درباره کرونای جهش‌یافته در هند چه می‌دانیم؟

دکتر مسعود یونسیان، اپیدمیولوژیست و استاد دانشگاه، در پاسخ به این سؤال که با توجه به جهش جدید این ویروس در هندوستان آیا امکان آن وجود دارد که پیش از فروکش‌کردن موج انگلیسی در ایران،‌ با توجه به هم‌مرزبودن ایران و پاکستان وارد موج جدید شویم و در صورت ورود گونه جدید به کشور، آیا وضعیت همانند هند خواهد شد، گفت: «این سؤالات، سؤالات مطرح روز در جهان هستند و هیچ‌کدام پاسخ متقنی ندارند و برای رسیدن به پاسخ صحیح نیازمند زمان هستیم؛ اما جدا از اینکه ما جواب این سؤالات را دقیق بدانیم یا نه،‌ یک مسئله را به‌خوبی می‌دانیم؛ برای آنکه جوانب احتیاط را رعایت کرده باشیم و سلامت جامعه را حفظ کنیم و در‌عین‌حال بیش از حد محدودیت در کشور ایجاد نکنیم. آنچه حائز اهمیت است، مجاورت زمینی غیرمستقیم بین ایران و هند که از طریق پاکستان وجود دارد، خطر ورود این ویروس را برای ما به همراه دارد. از سوی دیگر درگیری شدید رخ‌داده در هندوستان دو عامل دارد؛ یکی جهش ویروس که منجر به سرایت‌پذیری بیشتر می‌شود و شبیه به اتفاقی است که در نوع ویروس انگلیسی افتاد و سرایت‌ها را بیشتر کرد و یکی هم تجمعات زیاد در هفته‌های اخیر در مراسم مذهبی هندو‌ها باعث این سرایت شد.

در این مراسم نکات بهداشتی رعایت نشد و در نتیجه انتقال قابل ملاحظه‌ای رخ داد»‌. او افزود: «هرچند رسیدن به جواب این سؤالات زمان می‌خواهد؛ اما مطالعات اولیه نشان می‌دهد که شدت سرایت‌پذیری جهشی که در هند اتفاق افتاده، کمتر از سرایت‌پذیری ویروس انگلیسی است. اگر مطالعات ثانویه هم نتایج مطالعات اولیه را تأیید کنند، بعید به نظر می‌رسد تا تمام‌نشدن پیک انگلیسی که در کشور ما در جریان است، جایگزینی ویروس هندی به جای انگلیسی احتمال کمی دارد؛ چرا‌که ویروس قوی‌تر با سرایت‌پذیری بیشتر است که جایگزین ویروس ضعیف‌تر می‌شود و برعکس آن ممکن نیست».

یونسیان همچنین در پاسخ به این سؤال که آیا واکسن‌هایی که تا‌کنون در جهان ساخته شده‌اند، روی گونه هندی نیز جواب می‌دهند، گفت: «جواب‌دادن به این سؤال زمان بیشتری برای مطالعه می‌طلبد. اولین نکته‌ای که تقریبا پاسخش مشخص است، این است که این واقعیت وجود دارد که با جهش ویروس اثربخشی واکسن از صد‌ درصد به صفر درصد نخواهد رسید. به عبارت دیگر، همان‌طورکه در‌حال‌حاضر هم هیچ واکسنی اثربخشی صددرصدی ندارد، با جهش ویروس هم این اثربخشی به صفر درصد نمی‌رسد؛ بلکه هرقدر که تغییر ساختار ویروس متعاقب ویروس بیشتر شود، احتمال اینکه اثربخشی واکسن‌های قبلی کمتر شود، بیشتر است؛ اما به احتمال زیاد این اثرگذاری هرگز به صفر نمی‌رسد؛ بنابراین اگر این ویروس وارد یک جامعه شود، نیروها یا مؤلفه‌هایی که وضعیت بیماری را مشخص می‌کنند، به این سؤالات باید پاسخ بدهند که ویروس جدید نسبت به نوع قبلی خود چه میزان سرایت‌پذیری بیشتری دارد و دوم اینکه چه میزان از جامعه واکسن گرفته‌اند، سوم چه میزان از جامعه به دلیل آنکه قبلا به ویروس مبتلا شده‌اند، مصون هستند و چهارم ساختار ویروس جدید با ویروس قدیمی چقدر متفاوت است و آیا کسانی را که قبلا مبتلا شده‌اند، مجدد مبتلا می‌کند یا نه و همچنین آنهایی که واکسن زده‌اند، چقدر در برابر گونه جدید مصونیت دارند. آنها با پاسخ به این سؤالات می‌توانند از وضعیت موجود یک نقشه ترسیم کرده و بر‌اساس‌آن برای جامعه تصمیم بگیرند.

