عوارض حمله ویروس کرونا به سیستم عصبی

به گزارش شفاآنلاین:علیرضا زالی، در وبینار علمی پاندمی کووید ۱۹ و عوارض آن بر سیستم عصبی بیماران، افزود: با گذشت ۱۴ ماه از بروز این پاندمی در عرصه ملی و جهانی هرچه زمان می‌گذرد آثار متفاوتی و عوارض جدیدی از ویروس در ارگان‌های بدن به غیر از ارگان‌های تنفسی جلب توجه می‌شود.

وی گفت: این روزها مقالات متعددی در مورد درگیری سیستم عصبی و مغز در رابطه با کرونا مطرح است که همگی می‌تواند نقش مؤثری را در تشخیص و درمان بیماری ایفا کند.

به گفته زالی، این وبینار در شرایطی برگزار می‌شود که دوپدیده جدید علاوه بر موضوع کووید ۱۹ در عرصه جهانی طرح موضوع شده است که عبارتند از: سندرم مزمن کووید ۱۹ و عوارض واکسیناسیون.

وی با اشاره به اینکه سندرم مزمن کووید ۱۹ یا long COVID ۱۹ عوارض ناشی از بیماری است که به صورت طولانی مدت در بیمار باقی می‌ماند، افزود: گرچه علائم تنفسی فونداسیون و پایه اصلی این سندرم مزمن را تشکیل می‌دهد اما در بین علائم ذکر شده در مبتلایان به کرونا علا یم سیستم عصبی و روانشناختی و روانی نیز جلب توجه می‌کند و اختلالاتی مثل PTSD، افسردگی ، اضطراب و اختلالات خلقی را در کنار مسائلی نظیر فیبروز ریوی نیز می‌توان دید.

زالی با اشاره به انجام فرایند واکسیناسیون جهانی، خاطرنشان کرد: عوارض مستقیم و غیر مستقیم ناشی از واکسیناسیون بر روی سیستم عصبی فرد نیز بحث جدیدی را ایجاد کرده است.

این استاد برجسته دانشگاه با اشاره به تفاوت رفتار ویروس کووید ۱۹ با سایر ویروس‌های هم خانواده اش، گفت: سیستم عصبی همواره یک ماهیت مطلوب و جذاب برای ویروس‌ها دارد. شواهد عینی و مطالعات گذشته در خصوص در مرس و سارس و آنفلوانزا و هرپس سیمپلکس، نشان داده است که سیستم اعصاب مرکزی یک هدف مطلوب برای تهاجم و فعالیت این ویروس‌ها و ایجاد تغییرات غیر مستقیم برروی سیستم اعصاب به شمار می‌روند.

فرمانده ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران خاطرنشان کرد: یافته‌های قابل توجهی در این زمینه قبل از کووید ۱۹ در رابطه با مرس و سارس وجود داشت. مرس شبیه همین کووید ۱۹ برای تهاجم از گیرنده‌های AC۲ استفاده می‌کرد و در مورد مرس نیز دی پپتیدیل دپیپتاز۴ ناحیه حمله و ورود ویروس به سیستم عصبی محسوب می‌شدند.

زالی در ادامه عنوان کرد: نکته بسیار عجیب این است که در برخی بافت‌ها که هیچ گونه حضوری از گیرنده‌های ACE۲ و یا دی پپتیدیل دپیپتاز۴ وجود ندارد کووید ۱۹ علائم قابل توجهی ایجاد می‌کند. مثلاً در کبد که از نظر این گیرنده‌ها فقیر است شاهد بروز برخی سندرم‌های کشنده شامل آسیب‌های کبدی و آنسفالوپاتی ناشی از مسائل کبدی هستیم و اتفاقاً بین درگیری کبدی و پروگنوز کوتاه مدت و دراز مدت بیماری کووید ۱۹ یک ارتباط مستقیم وجود دارد.

این استاد برجسته دانشگاه در ادامه سخنان خود در مورد مکانیسم‌ها و مسائل مختلف سیستم عصبی توضیحاتی را بیان کرد.

وی با اشاره به اینکه کرونا مثل هر ویروس دیگری می‌تواند موجب ایجاد آنسفالیت و مننژیت شود و با توجه به گزارش بیماران ژاپنی و چینی در این خصوص یادآور شد که احتمال ایجاد آنسفالیت و مننِژیت با آلوده شدن مستقیم بافتهای مغزی به ویروس کووید ۱۹ وجود دارد گرچه شیوع بسیار پایینی دارد.

زالی با اشاره به آنسفالوپاتی هایی که ناشی از هایپوکسی است که بصورت اختلال سطح هوشیاری و تشنج و اختلالات حرکتی و سندرم هایی شبیه مه مغزی که در کووید ۱۹ رخ می‌دهد ممکن است به دلیل کاهش سطح اکسیژن و اختلالات تواتر گازهای تنفسی در ریه منجر به بروز آنسفالوپاتی هایپوکسمیک شود که خودش می‌تواند منجر به بروز علائم سیستم عصبی در کووید ۱۹ شود.

این استاد دانشگاه نوع دیگر از درگیری سیستم عصبی در کووید ۱۹ را سندرم‌های التهابی عنوان کرد که از آنها به عنوان آنسفالوپاتی های التهابی یا ادم یاد کرد.

