات داروی تجویز شده در جایی منتشر نشده باشد.»
جنیدی یادآور شد: «برخی از شرکت‌های دارویی نیز یک نیاز القایی را بدون شواهد علمی و بالینی ایجاد کرده و شرایط پیچیده‌تری را ایجاد کرده و این کمبودها به وجود آمده است.»
محسن فتحی عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی نیز موضوع درمان‌های القایی در کمبود دارو را بی‌تاثیر ندانست و گفت: «اگر به کسی بگوییم و القا کنیم که این دارو در چرخه درمان بیمار تاثیر بسزایی دارد، دربه‌در به دنبال پیدا کردن این دارو بوده و می‌خواهد آن را پیدا کند، افزایش این موارد موجب کمبود دارو می‌شود.»
نظرشما
آخرین اخبار