نگرانی ستاد موادمخدر از عرضه دارویی با پایه "حشیش" در داروخانه ها

به گزارش شفاآنلاین: دکتر رضا تویسرکان‌منش صبح امروز در نشست خبری مجازی با اصحاب رسانه در پاسخ به سوالی مبنی بر چرایی در اولویت قرار گرفتن دریافت واکسن معتادان متجاهر بیان کرد: معتادان متجاهر به موجب اعمال ماده ۱۶ قانون مبارزه با مواد مخدر جمع‌آوری و نگهداری می‌شوند. به نوعی در مراکز نگهداری در مرحله گذراندن مجازات‌های جایگزین حبس هستند و به نوعی به اجبار در مراکز نگهداری می‌شوند بنابراین مسئولیت حفظ سلامت و جان آنها برعهده دولت و مراکز نگهداری‌کننده است و به منظور رعایت حقوق انسانی و حقوق بشر ما موظف هستیم که همه شرایط بهداشتی را برای این مددجویان فراهم کنیم.

وی ادامه داد: از طرفی معتادان به مواد مخدر به دلیل استفاده از مواد و شرایط نامناسب زندگی، سکونت و تغذیه‌ای که دارند، دچار ضعف سیستم ایمنی هستند. مهم‌ترین سد دفاعی که ما در مقابل ویروس کرونا داریم، سیستم ایمنی بدن است. بنابراین زمانی که  سیستم ایمنی ضعیف می‌شود؛ فرد مستعد ابتلا به بیماری و فرم وخیم بیماری می‌شود، بنابراین افراد طبق پروتکل ملی که برای واکسیناسیون وجود دارد، برخی از کادر درمان جز گروه‌های به نوعی آسیب‌پذیر محسوب می‌شوند و به نوعی در پروتکل در اولویت دریافت واکسن قرار دارند. از سوی دیگر ما برای اینکه بتوانیم زنجیره انتقال ویروس را قطع کنیم، لازم است تعداد زیادی از افراد در کشور واکسینه شوند.

تویسرکان‌منش یادآور شد: معتادانی که جمع‌آوری شدند، بعد از سه یا ۶ ماه یا یکسال از مراکز جمع آوری رها می‌شوند و در جامعه زندگی خواهند کرد. به دلیل اینکه برخی نسبت به وضعیت سلامت خود و رعایت پروتکل‌های بهداشتی ممکن است بی‌تفاوت تر باشند، بنابراین زنجیره انتقال در جامعه توسعه خواهد یافت، لذا واکسیناسیون آنها هم به نفع خودشان و هم به نفع جامعه است.  

مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر با بیان اینکه کل جمعیت این افراد که در سال ۹۹ نگهداری شدند، حدود ۵۸ هزار نفر است، گفت: لذا این تعداد سهمیه بالایی از واکسن را نمی‌خواهند. اگر باتوجه به قول‌هایی که مسئولین کشور دادند، در خردادماه تولید واکسن داخلی (با آن حجم انبوهی که گفتند) آغاز شود، لذا بخش قابل توجهی از سهمیه واکسن به آنها تخصیص پیدا نخواهد کرد. از طرفی ما تمایل داریم که همه کسانی که با آنها در تماس هستند (اعم از مراقبین و کسانی که در مراکز ماده ۱۵ فعالیت می‌کنند و به نوعی خدمت ارائه می‌دهند) هم، در اولویت دریافت واکسن قرار گیرند.

به گفته وی، باتوجه به واریانت‌های جدیدی که مرتب درمورد ویروس کرونا کشف می‌شود مانند هندی و انگلیسی و... که قدرت سرایت و بیماری‌زایی بالاتری دارند، این نگرانی وجود دارد که وقتی در مرکز نگهداری صدها یا هزاران نفر را کنار هم نگهداری می‌کنید، حتی با رعایت دقیق پروتکل‌های بهداشتی، امکان ابتلا و سرایت در این محل وجود دارد، لذا در مجموع باتوجه دلایل مذکور از وزارت بهداشت درخواست کردیم که این مددجویان را در اولویت دریافت واکسن کرونا قرار دهند.

وابستگی بالای ایران به درمان‌های آگونیستی برای درمان معتادان

این امر برخلاف رویه های جهانی است

مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر در ادامه در پاسخ به سوالی درباره خبر دبیرکل ستاد از دو داروی جدید در حوزه درمان و همچنین میزان اثربخشی آنها توضیح داد: استراتژی دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر در عرصه درمان، تنوع بخشیدن به روش‌های درمانی و دارویی و غیردارویی است.

تویسرکان‌منش افزود: سال‌های گذشته به دلیل اینکه اعتقاد بر این بود که از فرم آسیب‌رسان اعتیاد به سمت فرم‌های کم‌خطرتر حرکت کنیم و کنترل بیماری‌های عفونی مانند HIV را در معتادان تزریقی داشته باشیم، بحث جایگزینی مواد با داروهایی مانند متادون شکل گرفت و توسعه پیدا کرد و بسیار موفق بود و باعث شد موج انتشار ایدز در کشور در معتادان تزریقی کنترل شود و جایگزین‌هایی مانند شربت تریاک و متادون که فرم‌های کم‌خطرتری نسبت به تزریق هستند، جایشان را بگیرد. 

