طرح سوالاتی مهم درباره 2 میلیون و 655 هزار دوز واکسن تزریق نشده

شفاآنلاین>سلامت> کارشناسان می‌گویند این نگرانی وجود دارد که تاریخ مصرف بخشی از واکسن‌های وارداتی بگذرد

به گزارش شفاآنلاین: نگاهی گذرا به آمارهای رسمی نشان می‌دهد که سرعت تزریق واکسن کرونا در ایران، تناسبی با آمار واردات این واکسن ندارد.

طرح پرسش‌هایی مهم درباره واکسن‌های تزریق نشده
تزریق نشدن بیش از دو میلیون و 655 هزار دوز واکسن وارداتی، سوالات و ابهامات متعددی را در اذهان ایجاد کرده است. ازجمله اینکه:
اول) از این پنج میلیون و 647 هزار دوز واکسن وارداتی، چند میلیون دوز در زمره واکسن‌های دوز اول و چه تعداد در گروه واکسن‌های دوز دوم قرار دارد؟
دوم) براساس آمارهای وزارت بهداشت، تا دوم خرداد، 2536627 واکسن دوز اول و 455232 واکسن دوز دوم تزریق شده است. پرسش اینجاست که از این حدود 2 میلیون و 655 هزار دوز واکسن تزریق نشده، چه تعداد از آنها در زمره واکسن‌های دوز اول و چه تعداد در گروه واکسن‌های دوز دوم هستند؟
سوم) تاریخ انقضاء هر واکسن وارداتی از زمان تولید چقدر است؟ تاریخ اثربخشی واکسن‌ها چقدر است؟ انتقاد این روزهای کارشناسان نسبت به کندی تزریق واکسن‌ها و تاکید آنها بر تزریق «به موقع» آنها این پرسش را مستحق پاسخگویی می‌کند که تاریخ انقضا و تاریخ اثربخشی هر واکسن (با درنظر گرفتن برندهای مختلف) چقدر است؟ نکته اینجاست که بسیاری از محصولات دارویی و خوراکی و ... پیش از آنکه به تاریخ انقضای خود نرسیده باشند، «فاسد» نیستند ولی از «اثربخشی» آنها کاسته می‌شود. لذا این یک پرسش جدی است که آیا درمورد واکسن‌ها هم اینچنین است؟ آیا ممکن است واکسن‌ها در اثر دپوی طولانی‌مدت، اثربخشی خود را از دست بدهند؟ و زمان مناسب برای تزریق، چه مدت پس از تولید است؟
از سوی دیگر جمعیت هلال احمر هم اعلام کرده که در این هفته، هشت میلیون دوز واکسن کرونا به کشور وارد می‌کند. سوال اینجاست که چقدر زمان می‌برد تا این واکسن‌های وارداتی تزریق شوند؟ اگر حتی با سرعت ایده‌آلی که وزیر بهداشت وعده داده است (و البته هنوز به آن دست نیافته‌ایم) حرکت کنیم و روزانه 300 هزار دوز واکسن کرونا تزریق کنیم، باز هم حدود 27 روز طول می‌کشد تا واکسن‌های وارداتی هلال احمر تزریق شوند؟ آیا این 27 روز، زمانی مناسبی است؟ البته در پاسخ به این سوال فراموش نکنیم که در هر روز، جمعیتی نزدیک به 200 نفر را از دست می‌دهیم. اینها سوالات مهمی هستند که پاسخگویی دقیق به آنها می‌تواند در برنامه‌ریزی فرایند واکسیناسیون کشور، تاثیر عمیقی برجای بگذارد.
تزریق واکسن‌های باقیمانده تا 3 هفته آینده
رئیس مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت بهداشت به برخی از سوالات و ابهامات درباره فرآیند تزریق واکسن کرونا پاسخ داد.
کیانوش جهانپور می‌گوید: «اینکه گفته شود که سرعت تزریق واکسن کرونا در ایران پایین است، این موضوع را قبول نداریم. تزریق واکسن کرونا با سرعت مطلوبی در حال انجام است. در این مسیر از همه توان و امکانات، بهره برده‌ایم. هم اکنون حدود سه میلیون دوز واکسن کرونا تزریق شده است. می‌توانیم این وعده را بدهیم که حدود دو تا سه هفته دیگر، همه واکسن‌های وارداتی باقی مانده را تزریق خواهیم کرد.»
