در این راستا انجمن علمی بهداشت ایران هم در بیانیه‌ای ضمن تشریح انتظارات از رئیس جمهور آینده، چندین اولویت مهم در نظام سلامت را مطرح کرده و خواستار رسیدگی به آن در دولت بعدی شده است
شفاآنلاین>سلامت> کارشناسان می‌گویند در دولت آینده باید ضمن افزایش سرانه سلامت، کمبود نیروی درمان نیز رفع شود
به گزارش شفاآنلاین: حدود دو هفته دیگر به انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده است. هنوز اغلب نامزدهای این انتخابات، مواضع شفاف و دقیقی درباره نحوه مدیریت نظام سلامت، اتخاذ نکرده‌اند و بیشتر بحث‌های انتخاباتی بر مباحث سیاسی متمرکز شده است. کارشناسان سلامت تاکید دارند که دولت آینده اگر می‌خواهد مغلوب طوفان کرونا نشود، باید نظام سلامت را در اولویت بالاتری قرار دهد تا حل مشکلات زیرساختی در حوزه‌های بهداشت و درمان به حاشیه نرود.
همچنین نباید از خاطر برد حدود 16 ماه است که جامعه پزشکی از جان و دل مایه گذاشته است و با فداکاری در میدان نبرد با کرونا قرار دارد. صاحبنظران حوزه سلامت می‌گویند که در دولت آینده باید رسیدگی به وضعیت کادر بهداشتی، تشخیصی و درمانی در راس برنامه‌های قوه مجریه باشد تا ارائه‌دهندگان خدمت در این عرصه سخت با رضایتمندی بیشتری در خط مقدم نبرد با کرونا به ادامه فعالیت بپردازند.
در این راستا انجمن علمی بهداشت ایران هم در بیانیه‌ای ضمن تشریح انتظارات از رئیس جمهور آینده، چندین اولویت مهم در نظام سلامت را مطرح کرده و خواستار رسیدگی به آن در دولت بعدی شده است. در این بیانیه از رئیس جمهور آینده درخواست شده است که برای شناخت دقیق و کامل از جایگاه بنیادین سلامت در شکوفایی اقتصادی کشور، پوشش همگانی سلامت به عنوان اولویت اصلی نظام سلامت، استقرار حاکمیت مطلوب در نظام سلامت، پیشگیری و مبارزه با تعارض منافع، افزایش شفافیت و پاسخگویی در تولیت نظام سلامت، ایجاد منابع مالی پایدار، ایجاد نظام پرداخت کارآمد و بسته خدمات درخور و فقرزدا برای همه ایرانیان، کوشش کند. متن این بیانیه مفصل در فضای مجازی قابل دسترس است.
همچنین محمدرضا ظفرقندی، رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور هم از کاندیداهای ریاست جمهوری خواسته است که برنامه‌های خود در حوزه سلامت را کاملا شفاف اعلام کنند. او تاکید کرد: «در کشورهای پیشرفته دنیا، یکی از اولویت‌های برنامه‌ای کاندیداهای ریاست جمهوری این است که اعلام کنند که در حوزه سلامت چه برنامه‌ای دارند، چه بودجه‌ای اختصاص می‌دهند و چه مسیری را در این حوزه طی می‌کنند. با توجه به این موضوع انتظار این است آقایانی که در حال حاضر در کشور کاندیدای ریاست جمهوری شدند، به دور از شعار و به دور از حرف‌های کلی که قابل احصا و قابل تبدیل به کمیت‌های اجرایی نیست، سریعا در برنامه‌هایشان اعلام کنند که در سه مقوله اقتصاد سلامت، ساختار سلامت و نیروی انسانی حوزه سلامت چه برنامه‌ای دارند.»
یکی از عمده مشکلات فعلی نظام سلامت ایران، سرانه پایین نظام سلامت است. سهمی که دولت برای سلامت هر ایرانی کنار می‌گذارد، به هیچ وجه قابل مقایسه با کشورهای توسعه یافته نیست.
هزینه سرانه سلامت بیان می‌کند برای هر فرد از یک کشور چه میزان پول در نظام سلامت آن کشور به چرخش در می‌آید و هزینه می‌شود. به عبارت دیگر کل چرخش مالی یک نظام سلامت را اعم از اینکه توسط دولت، بیمه‌ها و یا بخش خصوصی باشد را به کل افراد یک جامعه تقسیم کرده و هزینه سرانه سلامت را استخراج می‌کنند.
همین چند ماه قبل، طاهر موهبتی، معاون امور حقوقی، مجلس و امور استان‌های وزیر بهداشت با اشاره به سرانه پایین سلامت در ایران، یادآور شد: «سرانه اختصاصی بسیاری از کشورها در حوزه سلامت به لحاظ مالی از ما بیشتر است. در کشور ما ۴۱۵ دلار در سال هزینه سرانه سلامت می‌شود، در حالی که این سرانه در آمریکا ۹ هزار و ۸۰۰ دلار و در انگلیس حدود چهار هزار دلار است. حتی در برخی کشورها در دوران کرونا فقط حدود یک میلیارد دلار برای آزمایش پی.سی.آر تخصیص دادند، در حالی که در ایران کل بودجه‌ای که برای صندوق بیمه بیکاری، سلامت، شرکت‌های دانش‌بنیان و …در نظر گرفته شده، حدود یک میلیارد دلار است.»