وی ادامه داد: اما در یک دهه گذشته وابستگی ما به درمان‌های آگونیستی افزایش پیدا کرد و به نوعی عمده درمان کشور توسط درمان با متادون و شربت تریاک است که این برخلاف روند جهانی است.

ایران بدنبال مدلهای مختلف درمان معتادان با داروهای جدید 

وی با بیان اینکه معمولا در دنیا داروهای متنوع آگونیست و آنتاگونیست و روش‌های مختلف درمان‌های غیردارویی وجود که به اقتضای هر فرد (شرایط جسمی، روحی و اجتماعی) و با تشخیص درمانگران این روش‌ها انتخاب می‌شود، گفت: از سال گذشته استراتژی جدید ستاد تنوع بخشیدن به روش‌های درمانی دارویی و غیردارویی است.

مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر درمورد داروها نیز توضیح داد: بوپره‌نورفین داروی قدیمی نگهداری، سم‌زدایی و درمان اعتیاد است. اما اتفاقی که در ایران افتاده این است که ما دسترسی به فرم محدودی از این دارو داریم که تحت عنوان قرص زیرزبانی است و این دارو هم نسبت به مشابهین خود مانند متادون و شربت تریاک گران محسوب می‌شود. دبیرخانه ستاد با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و مراکز تحقیقاتی در مراحل تولید دارو تغییراتی ایجاد می‌کند که دارو با قیمت ارزان‌تر و کیفیت مناسب‌تر در بازار تولید شود.

وی در ادامه اظهار کرد: دوم؛ سایر فرم‌هایی که از این دارو وجود دارد؛ مانند (فرم‌های تزریقی، غشای پوستی و غشای داخل دهانی و فرمهای طولانی اثری که نیاز نیست معتاد هر روز مصرف کند) در حال تولید است و ما قصد داریم سهم بیشتری از درمان اعتیاد را به داروهای جدیدتر اختصاص دهیم.

حمایت ستاد مبارزه با مواد مخدر از تولید داروهای گیاهی و بومی ترک اعتیاد جهاد دانشگاهی 

تویسرکان‌منش یادآور شد: از طرفی داروهای گیاهی موثری هم که مراحل علمی تولید خود را سپری کردند و مجوزهای لازم را یا دریافت کرده اند و یا در حال اخذ هستند، وارد بازار می‌شود. خط قرمز ستاد این است که هر روش درمانی که می‌خواهد در درمان کاهش آسیب استفاده شود، باید مبتنی بر شواهد علمی کافی باشد و مجوزهای لازم را اخذ کند. اغلب داروهای گیاهی که در مراکز غیرمجاز و در عطاری‌ها که تحت عنوان داروی ترک توزیع می‌شود، داروهای غیرمفید و حاوی ترکیبات مضری هستند، اما مجموعه‌های علمی مانند پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی و برخی از شرکت‌های دانش بنیان تحت پوشش معاونت علمی ریاست جمهوری موفق شدند که فرمول‌هایی را از داروهای بومی کشور تولید کنند که در مراحل آزمایشگاهی و کارآزمایی بالینی اثربخشی خود را در برخی از جنبه‌های درمان و کاهش آسیب نشان دادند و این داروها مورد حمایت ستاد قرار خواهد گرفت.

بوپره نورفین ارزان می شود 

کاهش وابستگی به متادون

وی با تاکید بر اینکه ما برای درمان‌های اعتیاد روش منحصر به فرد برای همه نداریم، گفت: به طور مثال اگر داروی گیاهی مانند "دتوکسین" وارد بازار شد به این مفهوم نیست که همه افراد، برای همه سنین برای همه انواع اعتیاد به مواد مخدر و محرک مناسب است. این داروها باید تحت نظارت پزشک، با تجویز پزشک، همراه با درمان‌های روانشناسانه، همراهی مددجو و حمایت‌های اجتماعی به کار گرفته شوند تا بتوانند اثرات مضر استفاده از مواد را کاهش دهند، لذا داروی بوپره‌نورفین گرچه داروی جدیدی نیست اما برای تولید آن تکنولوژی جدیدی به کار گرفته می‌شود و میزان و تیراژ تولید بالا و قیمت پایین می‌آید.  

مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر یادآور شد: در مجموع ما می‌خواهیم سهم داروهای نوین را از درمان اعتیاد در کشور بالا ببریم، اما وابستگی بیش از حدی که ناخواسته به داروهایی مانند متادون پیدا کردیم را کاهش دهیم.