او درباره اینکه چه میزان از واکسن‌ها در زمره واکسن‌های دوز اول و چه تعداد در گروه واکسن‌های دوز دوم هستند، تاکید می‌کند: «نمی‌توان هیچ عدد و درصدی درباره تعداد واکسن‌های وارداتی دوز اول و دوم بیان کرد. اصلا طرح این پرسش برای همه انواع واکسن کرونا مصداق ندارد، زیرا فقط واکسن اسپوتنیک به این شکل است که دوز اول با دوز دوم آن متفاوت است، در مورد سایر واکسن‌ها چنین موضوعی مصداق ندارد.»
با توجه به اینکه از مجموع پنج میلیون و 647 هزار واکسن وارداتی کرونا، حدود 720 هزار واکسن شامل واکسن اسپوتنیک می‌شود، با استناد به توضیح رئیس روابط عمومی وزارت بهداشت می‌توان گفت که بیشتر واکسن‌های فعلی که تزریق نشده است، قابلیت تزریق به شکل واکسن دوز اول را دارند.
همچنین جهانپور تصریح می‌کند: «این تصور اشتباه است که فکر کنیم واکسن به محض ورود به کشور، آماده تزریق است. چندین روز طول می‌کشد تا واکسن از مرحله واردات به ثبت در سامانه «تی تک» و سپس در نوبت تزریق قرار بگیرد. وزارت بهداشت از تمام توان خود بهره می‌برد تا واکسن در کوتاه‌ترین زمان ممکن به مرحله تزریق برسد. اگرچه گاهی بر اساس برخی منابع گفته می‌شود زمان انقضای برخی واکسن‌های کرونا چند ماه است، اما باید در نظر داشت که مدت زمان تزریق واکسن در ایران اصلا به این مرحله نخواهد رسید که بخواهیم درباره تاریخ انقضای واکسن‌ها نگران باشیم. این اطمینان را به مردم می‌دهیم که فرآیند تزریق واکسن کرونا با دقت، حساسیت و سرعت در حال انجام است.»
از ظرفیت شبکه بهداشت به طور کامل استفاده نشده است
فعالان حوزه سلامت می‌گویند کند بودن سرعت تزریق واکسن کرونا در ایران فقط یک عامل ندارد، بلکه عوامل متعددی باعث شده است که سرعت واکسیناسیون، چندان مطلوب نباشد.
علی اصغر اکرمی، کارشناس حوزه دارو و معاون سابق دانشگاه علوم پزشکی قم به دلایل کند بودن فرآیند تزریق واکسن کرونا به نسبت میزان واردات این واکسن اشاره می‌کند و می‌گوید: «سرعت تزریق واکسن به عوامل بسیار متعددی بستگی دارد. میزان پراکندگی جمعیت در شهرها و روستاهای مختلف و تعداد مراکز تلقیح واکسن در هر منطقه از جمله عواملی است که روی فرآیند سرعت تزریق واکسن کرونا تاثیر می‌گذارد. در مناطقی که تراکم جمعیت بیشتر است، در آن مراکز سرعت تزریق واکسن کرونا، کندتر از مناطق کم تراکم است.» دبیر سابق انجمن داروسازان استان قم یادآور می‌شود: «سرعت تزریق واکسن کرونا در اردیبهشت به نسبت ماه‌های قبل، بسیار بهتر شد. انتظار می‌رود که در خرداد و تیر هم این فرآیند، سریع‌تر از اردیبهشت باشد، اما همچنان به دلایل مختلف، سرعت تزریق واکسن در وضعیت ایده‌آل قرار ندارد. این کندی در ابتدا به این دلیل بود که اصلا واکسن کافی در اختیار نداشتیم، اما حالا تعداد واکسن‌های موجود در ایران، بیشتر از گذشته است.»
اکرمی تاکید می‌کند: «یکی از عمده مشکلاتی که به کند شدن فرآیند تزریق واکسن کرونا منجر شده، بحث زنجیره سرد انتقال دارو است. این زنجیره در حال حاضر به شکلی نیست که بتواند دارو را با سرعت زیاد به همه نقاط کشور برساند. به نظر می‌رسد که یکی از عمده دلایل کندی تزریق واکسن کرونا، ضعف در همین زنجیره باشد.»
او خاطرنشان می‌کند: «کشور ما یکی از بهترین سیستم‌های شبکه بهداشت را در اختیار دارد که هم از نظر نیروی انسانی و هم از نظر تجهیزات و زیرساخت‌ها در شرایط خوبی است، اما ما نتوانسته‌ایم به طور کامل از توان بالای شبکه بهداشت برای سرعت بخشیدن به فرآیند تزریق واکسن کرونا استفاده کنیم. یعنی گویی امکانات شبکه بهداشت کشور، جلوتر از سرعت تزریق واکسن کرونا است.»
