البته خیلی‌ها به اشتباه تصور می‌کنند هنگام ابتلا به اسهال باید بلافاصله با مصرف دارو جلوی آن را گرفت، در حالی که اسهال به نوبه خود یک واکنش مثبت از سوی سیستم ایمنی بدن برای دفع عامل میکروبی بیماریزا تلقی می‌شود و به گفته دکتر ستار جعفری، متخصص بیماری‌های گوارشی، اسهال، نوعی مکانیسم دفاعی روده است که به واسطه آن حرکات روده تشدید می‌شود تا عامل بیماریزا از روده دفع شود. با این توضیح شاید کنترل کردن اسهال حاد، خیلی به نفع بیمار نباشد، یعنی باعث شود عفونت داخل روده بماند و جذب خون بشود.
اسهالی که عفونی می‌شود
اسهال‌های عفونی معمولا بیش از دو هفته تداوم پیدا می‌کند که نزدیک به 90 درصد این نوع اسهال‌ها ناشی از عوامل میکروبی است و در بقیه موارد ویروس‌ها و انگل نیز در بروز آن دخیل است. دکتر جعفری درباره عوامل موثر در بروز اسهال عفونی می‌گوید: به دنبال بروز این نوع اسهال‌ها، عوامل میکروبی، بافت روده را خراب می‌کنند یا به طور مستقیم با تولید سمومی به تخریب بافت روده منجر می‌شوند. از جمله مهم ترین عوامل میکروبی که به اسهال عفونی منجر می‌شود، می‌توان به میکروب ایکولای (میکروب عامل اسهال خونی و وبا) و سالمونلا ( عامل مسمومیت غذایی ) اشاره کرد. ویروس‌هایی چون ویروس سرماخوردگی هم می‌تواند با عوارضی چون اسهال در بیمار همراه باشد. انگل‌ها نیز می‌توانند به بروز اسهال عفونی در بیمار منجر بشوند. این متخصص بیماری‌های گوارشی می‌افزاید: البته گاهی نیز اسهال به عنوان یک علت ثانویه بر اثر مصرف برخی دارو‌ها از جمله آنتی بیوتیک‌ها بروز پیدا می‌کند. مواجهه با سمومی چون حشره‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها نیز با اثراتی که بر سیستم گوارشی می‌گذارد، می‌تواند به بروز اسهال منجر شود، اما نکته مهمی که نباید از خاطر برد آن است که بیشتر عوامل عفونی اسهال از راه دهانی منتقل می‌شود. یعنی مصرف آب یا غذای آلوده به مدفوع انسان یا حیوان مبتلا به عامل بیماریزا می‌تواند شخص را به اسهال مبتلا کند.
اسهالی که خود‌به‌خود خوب می‌شود
حال شاید بپرسید کدام دسته از اسهال‌های عفونی باید درمان شود و کدام‌یک بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌یابد؟
دکتر جعفری در پاسخ می‌گوید: در شرایطی که فرد تهوع و استفراغ نداشته باشد با مصرف مایعات و بویژه محلول اوآراس می‌تواند با کم آبی ناشی از اسهال مقابله و به این ترتیب تا خروج عامل عفونی از روده‌ها از درمان دارویی خاص دیگری اجتناب کند.در چنین شرایطی دفعات اسهال باید طی 48 تا 72 ساعت کاهش یابد و رو به بهبود رود، اما اگر تغییری در شدت اسهال در بیمار حاصل نشود به بررسی بیشتری نیاز خواهد داشت.وی تاکید می‌کند: همچنین اسهال خونی به بررسی بیشتری از طریق آزمایش مدفوع نیاز دارد. بعلاوه بروز اسهال در سنین خیلی پایین یعنی نوزادان و در کهنسالان باید مورد بررسی و درمان دارویی قرار بگیرد. کسانی هم که همراه با اسهال، درد شدید در ناحیه شکم دارند یا سیستم ایمنی‌شان ضعیف است، شیمی درمانی می‌شوند یا داروهای خاصی از جمله داروهای روماتیسمی مصرف می‌کنند باید به درمان سریع اسهال اقدام کنند. پس وقتی اسهالی خیلی شدید همراه با استفراغ و بیش از دو هفته نیز طول کشیده است و با عوارضی چون کاهش وزن باشد، شخص را به دلیل شدت زیاد از خواب بلند کند یا در فردی بروز کند که سابقه بیماری‌های گوارشی بدخیمی در خانواده‌اش وجود داشته باشد باید مورد پیگیری دقیق قرار بگیرد.
جلوی بروز اسهال را بگیرید
بی‌شک رعایت بهداشت فردی مهم ترین عاملی است که باید در پیشگیری از بیماری‌های عفونی دستگاه گوارش در نظر گرفته شود.
دکتر جعفری در این باره توضیح می‌دهد: از آنجا که اصلی‌ترین راه انتقال میکروب‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها، دهان است شستن دست‌ها با آب و صابون پس از دستشویی و در مورد کودکان دبستانی پس از بازگشت از مدرسه می‌تواند در پیشگیری از انتقال عوامل بیماریزا بسیار موثر باشد. همچنین ضد عفونی کردن میوه‌ها، بویژه صیفی جات و سبزی‌ها قبل از مصرف، از مواردی به شمار می‌رود که رعایت کردن آن باعث کاهش بروز بیماری اسهال در فرد می‌شود.
همچنین متخصصان بیماری‌های عفونی با توجه به احتمال بروز اسهال‌های عفونی از طریق گوشت و فرآورده‌های گوشتی، رعایت بهداشت گوشت، بویژه گوشت مرغ را ضروری می‌دانند. بر این اساس، رعایت نکاتی چون شستن گوشت قبل از مصرف، جدا کردن گوشت‌های خام از پخته و دیگر مواد غذایی پخته و همچنین جدا کردن مواد غذایی پخته با خام بسیار اهمیت دارد. مواد غذایی پخته را نیز باید حتما در یخچال نگهداری کرد.
جام جم