عرضه داروی "اینوو لیپومد" در داروخانه ها بدون هماهنگی ستاد مبارزه با مواد مخدر

با توزیع داروهایی با پایه حشیش و شاه دانه مخالفیم 

تویسرکان‌منش در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه مدتی است در برخی داروخانه‌ها دارویی با نام داروی اینوو لیپومد توزیع می‌کنند، آیا این موضوع تایید می‌شود و برای چه گروهی مصرف دارد و از چه سازمانی مجوز دریافت کرده است؟ گفت: از گیاه شاه‌دانه استفاده‌های متعدد صنعتی و طبی در گذشته‌های دور و نزدیک انجام می‌شده است. گیاه شاه‌دانه که به نوعی منشأ حشیش است دارای فرآورده‌ها و مواد متعددی است که برخی از این مواد ایجاد اثرات توهم‌زایی و روان‌گردانی دارد.  معروفترین‌ آن ترکیبی به اسم تی اچ سی است این ترکیب، ترکیب اصلی است که آثار مضر ماری‌جوانا، حشیش و بنگ و گراس و هر نام دیگه‌ای که روی آن می‌گذارند، ایجاد می‌کند.

وی تصریح کرد: اما ترکیب‌های دیگری در این گیاه وجود دارد مانند سی بی ای که ادعا می‌شود کاربردهای پزشکی نیز دارد. مراکز تحقیقاتی در دنیا روی کاربردهای پزشکی این فرآورده کار کرده‌اند و مقالات محدودی وجود دارد که در برخی از موارد معدود می‌تواند کاربرد پزشکی نیز داشته باشد البته هنوز مورد تایید مراجع رسمی دنیا مانند سازمان بهداشت جهانی قرار نگرفته است.

تویسرکان‌منش با اشاره به توزیع این فرآورده در داروخانه‌ها گفت: ما چندی پیش متوجه شدیم در کشور فرآورده‌ای در داروخانه‌ها توزیع شده است که ظاهرا از عصاره گیاه شاه‌دانه در آن استفاده شده است، بلافاصله وارد عمل شدیم و مطالعاتی که انجام شد مشخص شد مجوز تولید و توزیع توسط سازمان غذا و داروی ایران تحت عنوان یک فرآورده گیاهی و مکمل و از لیست داروهای تحت کنترل آن‌ها خارج شده بود.

وی ادامه داد: بعد از بررسی مجدد در کارخانه تولیدکننده و شرکت‌های توزیع کننده، متوجه شدیم هماهنگی با دبیرخانه ستاد صورت نگرفته و ادعا شده است که این دارو خاصیت تسکینی دارد و به عنوان مسکن در دردها به کار می‌رود، گرچه در بروشور ادعاهای نه گانه دیگری مطرح شده که خواصی مانند ضد سرطان، کاهش حجم تومورهای سرطانی، پیشگیری از گسترش متاستاز تومور و ... دیده شده است که هیچ کدام منبع علمی ندارد. ما به فوریت مکاتباتی با وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو انجام دادیم و سوالاتی مطرح کردیم که اگر مستندات علمی اثبات شده ای مبنی بر تاثیر این دارو در تسکین دردها و اثرات بر روی تومورها وجود دارد برای ما بفرستند همچنین مجوزی که برای تولید این دارو داده شده و اینکه مواد اولیه این دارو از چه طریقی تهیه شده است؟ آیا از کشت به دست آمده یا از طریق واردات تهیه شده است؟ را به ما اعلام کنند و مراجع ذیربط کشور را  نیز در جریان گذاشتیم.

وی ادامه داد: به طور کلی دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر با توزیع این گونه داروها مخالف است چراکه شواهد عینی متقنی برای کاربرد پزشکی حشیش وجود ندارد و مقالات محدودی هم که وجود دارد در حجم نمونه بسیار کم استفاده شده و هیچ تایید علمی بر آن گواه نیست. گرچه در این دارویی که در سوال به آن اشاره شد ادعا می‌شود میزان مواد روان گردان یا تی‌ اچ سی ناچیز یا صفر است اما باز نگرانی وجود دارد.

به عرضه مسکنی با منشاء شاه دانه در کشور نیازی نیست

وی یادآور شد: نکته بعدی این است که حتی اگر این دارو خاصیت تسکینی داشته باشد، نیازی به مسکن جدیدی با منشاء شاهدانه در کشور وجود ندارد و از نظر پزشکی سبد داروهای مسکن ما از جمله مسکن‌های مخدر استروئیدی و غیراستروئیدی زیاد است که نیازی به ایجاد نگرانی جدید مبنی بر اینکه داروی حشیش وارد شده نیست.

تویسرکان‌منش در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: در مجموع این دارو که تحت عنوان گیاهی توزیع شده با مجوز مرجع رسمی بوده است و براساس گزارشاتی که رسیده است، شرکت تولید و توزیع کننده از طریق ویزیتورها، پزشکان را توجیه برای تجویز این دارو می‌کنند، گرچه که مورد استقبال نبوده است. البته ما نگرانی داریم که نکند میزان تی اس ای در آن از میزان مجاز بیشتر باشد و اثرات روانگردانی آن و وابستگی به ویژه در قشر نوجوان و جوان کند و از مراجع ذیربط در وزارت بهداشت درخواست می‌کنیم که کنترل بیشتری بر روی داروهای تحت کنترل داشته باشند.ایسنا