باید از توان نیروهای داوطلب استفاده شود
اینکه هنوز صدها هزار دوز واکسن کرونا بدون استفاده در مراکز بهداشتی و درمانی ذخیره شده‌اند و در همین حال، همچنان با موج چهارم کرونا دست و پنجه نرم می‌کنیم، وضعیتی است که به اعتقاد برخی از فعالان حوزه سلامت، توجیه‌پذیر و قابل قبول نیست.
شهاب‌الدین جنیدی جعفری، عضو هیات مدیره انجمن داروسازان تهران هم ، به سرعت تزریق واکسن کرونا در ایران را کند می‌داند و می‌گوید: «واقعیت این است که نباید شرایطی پیش بیاید که صدها هزار واکسن کرونا وارد کشور شود، اما هزاران نفر منتظر تزریق واکسن باشند. این دو شرایط با همدیگر تناقض دارند. وقتی هنوز روزانه صدها نفر در کشور بر اثر ابتلا به کرونا فوت می‌شوند، این تاخیر در تزریق واکسن کرونا اصلا قابل توجیه نیست. با توجه به مشکلات تحریم و کمبود واکسن در سراسر جهان، قطعا واردات واکسن بسیار سخت‌تر از فرآیند تزریق واکسن است. اصلا پذیرفته شده نیست که ما کار سخت‌تر را انجام داده‌ایم و با هزاران مشقت توانسته‌ایم واکسن کرونا وارد کنیم، اما در انجام کار ساده‌تر با کندی پیش می‌رویم.»
او تاکید می‌کند: «عوامل متعددی باعث شده است که سرعت تزریق واکسن کرونا در ایران، چندان مطلوب نباشد. یک بخش از مشکل، بحث زنجیره سرد حمل و نقل و نگهداری واکسن کروناست که به نظر می‌رسد در این زمینه با کمبودهایی روبرو هستیم. نکته بعدی این است که تعداد نیروی انسانی برای تزریق واکسن برای یک شرایط معمولی طراحی شده است، اما ما هم اکنون در شرایط بحرانی قرار داریم. به همین دلیل نیاز است که از توان نیروهای هلال احمر، نیروهای داوطلب، بسیج، نیروهای مسلح و سایر ظرفیت‌های نیروی انسانی استفاده کنیم تا سرعت تزریق واکسن بیشتر شود. در دوران تزریق واکسن فلج اطفال برای ریشه‌کنی این بیماری نیز دقیقا با کمک ظرفیت نیروهای داوطلب، توانستیم سرعت تزریق واکسن را افزایش دهیم. در دوران کرونا نیز می‌توانیم از همین شیوه گذشته بهره ببریم.»
جنیدی جعفری خاطرنشان می‌کند: «نکته مهم دیگر این است که اولویت تزریق واکسن کرونا نیز در برخی نقاط کشور چندان منطقی نیست. مثلا حتی برخی از دانشجویان دوره اینترن در دانشگاه آزاد اسلامی که بر بالین بیمار هم حضور دارند، واکسینه نشدند، اما حتی دانشجویان سال اول و دوم علوم پزشکی در برخی دانشگاه‌های دولتی، واکسینه شدند. این شکل از تزریق واکسن کرونا، نارضایتی‌هایی را به دنبال داشته است.» او تاکید می‌کند: «در بخش تزریق واکسن کرونا به برنامه‌ریزی دقیق‌تری نیاز داریم تا سرعت تزریق واکسن کرونا افزایش پیدا کند. در این مسیر باید بروکراسی‌های زائد برداشته شود و از همه توان نیروهای انسانی، بهره بیشتری ببریم. باید در نظر داشت که تزریق واکسن کرونا، اصلا فرآیند سخت و پیچیده‌ای نیست که نیاز به مهارت بالا داشته باشد. با آموزش نیروهای داوطلب، می‌توان این فرآیند تزریق را سرعت بخشید. اگر سرعت تزریق واکسن کرونا افزایش پیدا می‌کرد، قطعا آمار فوتی‌های کرونا نیز کمتر از میزان فعلی بود.»