همچنین کارشناسان می‌گویند در حالی که میزان بودجه تخصیص داده شده از تولید ناخالص ملی به نظام سلامت در برخی کشورهای اروپایی ۱۸ درصد و در آمریکا حدود ۲۰ درصد است، اما در کشور ما این شاخص در ایده‌آل‌ترین حالت حدود هشت درصد برآورد می‌شود.
علی امیر سوادکوهی، رئیس انجمن مراقبت‌های ویژه ایران هم به ضرورت افزایش سرانه سلامت اشاره می‌کند و می‌گوید: «الان در شرایطی هستیم که فقط حدود یک سوم از تخت مراقبت‌های ویژه مورد نیاز در کشور، تامین شده است. همچنین در حالی که باید حدود 15 درصد از تخت‌های بیمارستانی کشور، تخت‌های مراقبت های ویژه باشد، اما ما هم اکنون فقط یک سوم این تخت‌های ویژه را در اختیار داریم. حل این مشکل و تامین تخت مراقبت‌های ویژه به عزم ملی و تخصیص اعتبارات قابل توجه نیازمند است و راهی غیر از آن وجود ندارد.»
او تاکید می‌کند: «این تخصیص اعتبار هم زمانی حاصل می‌شود که نظام سلامت در اولویت برنامه‌ریزی مسئولان قرار داشته باشد و اعتباری در حد یک اولویت مهم کشوری به آن اختصاص پیدا کند. بودجه‌های سیستم بهداشت کشور، تناسبی با اهمیت سلامت مردم ندارد و رشد اقتصاد سلامت در اولویت برنامه‌های دولت نیست. وقتی هم که اقتصاد سلامت را نادیده بگیرند، تامین تخت مراقبت‌های ویژه که با جان بیماران سروکار دارد نیز در اولویت نخواهد بود. ما نیاز به یک اقتصاد سلامت پویا و قدرتمند داریم که بتواند نیازهای حیاتی بیماران را تامین کند و تجهیزات ضروری برای درمان بیماران را فراهم سازد.»
سوادکوهی یادآور می‌شود: «متاسفانه در مناطق محروم، شرایط حادتری وجود دارد و حل این کمبود تخت صرفا با تخصیص اعتبارات جدی، قابل حل است. قطعا اگر تعداد تخت‌های مراقبت ویژه در وضعیت استانداردی قرار داشت، آمار مرگ و میر بیماران مبتلا به کرونا که در بخش‌های مراقبت‌های ویژه بستری شده بودند، کمتر می‌شد. به همین دلایل امیدواریم که برنامه‌ریزی اصولی انجام بگیرد و با تخصیص اعتبارات کافی، کمبودهای جدی در نظام سلامت، مرتفع شود.»
بسیاری از فعالان جامعه پزشکی تاکید دارند که در دولت آینده باید سرانه سلامت افزایش پیدا کند تا کیفیت درمان ارتقا یابد و هزینه‌های درمانی نیز کاهش پیدا کند. علاوه بر آن، کادر بهداشت و درمان هم از رئیس جمهور آینده انتظار دارند که حل مشکل کمبود نیرو در مراکز درمانی را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهد. در اغلب بخش‌های نظام سلامت، کمبود نیرو به شکل حادی وجود دارد. مثلا در بخش اورژانس با کمبود جدی نیرو مواجه هستیم.
چندی قبل نیز پیرحسین کولیوند، رئیس سازمان اورژانس کشور با اشاره به کمبود حداقل 12 هزار نیروی اورژانس، یادآور شد: «ما از نظر منابع انسانی فقیر هستیم و ۱۲ هزار نیروی اورژانس در کشور کمبود داریم. باوجود کمبود نیرو، خدماتی که در دوران شیوع ویروس کرونا ارائه می‌شود، وصف ناشدنی است. بسیاری از همکاران اورژانس در این دوران دچار بیماری کرونا شده‌اند. روحیه داوطلبی و جهادی در این ایام به‌خصوص در سازمان اورژانس کشور شکل گرفت که در همه کادر اورژانس کشور وجود دارد، طوری که با جان‌فشانی به خدمت رسانی مشغول هستند.»
باید در نظر داشت که طبق آمارها، ایران در رتبه هشتم مرگ و میر در تصادفات جاده‌ای است و سالانه حدود 17 هزار ایرانی در حوادث جاده‌ای فوت می‌کنند. همچنین شاخص مرگ و میر حوادث ناشی از کار در جامعه کارگری ایران نیز ۱۲ نفر در هر ۱۰۰ هزار کارگر اعلام شده است. از نظر حوادث طبیعی چون سیل و زلزله نیز کشور ما در زمره 10 کشور نخست دنیا قرار دارد. علاوه بر حوادث و تروما، بسیاری از مردم با علایم خفیف تا شدید بیماری هم از اورژانس کمک می‌گیرند که همین مساله نیز به ترافیک کاری در اورژانس‌ها اضافه می‌کند. در این شرایط، بار کرونا هم اضافه شده است تا کمبود نیروی اورژانس، بیش از گذشته به چشم بیاید.