آخرین گونه ویروس کووید 19 ابتدا در هند و سپس در سراسر جهان پیدا شده. تعداد ابتلای جدید این ویروس رو به رشد است. هندوستان بالاترین نرخ ابتلا را در میان جمعیت یک‌میلیارد‌و 38 میلیونی خود ثبت کرده- نزدیک به 350 هزار مورد ابتلای جدید در روز. هنوز زود است که بگوییم این سرعت افزایش ابتلا مربوط به این گونه جدید باشد که آن را با عنوان بی 1.617 می‌شناسند. در بسیاری از کشورها و موارد دیگر، گونه‌های جدید باعث افزایش شدید ابتلا شده. برخی از متخصصان هم نگران‌اند که گونه هندی «فوق‌جهشی» باشد که در سراسر جهان منتشر شود.

دبیر کل سازمان بهداشت جهانی گفته بود که بسیار نگران موقعیت هندوستان است. مقامات بهداشتی این گونه جهش‌یافته را در آلمان، بلژیک، بریتانیا، سوئیس، ایالات متحده، استرالیا و سنگاپور تشخیص داده‌اند. همچنین وزارت بهداشت بریتانیا 77 مورد ابتلا به ویروس هندی را در کشور شناسایی کرده است.

بنا بر گزارش دویچه‌وله گونه هندی ویروس کرونا شامل دو جهش شاخک‌های پروتئینی ویروس است. شاخک پروتئینی به ویروس اجازه می‌دهد وارد بدن شده و منجر به عفونت شود. پس از آن ویروس می‌تواند، اگر از آنتی‌بادی‌های سیستم ایمنی بدن یا آنتی‌بادی واکسن‌ها فرار کند، با سرعت بالایی در سراسر بدن منتشر شود. متخصصان می‌‌گویند این خطر وجود دارد که افرادی که از عفونت‌های کووید 19 بهبود یافته یا واکسیناسیون شده‌اند، ممکن است مثل گونه‌های متفاوت قبلی در برابر گونه جدید هم بهبودپذیر باشند.

ولی ان‌پی‌آر آمریکا درباره سرعت سرایت این ویروس جهش‌یافته نظر دیگری دارد و سرعت انتقال آن را بسیار بالاتر از نوع انگلیسی می‌داند. مطالعه‌ای نشان می‌دهد که این نوع جهش ویروس کرونا قابلیت ویروس را برای سرایت به سلول‌های انسانی در آزمایشگاه افزایش داده است. با‌این‌حال کریستین آندرسن، از مؤسسه تحقیقاتی اسکریپس می‌گوید اصلا نمی‌توان درباره این موضوع به‌ طور قطع و حتمی اظهارنظر کرد. ما این را می‌دانیم که گونه کرونای انگلیسی مدتی است در هندوستان پخش شده و گونه برزیلی هم در این کشور وجود دارد. به‌همین‌خاطر ممکن است این دو گونه جهش‌یافته هم در این موج عظیمی که در هندوستان راه افتاده، نقش مهمی داشته باشند.

این جهش‌های جدید در هندوستان با عنوان E484Q و E484K شناخته می‌شوند. این گونه‌ها در جهش‌های دیگر هم دیده شده‌اند و کاملا جدید نیستند.

این گونه جدید در گونه‌های آفریقای جنوبی و برزیل هم شناسایی شده‌اند. در برخی موارد ویروس جهش‌یافته هندی در گونه انگلیسی هم شناسایی شده. جهش‌های دیگری هم مثل L452R وجود دارند که در گونه کالیفرنیایی و آلمانی ویروس هم دیده شده‌اند. سازمان بهداشت جهانی گونه جهش‌یافته هندوستانی را «گونه مورد علاقه» نامیده است.

این یعنی گونه هندی تحت نظر است و دست‌کم تا الان جای نگرانی زیادی ندارد. دکتر جفری برت، مدیر مؤسسه ولکام سانگر بریتانیا، اظهار کرده که گونه هندی ویروس کرونا در چند ماه گذشته در سطح بسیار پایینی منتشر شده و به‌ اندازه گونه بریتانیایی قدرت سرایت ندارد؛ ولی برخی از متخصصان هم این تهدید را متفاوت می‌بینند و گسترش این ویروس نشان از درستی عقیده آنها دارد. در ایالت ماهاراشترا هندوستان بیش از 60 درصد ابتلا به بیماری کرونا به گونه جدید هندی مربوط است؛ ولی مقامات محلی می‌گویند تعداد موارد آن‌قدر پایین‌تر است که نمی‌توان از آن به نتایج مشخصی رسید. تا الان هنوز مشخص نشده که گونه جهش‌یافته هندی مسئول افزایش ابتلا به ویروس کرونا در هندوستان است یا نه.روزنامه شرق