سرعت تزریق واکسن کرونا در نقاط مختلف جهان
در بسیاری از کشورهای جهان، بخصوص در کشورهای توسعه یافته، سرعت تزریق واکسن کرونا بسیار بالاتر از ایران است. به طور مثال، آمارها می‌گوید که در چین روزانه بیش از شش میلیون دوز واکسن کرونا تزریق شده است. این آمار در آمریکا معادل دو میلیون دوز واکسن در روز و در هند نیز حدود دو میلیون دوز برآورد می‌شود. در آلمان نیز حدود 700 هزار دوز روزانه، در ایتالیا حدود 500 هزار دوز در روز و در فرانسه هم حدود 400 هزار دوز در روز واکسن کرونا تزریق می‌شود. آمار روزانه واکسن کرونا در ترکیه نیز حدود 270 هزار دوز، در عربستان سعودی و پاکستان نیز بیش از 150 هزار دوز در روز اعلام شده است. همانطور که آمارها نشان می‌دهد تزریق حدود 170 هزار دوز واکسن کرونا در روز که در ایران اتفاق می‌افتاد، تفاوت چشمگیری با سرعت تزریق واکسن کرونا در بسیاری از کشورها دارد.
وعده وزیر بهداشت برای تزریق روزانه 300 تا 500 هزار واکسن کرونا
سرعت تزریق واکسن کرونا در اردیبهشت به نسبت فروردین، بیشتر شده بود، اما هنوز تا رسیدن به نقطه ایده‌آل، فاصله چشمگیری داریم.
در این بین، سعید نمکی، وزیر بهداشت وعده داده است که سرعت تزریق واکسن کرونا به روزی 300 تا500 هزار دوز خواهد رسید. نمکی تصریح کرده است: «طبق سند ملی واکسیناسیون، در حال حاضر میزان تزریق واکسن‌ در کشور روزانه ۱۷۰ هزار دوز است که به‌زودی این رقم به ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار دوز خواهد رسید. واکسن‌های ملی نیز که از اردیبهشت سال گذشته به دنبال آن بودیم، به زودی آماده شده و در دسترس قرار گرفته است. بنابراین سرعت واکسیناسیون تا تابستان چند برابر خواهد شد.» او تاکید کرد: «البته خیلی‌ها تحقق این امر را باور نمی‌کردند، اما در ماه‌های آینده یکی از موفق‌ترین، بهترین و نام‌آورترین تولیدکنندگان واکسن کووید ۱۹ خواهیم بود. تا پیش از پایان سال ۱۴۰۰ نیز ایران جزو نخستین کشورهایی خواهد بود که واکسیناسیون کووید ۱۹ را کامل خواهد کرد.»
وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: «تا پایان خرداد و اوایل تیر، جمعیت بالای ۶۰ سال کشور را هم واکسینه می‌کنیم. در کنار آن بیماران صعب‌العلاج و مبتلا به سرطان را هم واکسینه خواهیم کرد. ۸۷ درصد از مرگ‌های کرونا در این گروه اتفاق می‌افتد؛ یعنی افراد بالای ۶۰ سال و افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای و خاص. در این زمینه، طبق سند ملی واکسیناسیون پیش می‌رویم. در این مسیر به سمت واکسیناسیون روزانه ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار دوز واکسن کرونا پیش خواهیم رفت. از خرداد ماه هم واکسن‌های ایرانی می‌آید و افتخار جدیدی برای کشور ثبت خواهد شد. علاوه بر واکسنی که از بیرون می‌آوریم در تابستان سرعت واکسیناسیونمان چند برابر خواهد شد و جمعیت‌های بیشتری را واکسینه می‌کنیم.»
باوجود وعده وزارت بهداشت برای تزریق 500 هزار دوز واکسن کرونا در روز، بسیاری از کارشناسان سلامت هشدار می‌دهند که این وعده‌ها باید تا قبل از وقوع موج بعدی کرونا، محقق شود. یعنی اینکه اجازه دهیم که موج بعدی کرونا هم در ایران شکل بگیرد و سپس به فکر افزایش سرعت واکسیناسیون کرونا باشیم، فرآیندی است که به اعتقاد اغلب صاحبنظران، نوشداروی پس از مرگ خواهد بود.
واکسیناسیون افراد بالای 70 سال
ثبت نام واکسیناسیون افراد بالای 70 سال هم از یکی دو روز پیش آغاز شده است. باتوجه به اینکه جمعیت کل افراد بالای 70 سال (یعنی بین 70 تا 75 سال) در کشور، حدود یک میلیون و 200 هزار نفر است، بنابراین واکسیناسیون این جمعیت در بدترین حالت نباید بیش از یک هفته زمان ببرد. این درحالی است که قطعا عده‌ای از این تعداد نیز به دلایل مختلف، از انجام واکسیناسیون سرباز می‌زنند. باوجود تمام موانع اشاره شده، همچنان به سرعت گرفتن فرآیند واکسیناسیون کرونا در کشور امیدواریم تا روند فوتی‌های کرونا در یک بازه زمانی کوتاه به یک رقمی برسد. روزنامه سپید