با احتساب این آمارها می‌بینیم که بسیاری از نیروهای اورژانس، روزانه با ترافیک بالایی از بیماران روبرو هستند که گذر ثانیه‌ها برای خیلی از این بیماران اورژانسی، حکم مرگ و زندگی را دارد. تامین نیرو در این بخش حیاتی، قطعا به ارتقای وضعیت سلامت جامعه منجر خواهد شد که این موضوع باید در اولویت دولت بعدی باشد.
همچنین در حوزه پرستاری هم با کمبود جدی نیرو مواجه هستیم، طوری که گاهی یک پرستار همزمان بجای چند نیرو کار می‌کند. بسیاری از کارشناسان سلامت تاکید دارند که اگر رئیس جمهور آینده می‌خواهد به فرآیند مقابله با کرونا شتاب ببخشد و مغلوب پاندمی نشود، باید رفع کمبود نیرو در حوزه پرستاری را در اولویت قرار دهد.
محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار به مشکل حاد کمبود پرستار در کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: «بر اساس آزمون استخدا‌می وزارت بهداشت، قرار است 12 هزار پرستار جذب کنند، در حالی که حداقل با کمبود 120 هزار پرستار مواجه هستیم. این میزان محدود استخدام پرستار نمی‌تواند کمبودهای فعلی را برطرف کند. سازمان جهانی بهداشت می‌گوید برای برخورداری از سقف کیفیت خدمات مراقبت پرستاری باید 10 پرستار به ازای هر هزار نفر جمعیت وجود داشته باشد که در بسیاری از نقاط اروپا، این استاندارد وجود دارد. در برخی کشورها مثل گرجستان و ارمنستان هم پنج تا شش پرستار به ازای هر هزار نفر جمعیت وجود دارد.»
او خاطرنشان می‌کند: «سازمان جهانی بهداشت تاکید دارد که کف کیفیت خدمات پرستاری با حداقل سه پرستار به ازای هر هزار نفر جمعیت محقق می‌شود. هرچقدر کمتر از سه پرستار به ازای هر هزار نفر جمعیت وجود داشته باشد، به همان میزان نیز خسارت به مردم و پرستاران وارد می‌شود. در کشور ما تا قبل از دوران کرونا حدود یک و نیم پرستار به ازای هر هزار نفر جمعیت وجود داشت. الان متاسفانه این نرخ حتی کمتر از یک و نیم است. یعنی هم اکنون مردم ما در بهترین حالت، 50 درصد کف کیفیت خدمات پرستاری را دریافت می‌کنند.»
شریفی مقدم تصریح می‌کند: «در این شرایط اگر جمعیت پرستاری دو برابر شود، تازه حداقل کیفیت خدمات پرستاری را خواهیم داشت. وضعیت فعلی به فرسایش شغلی پرستاران، بالا رفتن ضریب خطاهای پزشکی و کاهش کیفیت ارائه خدمات مراقبتی و درمانی منجر شده است. با این وجود شاهد هستیم که سیاست اصلی وزارت بهداشت، استخدام بلندمدت پرستاران در یک فرآیند قانونی و معقول نیست، بلکه تلاش می‌کنند صرفا با استخدام موقت پرستاران شرکتی، مشکل را به شکل کوتاه مدت حل کنند.»
علاوه بر کمبود نیرو، بسیاری از پرستاران از وضع معیشت خود راضی نیستند و حتی برای برخورداری از بازنشستگی پیش از موعد هم با چالش های زیادی مواجه هستند. همچنین توجه به مشکلات کادر درمان فعال در مناطق محروم که از کف خدمات رفاهی هم محروم هستند و توجه به وضعیت نامطلوب دستیاران پزشکی هم از دیگر درخواست های مهم کادر بهداشت و درمان از رئیس جمهور آینده است.
یکی از عمده مشکلات نظام سلامت در طی سالیان اخیر که با تغییر دولت‌ها نیز مرتفع نشده، بحث اجرا نشدن بسیاری از قوانین راهبردی در نظام سلامت است.
به طور مثال در اسناد بالادستی نظام سلامت بر اجرای نظام ارجاع، پزشک خانواده، سطح‌بندی خدمات درمانی، تکمیل پرونده الکترونیک سلامت، ابلاغ راهنماهای بالینی و ضرورت تفکیک سه ضلع تولیت، تامین منابع و ارائه کننده خدمات نظام سلامت، تاکید شده، اما در سال های اخیر شاهد بودیم که بسیاری از این طرح‌های کلان یا اجرا نشده و یا اجرای آن با کندی و نواقص جدی همراه بوده است.
نظرشما
آخرین اخبار