وی بروزسیتوکاین استورم یا طوفان سایتوکاینیرا از دیگر عوارض سیستم عصبی در کووید ۱۹ برشمرد که می‌تواند کاسکت‌های التهابی را در هر بافتی ایجاد کند. هر بافتی از بدن از جمله ریه کبد کلیه و سیستم اعصاب مرکز و مغز نیز می‌تواند در جریان این سیتوکاین استروم دچار سندرم التهابی از هم گسیخته بشود که منجر به بروز بیماری‌های مختلف می‌شود.

فرمانده ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران در بخش دیگری از توضیحات تخصصی خود، گفت: عارضه شایع به دنبال واکسیناسیون و یا سندرم مزمن کووید ۱۹ را ممکن است شاهد هایپر کوآگولوپاتی یا اختلالات انعقادی در بیماران باشیم که می‌تواند سبب افزایش مرگ و میر و اختلالات عروقی باشد.

زالی گفت: مطالعات نشان داده که یکی از دلایل افزایش سکته‌های مغزی مربوط به همین موضوع باشد که در فیزیوپاتولوژی بیماری کووید ۱۹ نقش بسیار مهمی را دارد.

وی با اشاره به مطالعه ۷۵۰ بیمار در بیمارستان شهدای تجریش گفت: شانس سکته در بیماران ۵ درصد بود و شانس بروز اختلال تعادل در مبتلایان ۱۲-۱۰ درصد بود.

زالی با اشاره به اینکه گیرنده ACE۲ موجود در مغز نقش رگولاتوری و تنظیم کنندگی را ایفا می‌کند افزود: اگر این گیرنده‌ها توسط ویروس اشغال شوند نقش تنظیم کنندگی گیرنده در مورد فشار خون تغییر می‌کند و ممکن است باعث افزایش فشار خون در بیماران کرونایی شود که می‌تواند موجب ایجاد هموراژی و خونریزی و سکته مغزی شود.

این استاد دانشگاه در ادامه شایع‌ترین عوراض ناشی از کووید ۱۹ در سیتم اعصاب مرکزی را اختلالات بویایی و چشایی برشمرد و با اشاره به آناتومی گیرنده‌های حسی بویایی و مجاورت آن با بافت مغز، درگیری و اختلال سیستم بویایی را دور از انتظار ندانست و به بیان توضیحات کاملی در خصوص مکانیسم بروز این اختلال پرداخت.

زالی همچنین شایع‌ترین علائم بالینی مبتلایان به کووید ۱۹ را سردرد عنوان کرد که معمولاً جنرال، تنشی یا کششی است و بعد از دو تا سه روز به حداکثر خودش می‌رسد و به مسکن نیز پاسخ نمی‌دهد. این نوع سردرد در خانم‌ها شیوع بالاتری دارد و مکانیسم‌های عروقی نیز در آن بدون تأثیر نیست.

این جراح مغز و اعصاب افزود: مسائل روانشناختی، اضطراب و افسردگی نیز می‌تواند در بروز سردردهای تنشی در این بیماران تأثیرگذار باشد اما آنچه بسیار اهمیت دارد سردردهای مستمر و افزایشی است که ممکن است با ترومبوز و لخته خون در مغز ارتباط داشته باشد و باید پیگیری شود.

به گفته زالی، یکنوع سردرد دیگر ناشی از استفاده مستمر از ماسک و شیلد در کادر بهداشت و درمان است که ممکن است با سردردهای ناشی از کووید ۱۹ اشتباه گرفته شود. این نوع سردرد یک ساعت پس از استفاده مستمر ماسک و شیلد شروع می‌شود و بیشترین محل درد موضعی در محل تماس با ماسک و شیلد است که این سردرد یک ساعت تا ۷۰ دقیقه پس از برداشتن ماسک و شیلد رفع می‌شود.

وی سرگیجه و عدم تعادل، ضعف عمومی را نیز از سایر علائم در این بیماران برشمرد و به احتمال بروز انواع سندرم‌ها نظیر فیشر، والنبرگ، گلین باره در این بیماران اشاره کرد.

زالی در ادامه به مطالعه ۷۵۰ بیمار کرونایی در بیمارستان شهدا و علائم نورولوژیک آنان اشاره کرد که در این مطالعه؛ ۱۲ درصد سرگیجه و عدم تعادل، ۵ درصد استروک و سکته که غالباً جوان و زیر ۵۰ سال بودند که شدید و بدون پاسخ به درمان بود و ۲۲ درصد اختلالات بویایی و ۳۰ درصد نیز اختلالات روانشناختی مشاهده شد.

فرمانده ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران یکی از مهم‌ترین بحث‌های مهم در کووید ۱۹ را بروز اختلالات روانشناختی از جمله اضطراب، افسردگی و اختلالات خلقی و…، عنوان کرد که در بیماران با سابقه یک یا دو بار ابتلاء به کووید ۱۹ علائم روانشناختی بسیار افزایش داشته است.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به ناشناخته بودن خصوصیات و بروز جهش‌ها و موتاسیون‌های جدید در کووید ۱۹، نیازمند شناخت عمیق‌تر از این بیماری با استفاده از یافته‌های تصویربرداری و کالبدشکافی هستیم تا این شناخت عمیق‌تر نسبت به بیماری و درگیری سیستم عصبی مرکزی به ما کمک کند تا عوارض ناشی از بیماری به ویژه عوارض نورولوژیک آنکه متأسفانه در مرگ و میر و کاهش کیفیت زندگی بیماران تأثیرگذار است را کاهش دهیم.

زالی در خاتمه سخنان خود از دست اندرکاران برگزاری این وبینار قدردانی کرد و ابراز امیدواری کرد که باعث ارتقای ارائه خدمات درمانی به بیماران مبتلا به کووید ۱۹ شود.